Арнайы психолгияның жалпы негіздері

Дамуында бұзылысы бар балалардың сөйлеу тілінің ерекшеліктері

жүктеу 102,96 Kb.

бет	2/44
Дата	21.12.2022
өлшемі	102,96 Kb.
	#40714

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 44

АРНАЙЫ ПСИХОЛОГИЯ СҰРАҚТАР (копия)[1]

Дамуында бұзылысы бар балалардың жеке – тұлғасының жеке-психологиялық ерекшелігі

Дамуында бұзылысы бар балалардың сөйлеу тілінің ерекшеліктері

3-4 жастағы қалыпты балада, біраз сӛздік қор жинақталады,белсенді сӛйлеу, дҧрыс грамматикалық формаға енгізілген,елеусіз фонетикалық кемшіліктер болады. Бҧл кезде, олигофрен баланың тілі енді ғана шыға бастайды, жеке сӛздерді 2-3 жаста айтады, қысқа аграмматикалық фразалар, тек 5-6 жаста ғана пайда болады. Есту арқылы ажыратуы, дыбыстауы, анағҧрлым кеш қалыптасады. Оның сӛйлеу әлі анық емес, сӛздік қоры ӛте аз,т.б. Сӛйлеудің мҧндай кҥйінің негізгі себептері – тҧрақсыз саралаушы және баяу қалыптастырушы шартты байланыстар. Психикалық дамуы тежелген балалардың сӛйлеуіндегі ӛзіндік ерекшеліктер, олардың жалпы дамуындағы тежелумен тікелей байланысты. Сӛйлеудің импрессивтік жағы, дыбыстарды және сӛйлеудегі тҥрлі реңктерді қабылдаудың сараланбауымен сипатталады. Ал,экспрессивтік жағына, сӛздік қордың аздығы, дыбыстаудағы бҧзылу, сӛйлеудің лексикалық-грамматикалық тҧрғыда жеткіліксіз қалыптасуы, аграмматизмдер, артикуляциялық аппараттың ақаулары тән: балалар артикуляциялық кҥйді ҧстап тҧруға қиналады, тіл бҧлшық еттері қатты сіреседі, бір кҥйден екінші кҥйге ауыса алмайды, тіс қатарында кемістіктері бар т.б. Есту қабілеті бҧзылған балалар, сӛйлеуді тек арнайы оқытудың кӛмегімен меңгереді. Мҧнда олар, сӛздік қимыл қозғалыс тҥйсіктерімен толықтырылған, кӛру арқылы қабылдау қабілетіне сҥйенеді. Олардың сӛйлеудегі екпінді, әуезділікті қабылдау мҥмкіндіктері жоқ, егер мҥмкіндіктері болса, қалыпты балалар сияқты, сӛйлеушіге еліктеуге тырысар еді.Тумысынан соқыр балалардың тілінде кемістіктер кездеседі. Тілдік бҧзылу жазба тілінде, ӛзінше кӛрініс табады. Сондай-ақ,бҧл кемістіктер балалардың тҧйық болуына, аутизмнің, негативизмнің пайда болуына әкеліп соғады. Сӛйлеудің дамуына,кӛру қабілетінің жағдайы тікелей әсер етеді. Себебі, оқу мен жазу жылдамдығы, кӛру деңгейіне байланысты. Сӛйлеудің компенсаторлық қызметі, нашар кӛретіндердің сезімдік таным саласында жҥзеге асады

Дамуында бұзылысы бар балалардың жеке – тұлғасының жеке-психологиялық ерекшелігі

Баланың тҧлға ретінде дамуына, қоғамдық және отбасылық тәрбие жағдайлары, ол дамитын нақты тарихи орта, ортаның ӛмір сҥру бейнесі әсер етеді. Соқырлық пен нашар кӛрушілік айқын эмоцияға, сезім дамуына ӛзінше әсер етеді. Яғни, жағымды және жағымсыз эмоциялар дәрежесі ӛзгереді. Ең басты нәрсе - кӛру қабілетінің кҥрт тӛмендеуі немесе мҥлдем жоғалу қаупі. Бҧл кезеңде, стресс кҥйі пайда болады. Соматикалық әлсіздікпен қосылған ашушаңдық, кҥйгелектік, мінез-қҧлықтағы кҥрт ӛзгерістер пайда болады. Эмоциональды реакциялар кӛбіне, адамдардың мінезқҧлқына, ерік-жігер саласына кері әсер етеді. Сӛйлеуі бҧзылған балаларға арналған мектептердегі 1-сынып оқушыларының жҧмыс істеу қабілеттері тӛмен, айқын стресстік реакциялар жиі кездеседі, кері эмоциялар жетекші рӛл атқарады. Арнайы мектепте оқудың 2 жылында, балалардың жҧмысқа қабілеті жоғарылайды, эмоционалды реакцияның қолайлы деңгейі жоғарылайды, стресс кҥйлерге бейімділік тӛмендейді. Сӛйлеу патологиясы бар балалардың, эмоционалды кҥйлерінің бҧлай жақсаруы, мектеп тәртібіне бейімделумен, қҧрбыларымен тҧрақты қарым-қатынас орнатуымен байланысты емес, сондай-ақ, дҧрыс ҧйымдастырылған тҥзету-педагогикалық жҧмыстардың кӛмегімен, ӛзін-ӛзі бақылау, ӛз тәртібін реттей білу қабілетінің дамуы болып табылады. «Баланың жеке тҧлғасы, оның ересек адамдармен және қҧрбыларымен қарым-қатынасы ҥдерісінде, әлеуметтік тәжірибелерді игеру барысында қалыптасады. Саңырау бала тап болған әлеуметтік жағдаяттың ӛзі, оның белгілі бір жеке тҧлғалық белгілерінің пайда болуы мен қалыптасуында маңызды рӛл атқарады. Ерте сәбилік кезінде, есту қабілетін жоғалтқан бала, қалыпты еститін баламен салыстырғанда, қоршаған ортадағы адамдармен қарым-қатынасының тҥрі, ӛзгеше тҥрде қалана бастайды. Саңырау баланың жеке тҧлғалық дамуы мен эмоционалды саласына әсер ететін, бірнеше қолайсыз факторларды бӛліп алуға болады.

жүктеу 102,96 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 44