Айдан жасқа дейін қуан

ОЙЫН КӨПТІК
ЕТПЕЙДІ
4
ЕҢБЕКТЕЙ БАСТАҒАН БАЛАҚАЙЛАР 
КЕЛЕСІ ОЙЫНДАРДЫ ОЙНАҒАНДЫ 
ЖАҚСЫ КӨРЕДІ:
қораптан шығарып төгуге болатын текшелер мен доптар;
еденмен деңгейлес айна;
қазандар, қақпақтар, шынылар, қасықтар;
пирамидалар мен балғашықтар;
пластик бөтелкелер мен кірқыстырғыштар;
газеттер мен түрлі-түсті журналдар (мыжу және жырту 
үшін);
сырғанатып, қуалауға болатын доптар мен ойыншық 
көліктер;
ваннада шомылуға болатын резеңке ойыншықтар;
төбешіктер мен әткеншектер.
31
Баламен қалай және немен ойнау туралы кітаптар да, 
кеңестер де жетерлік. Бастамасы ретінде келесілерді 
ұсынамыз.
БАЛАҚАЙЛАРҒА:
бетіңізді ұстау, шашыңыздан тарту; омырауыңызды ұстау, 
қолға түскеннің барлығын қармау;
айнаны қолмен ұстау және оған қарап былдырлау;
баяу қозғалатынның барлығын бақылау;
өзімен сөйлескенде бетіңізге қарап отыру;
кір жайғанда, ыдыс жуғанда немесе көшеде серуендеп 
жүргенде өзіңізбен бірге алып жүру;
түрлі-түсті бауларға немесе әуе шарларына қарап отыру, 
сондай-ақ, төсекке байланған ойыншықтарға қарап отыру;
жіпке байланған ойыншықтарға қол созу;
қолға тағылған түрлі-түсті білезіктерге қарау;
қолын созуға болатын түрлі-түсті ойыншықтармен бірге 
етбетінен жату;
сылдырмақтар, қоңыраулар, резеңке сыбызғылар ұнайды.

ОЙЫН КӨПТІК
ЕТПЕЙДІ
4
ЖҮРЕ БАСТАҒАН БАЛАҚАЙЛАР КЕЛЕСІ 
ОЙЫНДАРДЫ ОЙНАҒАНДЫ ҰНАТАДЫ:
кір жууға, ыдыс жууға, шаң сүртуге «көмектесу»;
шелпек жасау үшін құммен және сумен ойнау;
сабын көпіршіктерін шығару;
түсқағаздарға сурет салу және жазу жазу;
велосипедтер, төбешіктер мен әткеншектер;
ескі қораптармен (мысалы, теледидар қорабымен) күрке 
жасап ойнау;
құрастырғыштармен және мозаикамен ойнау;
доптар мен текшелер;
қуыршақтар мен жұмсақ ойыншықтар;
музыкалық аспаптар;
кітаптар мен суреттер..
32

ЕРТЕ ЖАСТАҒЫ
БАЛАЛАРҒА ДАЛАДА
ЖӘНЕ ҮЙДЕ 
ДАМЫТУШЫ 
ОЙЫНДАР ОЙНАТУ
5
33

СУМЕН ОЙНАУ
Баланы су ортасымен таныстырыңыз:
су сепкішке су құйыңыз. Баланың қолына су құйып 
тұрып: «Су құйылып жатыр» деңіз;
шылапшынға су құйыңыз, балаңыз сіздің қалай су 
құйып жатқаныңызды қарап тұрсын, әрі су сеп-
кіштен су құйып, көмектесіп тұрсын.
Баланың назарын судың қандай жеңіл, суда болған қан-
дай жақсы екеніне аударыңыз.
Шылапшынның жанына ойыншықтар қойыңыз: қайық, 
доп, ойыншық үйрек. Баладан ойыншық үйректі алып, 
суға салуын өтініңіз. Балаға судағы ойыншық үйрекпен 
ойнауға мүмкіндік беріңіз (балаға үйрек қалай жүзетінін, 
сүңгитінін көрсетіңіз).
Суға қуыршақты салыңыз. Балақаймен бірге оны жуын-
дырыңыз. Баланы да суға отырғызыңыз, қолына кішкен-
тай су сепкіш ұстатыңыз. Су сепкіштен қуыршаққа Бірге 
су құйыңыздар.
Баланың қолына қайық ұстатып «Қайық жүзіп бара 
жатыр» деңіз, бала қайықпен суда өзі ойнасын.
К
үн сайын балақай есейіп келеді… Кейде осы шапшаң 
есею сізді тығырыққа тірейді, себебі, осындай ақылды 
балақайға  айналысатын пайдалы іс тауып беру күн-
нен-күнге қиындай түседі. Сондықтан, назарыңызға 
ойын жаттығуларын ұсынамыз. Аталмыш жаттығулардың 
арқасында сіз ұнамды істі пайдалы іспен ұштастырып, 
баланы өте маңызды дағдыларға баули аласыз. 
Кішентай баланың негізгі және табиғи қарекеті ойын 
екені бұрыннан белгілі. Егер ата-анасы бөбегінің 
бойынан дені сау, жайдары, әрі ақылды, ойлай білетін, 
ойлана алатын, дұрыс сөйлеп, дұрыс жүріп-тұра алатын, 
құрдастарымен өзара түсінісе алатын баланы көргісі 
келетін болса, оның дамуын ойыннан бастауы қажет.
Балақайлармен көшеде және үйде ойын әрекеттерін 
және тапсырмаларын 
жасау бойынша ықти-
мал кеңес-жоспарын 
ұсынамыз. Осы кеңес-
жоспар негізінде сіз өз 
ойындарыңызды ойлап 
таба аласыз.
34
ЕРТЕ ЖАСТАҒЫ БАЛАЛАРҒА ДАЛАДА ЖӘНЕ
ҮЙДЕ ДАМЫТУШЫ ОЙЫНДАР ОЙНАТУ
5

ТАБИҒАТ АЯСЫНДАҒЫ ОЙЫНДАР
Серуендеп жүргенде балаға өз тәжірибесінен белгілі, жолда 
кездескеннің барлығы туралы айтып отырыңыз. Әңгімеңізге бар 
ықыласыңызды және махаббатыңызды салыңыз, тіпті болмашы 
заттар туралы айтқанда да  таңданысыңызды, қуанышыңызды 
көрсетіңіз.
Баланы саябақтағы. ормандағы әртүрлі табиғат нысандарымен 
таныстырыңыз. Ағаштардың, гүлдердің жанына апарыңыз. Бақы-
лау нысанын баланың өзіне таңдатыңыз.
Өз әрекетіңізбен мысал болып табиғатқа қалай ұқыпты қарау 
керек екенін көрсетіңіз:
баланың қолымен гүлді сипап тұрып: «Әдемі гүл, нәзік, 
кішкентай» деңіз;
балаға бірнеше ағаш жапырақтарын ұсыныңыз, оларды 
сындырып алмау үшін абайлап ұстаңыз.
Дамытатын табиғатпен сырласу дәрістерін өткізіңіз:
балаңызды көтеріп, ағашқа жақындатыңыз, ағаштағы 
жапырақтар қалай өсетінін көрсетіңіз;
үйге келгенде, баламен бірге жапырақтарды және гүлдерді 
құмыраға салыңыздар, қалған басқа заттарды қорапқа са-
лып қойыңыздар. Оларды баламен ойнағанда қолданыңыз.
i
Шомылуға деген құмарлықты ояту үшін көңілді 
тақпақты пайдалануға болады. Тақпақты айтып жатқан-
да, барлық аталған заттарды көрсетіңіз.
Сылдырлайды мөлдір су,
Мөлдір суға қолыңды жу.
Жуынсаң сен әрдайым,
Таза бетің, маңдайың.
Тазалықтың досы,
Су дегенің осы.
Ашытады көзіңді
Сабынданған кезіңде
Бола –білсең төзімді
Тап-таза етер өзіңді
Тазалықтың досы
Су дегенің осы.
Қуыршақ
Қуыршақ, қуыршақ,
Таза суға жуынсақ.
Қол ұстасып, дос болып,
Бақ ішінде қыдырсақ.
Кеңестер: егер бала 
судан қорқатын 
болса, онда сумен және 
ойыншықтармен баламен 
бірге ойнаңыз. Баланы күн-
делікті су ортасына үйретуге 
тырысыңыз.
35
ЕРТЕ ЖАСТАҒЫ БАЛАЛАРҒА ДАЛАДА ЖӘНЕ
ҮЙДЕ ДАМЫТУШЫ ОЙЫНДАР ОЙНАТУ
5