Бағдарламасы, Қазақстан, 2016-2020 Қазақстан республикасындағы біріккен ұлттар ұйымы

10
ДАМУ МАҚСАТТАРЫНДАҒЫ ӘРІПТЕСТІКТІҢ НЕГІЗДЕМЕЛІК БАҒДАРЛАМАСЫ, ҚАЗАҚСТАН, 2016-2020
• 
Көпжақты және аймақтық ынтымақтастықты, 
әсіресе, гуманитарлық көмек пен даму мақсатта-
рындағы көмек салаларында ілгерілетуге ұмты-
лады.
Одан бөлек, БҰҰ жергілікті деңгейде жұмыс істейтін 
мемлекеттік қызметкерлердің тиімділі мен есеп бе-
руіне негізделген орталықсыздандыру және саяси 
ырықтандыру көрінісін жүзеге асыру арқылы Қа-
зақстанның дамуына қосымша импульсты қамта-
масыз етуді өзіне мақсат етіп қояды. Тұтас алғанда, 
басты назар Қазақстандағы оң өзгерістерге ауда-
рылып, тұрақты дамуға жету жолындағы күрделі 
міндеттерді шешу мүмкіндіктерін ұсыну арқылы осы 
елдің табыс деңгейі орташа елдердегі БҰҰ жұмысы-
ның моделіне айналуына жәрдем көрсетіледі.
Жоғарыдағылардың барлығына сәйкес, Қазақстан-
дағы БҰҰ ЕК-тің ДӘНБ шектеріндегі жалпы көзқара-
сы келесідей тұжырымдала алады:
Гүлденген, әділетті әрі инклюзивті қоғам-
ды құру, есеп беретін әрі тиімді жұмыс 
істейтін мемлекеттік институттарды 
нығайту және елдің аймақтық және ха-
лықаралық ынтымақтастық саласындағы 
күш-жігерлеріне жәрдемдесу жолымен 
«Қазақстан 2050» стратегиясының мақ-
саттарын жүзеге асыру үшін Қазақстан-
мен стратегиялық әріптестікке арналған 
жаңа жолды дамыту
ДӘНБ көруі 1.3-Тарауда және құжаттың өн бойында 
тереңірек қарастырылады. Осы көзқарасқа сәйкес 
Қазақстанға адамның, әсіресе, халықтың осал топ-
тары арасындағы
3
  әділетті дамуы мақсаттарында 
негізгі теңсіздіктерді қысқартуға жәрдем көрсету ба-
сты бағыттардың бірі болып табылады және, өзге-
лердің арасында, қазіргі Қазақстандағы және оған 
ұқсас елдердегі даму саласындағы күрделі міндет-
терді көрсетеді.
БҰҰ өткізіп отырған елдегі жағдай талдауының 
шектерінде қазіргі кездегі әрекеттегі 2010-2015 
жылдарға арналған Даму мақсаттарындағы көмек 
жөніндегі БҰҰ негіздемелік бағдарламасының 
(ЮНДАФ) шолуы (1.3-Тармақты да қараңыз) бұл 
үдерістің түрлі мықты жақтарын, сондай-ақ, даму 
мақсаттарындағы ынтымақтастықты жақсарту жо-
лындағы әлі шешілмеген мәселелерді айқындауға 
мүмкіндік берді. Әрекеттегі ЮНДАФ әріптестіктің 
жоғары деңгейі мен Қазақстанға оның дамуына 
жәрдем көрсету жолындағы түрлі бастамаларды 
жүзеге асыру мүмкіндігін көрсетті. Елеулі жетістік-
тер басым бағыттардың үшеуінде де (экономика-
лық және әлеуметтік амандық, қоршаған ортаның 
тұрақтылығы және тиімді мемлекеттік басқару) бай-
қалды, соның ішінде:
• 
Семейдегі бұрынғы ядролық полигонның ау-
мағында адамның қауіпсіздігін арттыру мақсат-
тарындағы БҰҰ-ның төрт агенттікпен
4
  бірле-
скен бағдарламасы. Бағдарлама Қызылордада, 
өзгелердің арасында, халықтың неғұрлым осал 
топтарына қызмет көрсетуде инновациялық 
тәсілдемелерді ендіру жолымен өмір сапасын 
жақсарту бойынша (алты агенттік
5
) және Маңғы-
стауда тұрақты даму мен әлеуметтік-экономика-
лық жаңғырту мүмкіндіктерін кеңейту бойынша 
(жеті агенттік
6
) жаңа бірлескен бағдарламалар-
дың басталуына түрткі болды.
• 
29 елдің қатысуымен Қазақстанда орналасқан 
мемлекеттік қызмет саласындағы аймақтық хаб-
ты құру.
• 
Денсаулық сақтау жүйесін нығайту, бұл аналар 
мен балалар өлім-жітімінің қысқаруына, тубер-
кулезбен сырқаттану деңгейінің төмендеуіне, 
АИВ инфекциясы таралуының азаюына және 
денсаулық сақтау саласындағы теңсіздік мәсе-
лелерінің шешілуіне алып келеді. Атап айтқанда, 
АИВ инфекциясының анадан балаға берілу көр-
сеткішінің жылдық деңгейінің 2006 ж. 9,5%-тен 
2013 ж. 2,1%-ке күрт қысқаруы байқалады.
• 
Ұлттық гендерлік теңдік стратегиясының шең-
берінде әйелдердің құқықтарын қорғау және іл-
герілету мақсаттарында саясатты және бағдарла-
маларды нығайту.
• 
Жасыл экономика мен тұрақтылық жөніндегі 
ұлттық бағдарламалардың шеңберінде сарап-
тамалық көмек көрсету. БҰҰ ЕК биоәртүрлілік-
ті сақтау, жерлердің азуымен күрес және ауыл 
шаруашылығында климаттың өзгеруіне бейім-
делуді ендіру салаларында елдегі саясатты және 
тәжірибені ілгерілетуде жәрдем көрсетті. Жаһан-
дық экологиялық қор (ЖЭҚ) жобаларының баға-
ларына сәйкес, ұлттық және жергілікті әріптестер 
энергия тұрғысынан тиімді тұрғын үй, заманауи 
жарықтандыру және «жасыл» көлік салаларын-
3 2015 жылдан кейінгі кезеңге арналған күн тәртібі бойынша 
консультациялар шеңберінде мүмкіндіктері шектеулі адамдар 
ретінде анықталған; балалар мен жастар, оның ішінде, жетім-
дер мен маргиналданған жастар; әйелдер; АИВ-пен өмір сүретін 
адамдар; ішкі және сыртқы мигранттар.
4  БҰҰДБ, ЮНФПА, ЮНИСЕФ және БҰҰЕ
5  БҰҰДБ, ЮНФПА, ЮНИСЕФ, ДДҰ, ЮНЕСКО және БҰҰ Әйелдер
6  БҰҰДБ, ЮНФПА, ЮНИСЕФ, ДДҰ, ЮНЕСКО, БҰҰ Әйелдер және 
БҰҰ БЖКБ

11
ДАМУ МАҚСАТТАРЫНДАҒЫ ӘРІПТЕСТІКТІҢ НЕГІЗДЕМЕЛІК БАҒДАРЛАМАСЫ, ҚАЗАҚСТАН, 2016-2020
дағы демонстрациялық жобалардың арқасында 
БҰҰ ЕК-тің энергия тұрғысынан тиімді технологи-
ялар мен тұрақты көлік саласындағы шешімдерді 
ілгерілету ісінде алдыңғы шептерде тұрғандығын 
мойындайды. Бұл салада шығарылған негізгі 
қорытынды – ауқымды кеңейтіп, тұрақтылыққа 
жету үшін білімдер мен әлеуетті мемлекеттік те, 
жеке меншік те секторлардағы ұлттық және жер-
гілікті әріптестерге беру қажет екен.
• 
Әсіресе, осал топтар үшін сот әділдігін жүзеге 
асырудың альтернативті жолдарын (мысалы, ме-
диация және құқықтық көмек арқылы) ілгеріле-
ту арқылы әділет жүйесі мен құқық жүйелерін 
жаңғыртумен қатар, мемлекеттік басқаруды 
бағалау жүйесін жасап шығаруда қолдау көрсе-
ту жолымен жаңғырту мен мемлекеттік қызмет-
тердің мақсаттарында сараптамалық көмек пен 
жәрдем көрсету.
• 
Мигранттардың, адам саудасы құрбандары мен 
халықтың басқа осал топтарының, оның ішінде, 
баспана іздеуші тұлғалардың, босқындардың 
және азаматтығы жоқ тұлғалардың құқықта-
рымен байланысты мәселелерді шешуге бағыт-
талған саясатты және бағдарламаларды нығайту.
Сонымен бір уақытта ЮНДАФ-тың кейбір басты мін-
деттері осы ЮНДАФ-тың әрекеті аяқталғанша әлі 
орындалмайды деп күтілуде, сондай-ақ, 124 көр-
сеткіштің 14-і қосымша назар аударуды талап етеді. 
Оған қоса, 47 көрсеткіш бойынша мәліметтердің, 
яғни, барлық көрсеткіштердің 40%-іне жуығының 
жеткіліксіз екендігі анықталды, бұл ақпаратты басқа-
руда қиындықтардың бар екендігін де, бағаланатын 
көрсеткіштердің санын қысқарту қажеттілігінің өзек-
тілігін де көрсетеді.
Нәтижелер кестесі жоспарлау мен есеп беру үшін 
қажетті болатын, алайда, бағдарламаны күнделікті 
басқару үшін ондай маңызды болмайтын бір мәр-
телік өнім болып есептелгендіктен, 2010-2015 жж. 
арналған ЮНДАФ-ты жүзеге асырудағы басты мәсе-
лелер негізінен мониторинг пен бағалауға байла-
нысты болды. Оған қоса, мониторинг жүргізу және 
ЮНДАФ нәтижелері бойынша есеп берудегі рөлдер 
мен міндеттер нақты анықталмаған еді, соған бай-
ланысты онша тиімді болмады.
ДӘНБ шеңберінде БҰҰ ЕК үйлестіру механизмдеріне 
енгізілетін, соңғы жылдарда сынақтан өтіп қабыл-
данған, атап айтқанда, бірлескен бағдарламалар-
ды жасауды, мониторингті, бағалауды және есеп 
беруді жақсартуға байланысты болатын бірқатар 
өзгерістерді ұсынады. Мысалы, ДӘНБ нәтижелері 
мен ресурстарының кестесі БҰҰ агенттіктерінің 
тиісті бағдарламаларын жүзеге асыруға, сондай-ақ,