91
ҚАЗАҚСТАН МЕКТЕПТЕРІНДЕГІ БАЛАЛАРҒА ҚАТЫСТЫ ЗОРЛЫҚ-ЗОМБЫЛЫҚТЫ БАҒАЛАУ
құрбандары болмағандарын хабарлаған бала-
лармен салыстырғанда (тиісінше, 11,0% және
2,0%), мектеп директорлары мен мұғалімдер
тарапынан болған зорлық-зомбылыққа ұшырау
ықтималдығының үш есе жоғары болғаны
(37,4%) және кемсітушілік ықтималдығының
бес есе жоғары (11,0%) болғаны көрсетілген..
Аталған тұжырым кейбір мектеп директорлары
мен мұғалімдердің мектептегі зорлық-зомбылық
жағдайында кімнің құрбан, ал кімнің зорлық-
зомбылық көрсетуші болып табылатынын
анықтауға үнемі тырыспайтындарын және жай
ғана қатысқан барлық балаларды немесе екеуін
де жазалайтындарын көрсетеді.
3.29-кестеде сондай-ақ мектепте басқа
балаларға қарсы зорлық-зомбылық және
кемсітушілік жасаған балалар арасында басқа
балаларға қатысты мектепте зорлық-зомбылық
және кемсітушілік жасамаған адамдар бо-
лып табылатын балалармен салыстырғанда
(тиісінше, 15,7% және 3,4%), мектеп дирек-
торлары мен мұғалімдер тарапынан болатын
зорлық-зомбылыққа ұшырау ықтималдығының
кемсітушілікке ұшырау ықтималдығынан үш есе
жоғары болғаны (48,9%) және кемсітушілікке
ұшырау ықтималдығының төрт есе жоғары
болғаны (15,5%) көрсетілген. Мектептегі
зорлық-зомбылық және кемсітушілік құрбандары
және/немесе куәлерінің арасына қарағанда, мек-
тепте зорлық-зомбылық жасаған тұлғалардың
арасында мектеп директорлары мен мұғалімдер
тарапынан болатын зорлық-зомбылық пен
кемсітушілікке ұшырау ықтималдығы біршама
жоғары болғанын атап өткен маңызды.
Қорыта келгенде, 3.29-кестеде былтыр бір жыл
бойы мектеп аумағында қару ұстап жүрген ба-
лалар үшін былтыр мектеп аумағында қару ұстап
жүрмеген балалармен салыстырғанда (тиісінше,
23,1% және 5,8%), мектеп директорлары
мен мұғалімдер тарапынан болатын зорлық-
зомбылыққа ұшырау ықтималдығының екі есе
жоғары (48,1%) және кемсітушілікке ұшырау
ықтималдығының төрт есе жоғары (25,5%)
болғаны көрсетілген.
Қызметкерлердің балалардан және
ата-аналардан ақша алуы
Балалардан мектеп директоры мен мұғалімдер
оқу немесе сыныптағы жағдайды жақсарту
үшін өздерінен немесе ата-аналарынан ақша
жинады ма деп сұрадық. 3.30-кестеде кейбір
балалардың былтырғы жыл бойы оқулары не-
месе сыныптағы жағдайды жақсарту үшін бала-
лардан немесе олардың ата-аналарынан мектеп
директорларының (12,5%) және мұғалімдердің
(29,6%, 4-тен 1-і) ақша жинағандығы туралы
айтқандары көрсетілген.
3.30-кесте. Мектеп директорлары мен
мұғалімдер балалардан және олардың
ата-аналарынан ақша жинайды
Былтырғы жыл
бойы:
Мұғалімдер Мектеп ди-
ректорлары
n
%
n
%
Сізден оқу үшін не-
месе сыныптағы
жағдайды жақсарту
үшін ақша жинады
ма?
1247
29,6%
524
12,5%
3.29-кесте. Балалардың мектеп директор-
лары мен мұғалімдер тарапынан және ба-
лалар арасында зорлық-зомбылық пен
кемсітушілікке ұшырауы (сауалнама жүргізу)
Мектеп дирек-
торлары мен
мұғалімдер тара-
пынан болатын
зорлық-зомбылық
Мектеп дирек-
торлары мен
мұғалімдер тара-
пынан болатын
кемсітушілік
n
%
n
%
Мектептегі зорлық-зомбылық және балалар
арасындағы кемсітушілік куәсі
Жоқ
101
6,7%
21
1,4%
Иә
892
33,3%
241
9,0%
Мектептегі зорлық-зомбылық және балалар
арасындағы кемсітушілік құрбаны
Жоқ
239
11,0%
43
2,0%
Иә
704
37,4%
207
11,0%
Мектептегі басқа балаларға қатысты зорлық-
зомбылық жасаушы және кемсітуші
Жоқ
502
15,7%
108
3,4%
Иә
497
48,9%
157
15,5%
Мектеп аумағында қару ұстап жүру
Жоқ
948
23,1%
238
5,8%
Иә
51
48,1%
27
25,5%
92
ҚАЗАҚСТАН МЕКТЕПТЕРІНДЕГІ БАЛАЛАРҒА ҚАТЫСТЫ ЗОРЛЫҚ-ЗОМБЫЛЫҚТЫ БАҒАЛАУ
Мектептегі қауіпсіздік сезімі
Балалардан олардың мектептегі қауіпсіздік
сезімін бағалауларын өтіндік. Мектептерде
зорлық-зомбылық және кемсітушіліктің тара-
уына қарамастан, 3.31-кестеде балалардың
50,6%-ының (2-ден 1-і) өздерін мектепте «өте
қауіпсіз» сезінетіндерін, 39,0%-ының «қауіпсіз»
сезінгендерін және 10,4%-ының мектепте өздерін
«қауіпсіз» сезінбегендерін атап айтқандары
көрсетілген.
3.31- кестеде сондай-ақ балалардың мектеп-
ке келетін/кететін жолдан гөрі, өздерін мектеп-
те барынша қауіпсіз сезінгендері көрсетілген.
Атап айтқанда, балалардың 47,0%-ы мектепке
келетін/мектептен кететін жолда өздерін «өте
қауіпсіз» сезінген, 41,0%-ы өздерін «қауіпсіз»
сезінген және 12,0%-ы мектепке келетін/мектеп-
тен кететін жолда өздерін «қауіпсіз» сезінбеген.
Балалардан олардың мектепте, мектепке келетін/
кететін жолда өздерін қауіпсіз сезінетіндіктеріне
байланысты сабақтан қаншалықты жиі
қалатындықтарын сұраған кезде, балалардың
15,8%-ы өздерінің «кейде» мектепке
келмегендерін және 2,4%-ы былтыр жыл бойы
өздерін қауіпсіз сезінгендіктен мектепке «жиі»
3.31-кесте. Мектептегі балалардың
қауіпсіздік сезімі (сауалнама жүргізу)
Іріктеме
N=4207
n
%
Сен өзіңді мектепте қаншалықты қауіпсіз сезінесің?
Өте қауіпсіз
2130
50,6%
Қауіпті
1640
39,0%
Қауіпсіз
437
10,4%
Сен мектепке барар/қайтар жолда өзіңді
қаншалықты қауіпсіз сезінесің?
Өте қауіпсіз
1979
47,0%
Қауіпті
1724
41,0%
Қауіпсіз
504
12,0%
Былтырғы жыл бойы сен өзіңді мектеп-
те, мектепке барар/қайтар жолда қауіпсіз
сезінбегендіктен мектепке қанша рет бармай
қалдың?
Ешқашан
3444
81,9%
Кейде
664
15,8%
Өте жиі
99
2,4%
3.7 суреті.
Сыныптар бойынша қауіпсіздік сезімі
5 сынып
6 сынып
7 сынып
Мектепте қауіпсіз
емес
Мектепке барар/
қайтар жолда
қауіпсіз емес
18%
16%
14%
12%
10%
8%
6%
4%
2%
0%
8 сынып
9 сынып
10 сынып
келмегендерін хабарлады. Алайда, балалардың
көбісі (81,9%) өздерінің мектепте, мектепке ке-
лер/кетер жолда қауіпсіз сезінбесе де, былтырғы
жыл бойы «ешқашан» мектептен қалмағандарын
атап айтты.
Балалардың мектептегі немесе мектепке ба-
рар/қайтар жолындағы қауіпсіздік сезімдеріне
қатысты қалалық немесе ауылдық мектептерге
қатысты айырмашылықтары немесе жыныстық
белгілері бойынша ерекшеліктері болмаған.
Дегенмен, 3.7-суретте жоғары сыныптағы ба-
лалармен салыстырғанда (7-ден бастап 10-ға
дейінгі сыныптар), төменгі сыныптардағы бала-
лар (5 және 6 сыныптар) үшін олардың мектептегі
және мектепке барар/қайтар жолдағы «қауіпсіз
болмау» ықтималдығы барынша жоғары болғаны
көрсетілген. Шамасы, олардың мектептегі және
мектепке барар/қайтар жолдағы қауіпсіздік
сезімінің өсуі және жоғары сыныптарға өтуі бой-
ынша сондай-ақ артып отырады (Қосымшаның
11-кестесін қараңыз).
Талдау сондай-ақ балалардың мектептегі зорлық-
зомбылық куәлері, құрбандары болуы, мектептегі
және мектепке барар/қайтар жолдағы қауіпсіздік
сезімі арасындағы байланысты түсіну үшін де
жүргізілген болатын. Тұжырымдар мектептегі
Достарыңызбен бөлісу: |
