1 тақырып. Қоғам дамуында экономикалық теорияНыҢ орны мен рӨлі

Серіктестік Кооператив Акционерлік Бірлескен

 

3.Қоғамдық меншік

Мемлекеттік Муниципалдық

ҚР-да мемлекеттік меншік объектілерін мемлекеттен алу мен жекелендірудің төмендегідей түрлері қолданылады:

ә) жалға берілген мемлеметтік кәсіпорын мүлігін сатып алу;

б) мемлекеттік меншік объектілерін концессияға беру;

в) мемлекеттік кәсіпорынды акционерлік қоғам немесе серіктестік ретінде құру;

г) еңбек ұжымы мүшелерінің мемлекеттік кәсіпорын мүлігін сатып алуы;

д) мүліктері мемлекеттік меншікке жатпайтын мемлекеттік кәсіпорынның мүлігін заңды тұлға және жеке адамдарға конкурс және аукцион арқылы сату.

1991 ж. бастап ҚР-ның Конституциясында жекеменшікке деген құқық белгіленіп және жекешелендіру мен мемлекет иелігінен алудың алғашқы шаралары қолданыла бастады. Бұл шаралардың негізгі мақсаты: ол мемлекеттік меншіктің басқа формаларға өзгеруі мен нарықтық экономикаға көшуге жағдайлар жасау болып табылады. Меншікті мемлекет иелігінен алу кәсіпкерліктің дамуына, бәсекенің пайда болуына жағдай жасап, жекеменшік иелер топтарының қалыптасуына бағытталды.

Жекешелендірудің тәсілдері

1. 
   1.    Кіші жекешелендіру – еңбеккерлердің саны 200 адамға дейін.
   
2. 
   2.    Жаппай жекешелендіру – орташа және ірі кәсіпорындар (200-500 адам) және халыққа жекешелендіру купондарының бөлінуіне негізделді.
   
3. 
   3.    Жеке жобалық жекешелендіру – ірі кәсіпорындар мен мемлекеттің ерекше маңызды кәсіпорындары.
   

1. 
   1.    1991-1992 ж.ж.- мемлекет меншігінің реформасы кең көлемде нарықтық экономикаға көшуге жағдай жасау үшін жүргізілді.
   
2. 
   2.    1993-1995 ж.ж. – мемлекет иелігіндегі мүлікті халыққа қайтару арқылы нарыққа көшу жағдайын жасауы.
   
3. 
   3.    1996-1998 ж.ж. экономикадағы жеке сектордың басымдылығымен қатар мемлекеттің халыққа мүлікті қайтаруының аяқталуы.
   

4,1999-2000 ж.ж. – мемлекеттік меншікті басқару мен жекешелендіру заңдылық негізін жетілдіру және басқарудың тиімділігін көтеру.

Нарықтық экономиканың негізгі экономикалық буыны кәсіпорын (фирма) болып табылады. Фирма дегеніміз - бұл пайда табу мақсатымен өндіріс факторларын қолданып шаруашылықта еркіндік алған экономикалық субъект.

2.1. кесте

Формалар	Артықшылықтары	Кемшіліктері
Жеке шаруашылық - бизнес, иесі бір адам.	Іс әрекеттің еркінділігі, тәуелсіздік, барлық пайдаға ие болу	Мүліктік жауапкершіліктің шексіздігі, Несие алу мүмкіншілігінің шектеулілігі.
Серіктестік дегеніміз –бірнеше адамның немесе заңды тұлғалардың бірлесіп шаруашылық жүргізу үшін ұйымдастырылған фирма: Жауапкершілігі шектеулі, Толық жауапкершіліктегі, Жауапкершілігі аралас серіктестік.	Ұйымдастырудің қарапайымдылығы, қосымша қаржы, құралдардың тартуы жеңіл, мамандандырылудың деңгейі жоғары, өндіріс көлемін кеңейту мүмкіншілігі мол.	әр бір құрылтайшының мүліктік жауапкершілігі, серіктес мүдделерінің бір бірімен сай келмеуі, құрылтайшылар үлесін анықтау қиыншылығы, бір құрылтайшының кетуінен серіктестіктің жабылу мүмкіншілігі.