Бағдарламасы (syllabus) оқу бағдарламасы негізінде әзірленді. Құрастырушылар: Пән оқытушысы:

Әдебиет: [1], [2], [3], [4], [8], [10], [11], [12], [13]. №9 тақырып. Кәсіпкерлік қызметті ұйымдастыру және жоспарлау

жүктеу 1,76 Mb. бет 10/35 Дата 29.03.2023 өлшемі 1,76 Mb. #41917 түрі Бағдарламасы

Әдебиет: [1], [2], [3], [4], [8], [10], [11], [12], [13]. №9 тақырып. Кәсіпкерлік қызметті ұйымдастыру және жоспарлау Сағат саны - 1 Тақырыптың негізгі сұрақтары/ жоспары Фирманың ұйымдық құрылымы Кәсіпкерлік қызметте жоспарлау және басқару Кәсіпкерлік қызметте маркетингті ұйымдастыру Маркетингтегі тауар стратегиясы және өнім саясаты. Тауарларды өткізуді ұйымдастыру Кәсіпкерліктегі бизнес-үдерістердің өзгеруін басқару Тақырыптың мақсаты: Кәсіпкерлік қызметті ұйымдастыру мен жоспарлауды түсіндіру. Дәріс тезисі Кәсіпкерлік қызмет өнімді (жұмыс немесе қызмет) өндірудің барлық өмірлік циклінің белгілі бір ұйымының негізінде жүзеге асырылады. Ұйымдар кәсіпорын немесе фирма түрінде жұмыс істейді. Фирманың тиімділігі оның ұйымдық құрылымына байланысты болады. Компанияның ұйымдық құрылымы кәсіпорын құрылымы мен бөлімшелерінің схемалық көрінісі болып табылады. Ұйымдастыру құрылымы кәсіпкерлік фирманың мақсаттары мен міндеттеріне байланысты айқындалады. Ұйымның негізгі бағыты қандай бірліктерді қажет ететінін анықтайды. Әрбір бөлімше қандай жұмыс істеуі керек. Кәсіпкерлік бағытына байланысты фирманың әрбір бөлімшесінің функциялары ерекшеленеді. Ұйымдастыру құрылымы фирманың барлық бөлімшелерінің иерархиялық тәртіптілік қызмет құрылымын айқындауы тиіс. Осылайша, фирманың ұйымдық құрылымы кәсіпкерлік фирма қалай жұмыс істейтінін, шешімдер қалай қабылданатынын, өндіріс циклдерінің қалай жұмыс істейтінін сипаттайтын әдістемелік нұсқаулық болып табылады. Фирманың ұйымдық құрылымы нені көрсетеді? - жақсы дамыған ұйымдық құрылымға сәйкес, фирмадағы шешімдерді қабылдау тәртібін анықтауға болады; - компания бөлімшелері арасындағы қарым-қатынасты көрсетеді; - кәсіпкерлік фирманың тәртібі мен бағытын білуге болады; - фирманың ұйымдық құрылымы негізгі өндірістік циклдар мен процестерді, олардың жұмыс істеу тәртібін көрсетеді; - әрбір фирма мақсаттарға және салаға байланысты өзінің жеке ұйымдастырушылық құрылымына ие; - кез-келген іскерлік қызметтегі ұйымдық құрылымның болуы шындық болып табылады. - Кәсіпорынның (фирманың) типтік ұйымдық құрылымының негізгі элементтері. Кәсіпкерлікті жоспарлау және басқару – болашақта қажет болатын процесс және оны жүзеге асыру тетігі. Кәсіпкерлікте жоспарланған мақсаттарға жету процесі оны тиімді басқару арқылы жүзеге асырылады. Кәсіпкерліктегі басқарудың негізгі түрі – бұл менеджмент. Менеджмент – бұл кәсіпкерлік фирмалардың ресурстарын тиімді пайдалануды қамтамасыз етуге бағытталған шешім қабылдау жүйесі. Менеджерлер – бұл фирманы тиімді басқаруды жүзеге асыратын және төрт негізгі функцияларды орындайтын қызметкерлер. Олар: жоспарлау, ұйымдастыру, ынталандыру және бақылау. Жоспарлау – басқарудың негізгі және табиғи бөлігі. Жоспарлау кезінде бірнеше сұрақ туындайды. Фирма қазір нарықта қандай лауазымға ие? Оның әлсіз жақтары мен күшті жақтары қандай? Қаржылық жағдайды, ресурстарды қолдауды және инновацияны енгізуді бағалау керек. Фирма болашақта қандай бағытта әрекет ету керек екенін білу керек. Мақсаттар мен міндеттер қандай? Қол жеткізілген экономикалық көрсеткіштерді талдау қажет. Мақсаттарға қол жеткізу үшін қызметкерлер арасында қызметтерді бөлісу керек. Маркетинг ағылшын тілінен «нарықтағы қызмет» деп аударылады. Маркетинг – бұл нарықтағы тауарларды насихаттау, сатушы мен сатып алушы арасындағы қарым-қатынасты ұйымдастыру. Маркетинг теориясының негізін қалаушы Филип Котлер осы санатқа ең терең анықтама берген. Ол былай дейді: «Маркетинг – бұл мақсатты нарықты дұрыс таңдау, тұтынушыға оның компанияға ең жоғарғы құндылық екеніне сенімділік беру арқылы оларды тарту, сақтап қалу және санын көбейту өнері және ғылымы». Қазіргі уақытта шағын бизнестегі маркетингтің дұрыс ұйымдастырылуы тауар айналымын басқарудың ұйымдастырушылық нысаны болып табылады. Нарықтағы тауарларды ілгерілету және оны осы немесе басқа нарықта одан әрі топтастыру маркетологтың белсенділігі мен кәсіпкерлік рухына тәуелді болады. Маркетингті ұйымдастыруға жауапты қызметкердің міндеті – нарықты зерттеуді жүргізу, саланың нарығын талдау, ұсыныс пен сұранысты зерделеу, сатып алу қабілеттілігін зерттеу, нарыққа тауарларды енгізу әдістерін әзірлеу, тауарларды нарықта бекітуге арналған құралдарды тиімді пайдалану және өнім сатылымын кеңейту жолдарын табу. Шағын бизнесті стратегиялық жоспарлау негізінен маркетингтік қызметтің нәтижелеріне негізделген. Кәсіпкерлік қызметте тауарларды (дайын өнімді, қызметті) насихаттау стратегиясы ұзақ мерзімді кезеңде (5 жылдан кем емес) тауар саясаты бағыты болып табылады. Тауарлық стратегия өнімді өндіру және сатуға және оның өнімдерінің сұранысын зерттеуге негізделген перспективалы шараларды көрсетеді. Тауардың стратегиясы сондай-ақ сатып алушының сату алдындағы және сатылымнан кейінгі қызмет көрсетуін қамтиды. Тауардың стратегиясы маркетингтік мамандандыруды, өндірісті әртараптандыруды, бәсекеге қабілетті тауарлар ауқымын арттыруды көрсетеді. Тауарлық стратегияны таңдау үш түрлі факторге байланысты: тауарлардың ерекшеліктері (қасиеттері), сатып алушылардың ерекшеліктері (қажеттіліктері) және нарықтағы бәсекелестіктің ерекшеліктері. Сонымен қатар, тауарлық саясатты іске асырудағы маркетингтің негізгі функциясы тұтынушылардың қажеттіліктерін зерттеу және нарықта бәсекеге қабілетті тауарлар тұжырымдамаларын әзірлеу болып табылады. Маркетингтегі тауарлық стратегия кәсіпорынның (фирманың) өнім саясатымен тығыз байланысты. Тауар саясаты ең алдымен кәсіпкерлік қызметтің негізгі бағыттарын айқындайды. Олар: қандай өнім өндіру, өнімді (қызметті) кім үшін өндіру, басты тұтынушы кім болады. Маркетингтегі тауар саясатында сатып алушының қажеттілігі мен қажеттілігі бірінші кезекте тұрады. Тауарлық саясаттың негізгі қағидаты – нарықта сатылатын өнімдердің өндірісін ұйымдастыру, тек сатып алушы төлеуге дайын болған қызметтерді қамтамасыз ету. Тауарлық саясаттың міндеттері: - кәсiпорынның жалпы құрылымында өнiмнiң мөлшерiн (санын, көлемiн) анықтау; - жаңа тауарларды (қызметтерді) нарыққа енгізу; - нарықтың дамуын болжау; - өндірілген (тауарлық) ассортиментті жақсарту; - нарықта бәсекеге қабілетсіз және талап етілмеген тауарларды (қызметтерді) шығаруды тоқтату. Бизнес-үдерісінің тұжырымдамасымен танысу үшін бірнеше мысал қарастырамыз. 1-мысал. Нан пісіру кезінде наубайханада параллельде қайталанатын немесе бір өндірістік цикл аяқталғаннан кейін қайталанатын әрекеттердің кезектілігі орындалады. Нан пісіру үшін бірқатар операцияларды орындау қажет: шикізат сатып алу (жеткізушілермен жұмыс), жеткізу, қоймалау, қамырын илеу үшін компоненттер (ұн, май, ашытқы, сүт, су және т.б.) дайындау, ыдыстарға салу, пешке салу, тұтынушыларға тікелей немесе делдалдық компаниялар арқылы жеткізу. 2-мысал. Құрылыс процесі өте күрделі процесс, оны іске асыру ұзақ мерзімді қажет етеді. Құрылыс өнімдері жылжымайтын, жеке, көлемді және т.б. сияқты өз сипаттамаларына ие. Құрылыс жұмыстары кезінде әр кезеңді бөлек бизнес-үдерістерге бөлуге болады, әр объект үшін жеке бағалау, соның ішінде жергілікті жұмыс түрі бойынша есептеледі. Бір нысанды салудың барлық сатылары бірыңғай бизнес-үдерісте біріктірілуі мүмкін. Түпнұсқалық өнімді құрумен байланысты кезеңдердің (іс-әрекеттердің) үнемі қайталанатын әрекеті бизнес-үдерісті құрайды. Әдетте, бизнес-үдерісті бір басқарушы немесе ортақ мүддесі бар топ (серіктестер) басқаруы керек. Бизнес-үдеріс сатып алушының талабына байланысты қалыптасады және түпкілікті сатып алушыға қажетті тауарларды (қызметтерді) жеткізумен аяқталады. Бизнес-үдеріс қарапайым немесе күрделі болуы мүмкін. Мысалы, нан пісіру – қарапайым бизнес-үдеріс, ал құрылыс жұмыстары көптеген жоспарларды, сызбаларды, карталарды, желілік графиктерді қажет ететін суб-үдерістерді қамтиды. Бизнес-үдерістердің жіктелуі. Бизнес-үдерістер негізгі үдерістерге, қосалқы үдерістер мен басқару үдерістеріне бөлінеді. Бақылау сұрақтары 1. Фирманың ұйымдық құрылымын анықтау. Компанияның ұйымдық құрылымы дегеніміз не? 2. Компанияның ұйымдық құрылымы нені көрсетеді? 3. Кәсіпорынның (фирманың) типтік ұйымдық құрылымының негізгі элементтері. 4. Фирманың (кәсіпорынның) желілік ұйымдық құрылымын сипаттау. Оның артықшылықтары мен кемшіліктері. 5. Фирманың (кәсіпорынның) функционалдық құрылымындарына сипаттама беру. Оның артықшылықтары мен кемшіліктері. 6. Фирманың (кәсіпорынның) бөлімдік құрылымындарына сипаттама беру. Оның артықшылықтары мен кемшіліктері. 7. Фирманың (кәсіпорынның) өнімдік (тауарлық) және нарықтық құрылымындарына сипаттама беру. Оның артықшылықтары мен кемшіліктері. 8. Фирманың (кәсіпорынның) матрицалық құрылымындарына сипаттама беру. Оның артықшылықтары мен кемшіліктері. 9. Кәсіпкерлікте жоспарлау және басқару нені білдіреді 10. Кәсіпкерлікте жоспарлау не үшін керек? 11. Жоспарлау процесі қандай мәселелерді шешеді? 12. Қандай шаралар фирманың кәсіпкерліктегі қызметін дұрыс жоспарлауды қамтамасыз етеді? 13. Кәсіпорында жоспарлаудың жалпы қабылданған әдістеріне сипаттама беру. 14. Кәсіпкерліктегі жоспарлау түрлері қандай және олардың жоспарлары қандай мерзімге жасалады? 15. Кәсіпорында жедел жоспарлаудың қандай түрлері әзірленеді. Жедел жоспарлаудың әрбір түріне сипаттама беру. 16. Қысқа мерзімді және ағымдағы жоспарларға сипаттама беру. 17. Орта мерзімді және стратегиялық жоспарларға сипаттама беру. 18. Сіз «маркетингті» қалайтүсінесіз? 19. Маркетингтіңнегізгіэлементтері. 20. Маркетингті ұйымдастыру және функциялары. 21. Нарықты зерттеу (талдау) қалай ұйымдастырылады? 22. Тауар айналымы мен тауарлық өнімді өткізуді ұйымдастыру қалай ұйымдастырылады? 23. Кәсіпкерлік ортада маркетингтік қызметті ұйымдастыру, басқару және жоспарлау қалай жүзеге асырылады? 24. Маркетингтетауарстратегиясықандайрөлатқарады? 25. Өнім саясаты дегеніміз не? Өнім саясатының мақсаттары. 26. Әр түрлі нарықтарға кіру тауарлық стратегиясын жіктеу. 27. Тауар айналымын ұйымдастыру қалай жүзеге асады? 28. Тауар айналым арналарын сипаттау. 29. Тауарларды тасымалдау кезіндегі маңыздылыққа сипаттама беру. Олардың ерекшеліктерін, артықшылықтары мен кемшіліктерін сипаттаңыз. 30. Бизнес-үдеріс дегеніміз не? Ол қалай қалыптасады? 31. Бизнес-үдерістерді жіктеу. Бизнес-үдерістің әр түріне сипаттама келтіру. 32. Неліктен бизнес-үдерісіне өзгерістер енгізу қажеттілігі туындайды? 33. Кәсіпкердің бизнес-үдерісінің өзгеруін басқару кезінде қандай қадамдар жасалады? 34. Бизнес-үдерістердегі өзгерістердің тиімділігі үшін негізгі көрсеткіштер мен критерийлер қандай? 35. Өнеркәсіптің түрлі салалары үшін бизнес-үдерістердің мысалдарын келтіріңіз. 36. Бизнес-үдерісдегенімізне? Олқалайқалыптасады? 37. Бизнес-үдерістерді жіктеу. Бизнес-үдерістің әр түріне сипаттама келтіру. 38. Неліктен бизнес-үдерісіне өзгерістер енгізу қажеттілігі туындайды? 39. Кәсіпкердің бизнес-үдерісінің өзгеруін басқару кезінде қандай қадамдар жасалады? 40. Бизнес-үдерістердегі өзгерістердің тиімділігі үшін негізгі көрсеткіштер мен критерийлер қандай? 41. Өнеркәсіптің түрлі салалары үшін бизнес-үдерістердің мысалдарын келтіріңіз жүктеу 1,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз