Баланың психологиялық дамуының жалпы және арнайы заңдылықтары
Бірінші, ең маңызды шарт – «ми мен оның қатпарларының дҧрыс, қалыпты қызметі»; тҥрлі патогендік әсерлердің салдарынан туындаған, патологиялық кҥйлер болса – тітіркендіргіш және тежелгіш ҥдерістердің дҧрыс қатынасы бҧзылады; тҥскен ақпаратты талау және жинақтаудың кҥрделі формаларының жҥзеге асуы қиындайды; адамның тҥрлі психикалық қызметтерінің тҥрлі аспектілеріне жауап беретін, ми 37блоктарының ӛзара әрекеті бҧзылады. Екінші шарт – «баланың дене бітімінің қалыпты дамуы, сонымен байланысты жҧмыс істеу қабілетінің, жҥйке ҥдерістерінің дҧрыс сақталуы»1.
Ҥшінші шарт – «баланың сыртқы ортамен дҧрыс қарым- қатынасын қамтамасыз ететін, сезім мҥшелерінің қалыпты сақталуы».
Тӛртінші шарт – балаға отбасында, балабақшада және мектепте білім берудің жҥйелілігі мен реттілігі.
Арнайы психологияда даму деңгейлері
Объективтілік қағидасы - ғылыми негізделген дәйектерге сҥйену және зерттеу нәтижелерін логикалық тҧрғыдан талдау, қазіргі заманғы психологиялық теорияларға сҥйену.
Кешенділік қағидасы – дәрігерлік, психологиялық және педагогикалық тексеру болып табылады. Дамуында кемістігі бар бала диагностикалық тексеруге психоневролог, отоларинголог, офтальмолог т.б. дәрігерлер, психологтар, педагог– дефектологтар, логопедтер қатысады.
Жоспарлылық қағидасы – баланы жҥйелі тҥрде зерттеу.
Детерминизм қағидасы – кез-келген қҧбылыстың ӛзіндік себептері атты қағиданы ҧстану.
Кеміс дамудың себептерін есепке алу қағидасы. Бҧл - дамуында кемістігі бар балалардың, психикалық дамуындағы ерекшеліктердің себептерін анықтау қажеттілігі. Ол ҥшін кемістіктің қҧрылымы, тегі және тереңдігі туралы медициналық білім, психологиялық-педагогикалық мәліметтер қажет.
Генетикалық қағида – динамикада, яғни баланың психикасында жалпы даму барысында, іс-әрекет барысында зерттеу.
Әлеуметтік және биологиялық даму деңгейінің ӛзара байланысын есепке алу қағидасы. Яғни, бала дамуына әлеуметтік ортаның әсер етуі және керісінше.
Талдау-жинақтау (анализ-синтез) қағидасы. Л.С. Выготский ілімі бойынша, алғашқы кемістікті есепке алу, негізгі симптомдар және психикалық қосымша асқынулар немесе туынды кемістіктерді талдау.
Достарыңызбен бөлісу: |