Қаржы-экономикалық факультеті «Қаржы» кафедрасы

Семей -2014

5В050900– «Каржы» мамандығы студенттері үшін диплом алды тәжірибе бойынша бағдарлама мен әдістемелік нұсқаулықты «Қаржы» кафедрасының профессор-оқытушылар құрамы әзірлеген

2.1 Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

«Қаржы» кафедрасының отырысында
Хаттама № 9 16.04. 2014 ж.
«Қаржы» кафедрасының меңгерушісі

э.ғ.к., доцент Ибраимова С.Ж.

Оқу-әдістемелік бюросының төрағасы,

а.ш.ғ.к., доцент Тойкин С.Х.

Мазмұны

5В050900 «Қаржы» мамандығының түлектері (күндізгі және сырттай оқу бөлімі студенттері) диплом алды тәжірибесі оқу үрдісінің маңызды бөлігі болып табылады, сонымен қатар бұл тәжірибеде студент теориялық жағынан және де болашақтағы дипломдық жұмысына қажетті мәліметтер алады.

Бұл диплом алды тәжірибесі үрдісінде келесілер жүзеге асырылады:

• 
  дипломдық жұмыстардың тақырыбына сай, экономика және басқару өндірісінің техника технологиясын оқып-білу;
  
• 
  шаруашылық субьекет мінездемелері және өндірістік қормен оның жұмысының қабілеттілігін жақсарту жолдарын анықтаудағы техника-экономикалық анализ;
  
• 
  қорытынды жұмыстың материалдарын жүйелеу, қорытындылау жүйелеу және жинау нақты жеке тарсырмалармен сәйкестендіріледі;
  
• 
  шаруашылық субьектілерін ұжымда мамандық дағдаларын тәжірибелік меңгеру.
  

Диплом алды практикадан өту кезінде студент міндетті:

• 
  интруктивті материалдарды қарастыруға;
  
• 
  банктік жалпы құрылымымен және жалпы жағдайларымен танысуға;
  
• 
  несиелік операцияларға талдау жасауға;
  
• 
  депозиттік операцияларға талдау жасауға;
  
• 
  бағалы қағаздарға талдау жас ауға;
  
• 
  валюталық операцияларға талдау жасауға;
  
• 
  пруденциалдық нормативтерді есептеуді жүргізуге;
  
• 
  жаңа шот жоспарына сәйкес өндірістік практиканың әрбір тақырыбы бойынша бухгалтерлік жазбалар құрастыруға;
  
• 
  аудиторлық қорытынды құруға.
  

Студенттер диплом алды тәжірибені өту үшін таңдап алынған банкпен келісім шартқа отырып өтеді.

Тәжірибенің базасы меншіктің әр түрлі формасының ұйымдастырылуы болып табылады. Оқу графигінің процесі бойынша іштей формада оқитын студенттердің тәжірибеден өтуі 8 апта.

Оқу графигінің процесі бойынша іштей және сырттай формада оқитын студенттердің диплом алды жалғасы 9 аптаны құрайды.

Тәжірибенің басталу күні мен аяқталу күні оқу графигіне сәйкес орналастырылады. Тәжірибені өту алдында тәжірибеге жауапты адам студенттерге құрылымдық жиналыс өткізеді және әрбір студентті өндірістік тәжірибенің бағдарламасымен қамтамасыз етеді.

Диплом алды тәжірибенің ұйымдастырылуын және оқу әдістемелік басқаруын жоғарғы оқу орнының кафедрасы, соның ішінде ПОҚ тәжірибеге жауапты адам тағайындалады.

Студенттің тәжірибе өтетін жерінен бас бухгалтер немесе оның орынбасары тәжірибеге басшылық жасайды.

Кафедра басшылығының міндеттері:

• 
  Тәжірибе бойынша сұрақтар болса, оларға көмектесу, күнделік пен есептік жұмысты қалай жазуын көрсету;
  
• 
  Студенттің есеп жұмысының дұрыс жазылуын қадағалау.
  

• 
  Тәжірибенің квалификациялық басқарылуы;
  
• 
  Студенттің жеке жоспарымен сәйкес тәжірибені ұйымдастыру;
  
• 
  Студентке жұмыс орнын қамтамасыз ету;
  
• 
  Атқарылатын жұмыс бойынша түсініктемелер беру;
  
• 
  Тапсырылған жұмыстың уақытында орындалуын қадағалау;
  
• 
  Атқарылған жұмыстың сапасын тексеру;
  
• 
  Тәжірибе соңында студенттің жұмыс туралы есеп беруі.
  

Студент берілген тапсырмаларды өз еркінімен қалдыруға құқығы жоқ.

Студенттің тәжірибеден өту кезеңі басталғаннан бастап жұмыстық күшке еніп, еңбек қорғау ережесі және ішкі басқару ережесімен, кәсіпорын қозғалысымен, белгілі бір тәртіпте таныс болуға тиіс.

Студент есеп беруінде таблицаларды, графиктерді, схемаларды және т.б керекті құжаттармен материалдарды қолдану керек.

Тәжірибе өту кезеңінде әрбір студент күнделік жүргізеді, және күнделікте олармен істелген күні белгіленеді.

Тәжірибе өту аралығында студент міндетті:

• 
  Уақтылы белгіленген кезеңде тәжірибе өту жеріне келуге міндетті;
  
• 
  Жоғары ұйымдастырушылық қабілетін, ішкі жүйені қатаң орындау, кәсіпорында белгіленген және еңбек жұмыстық дисциплинасын сақтау; қоршаған орта ережелерін техникалық қауіпіздік ережесін сақтау;
  
• 
  Тәжірибе бағдарламасын ерікті түрде орындау,жоғарғы көлемде және белгіленген мерзімде, нақты және уақтылы берілген тапсырманы орындау, тәжірибе жетекшісінің және университет атынан жетекшісінің берілген тапсырмаларын орындау;
  
• 
  Кәсіпорынмен танысу: ұйымдастырушылық – құқықтық құрылымын, өнім түрімен басқару функциясымен танысу;
  
• 
  Кәсіпорынның қаржы – шаруашылық қызметіне экономикалық талдау жүргізу;
  
• 
  Нақты бөлімнің қалыптасуын қажеттілігін және ағымдағы жұмыстың халықаралық тәжірибесі;
  
• 
  Жиын құру, тәжірибе құжаттарын өңдеп, сұрыптап өндірістік тәжірибеден есеп беруіне және дипломдық жұмыста қолдануға жинақтау;
  
• 
  Университет жетекшісіне өз уақытында тәжірибеден есепті дайындап көрсету керек; қанағаттандырылған тәжірибе есебін белгіленген уақытында қорғап, тапсыру керек.
  

Ұйымға барғанға дейін студенттер университеттегі тәжірибе жетекшісі ұйымдағы тәжірибе жетекшісіимен алдын-ала қатынасады, ұйымдағы жұмыс орындарына, белгілі бір жағдайларына байланысты студент тәлімгерлерді ұйым жағдайымен таныстыруды ұйымдастырады.

Оқытушы тәжірибесіне қатысқанда кеңестер жүргізеді, студенттердің жұмысын бақылайды және олардың күнтізбелік грфигін жасайды, оларды бір орнынан келесі жерге ауыстыруды ұйымдастырады.

Кәсіпорындағы тәжірибе жетекшісінің міндеттері:

Ұйымдағы тәжірибе жетекшісі:

• 
  Ұйымның жоғары білімді мамандары ішінен таңдалып, оған 4-5 студент-тәлімгер есебінде белгілейді;
  
• 
  Студен тәлімгерлерді ұйымжұмысымен таныстырады, оның ұйымдық жүйесін ұйым өндірісін, еңбек және басқаруды және әртүрлі өндіріс бөлімдерімен таныстырады;
  
• 
  Әртүрлі бөлімдерге арнайы шолулар және бөлім мамандарынан дәрістер жүргізеді;
  
• 
  Студент-тәлімгерлердің жұмыс орнында күнделіктерін дұрыс жазуын, берілген тапсырмаларын оарныдауынг жиі бақылап отырады;
  
• 
  Тәжірибе аяқталғанда ұйымдағы тәжірибе жетекшісі әр студен тәлімгерге мінездеме береді.
  

Тәжірибе талабы-кәсіпорыннан өту түралы келісім-шарт, тәжірибе графигі, тәжірибе күнделігі, мінездеме, тәжірибе есебі.

Жұмыс уақытын графикке бөлу. Алға қойған мақсаттарды қоса отырып тәжірибе уақытын бөлуге келесідей графикке негізделеді.

• 
  Тәжірибе орнына келу, құжаттарды құру, жұмыс орнымен танысу, техника қауіпсіздігімен танысу, кәсіпорыннан жетекшісін бөлу
  
• 
  Жалпы шаруашылық субъектісімен танысу. Кәсіпорын жүйесімен даму тарихымен танысу.
  
• 
  Кәсіпорын қызметімен болашағына мінездеме беру
  
• 
  Кәсіпорын жұмысының техникалық экономикалық көрсеткіштеріне мінездеме.
  
• 
  Кәсіпорынынң қосымша бөлімдеріне мінездеме
  
• 
  Жеке тапсырмаға материал жинау
  
• 
  Тәжірибе есебін жасау
  
• 
  Жалпы қорытынды
  

Тәжірибе нәтижесінің арқасында есеп жасалады. Есеп жасау келесі жұмыстардан тұрады.

• 
  Тәжірибе бағдарламасымен және диплом алдындағы ережелермен танысу
  
• 
  Дипломдық жұмысқа байланысты жаңа әдебиеттерді оқу
  
• 
  Кәсіпорынынң әлеуметтік экономикалық даму жағдайымен танысу
  
• 
  Кәсіпорының қызмет дәрежесіне сараптама жасау
  
• 
  Кәсіпорынынң материалдарды жинау барысында көрсеткіштер жүйесін құру.
  

Кей жағдайларда кафедра рұқсатымен есеп беру тапсырмасында көрсетілмеген тақырып бойынша жасалуы мүмкін.

Бұл өзгеріске негізі ретінде экономиканың материалдар мен актуалды тақырып сонымен қатар осы жаңа тақырыпқа байланысты студенттердің ғылыми қызығушылығын әкеледі.

Диплом алды тәжірибелік есеп беру құрамы қолымен жазылған 55-70 беттен тұруы мүмкін. Материалды жеке бөлім бойынша бөлу, қорытынды мен ұсыныстар нақты құрылуы керек. Есеп беру субьектісінде басталып аяқталуы керек тәжирибеден келген студенттердің 3 күннен соң оны қарастыру керек.

Есеп беруде диплом алды тәжірибені өту күнделігі, график, мінездеме, университерт басшысынан рицензия болуы керек.
Есеп берудің негізгі бөлімдерінің қысқаша мазмұны:

Кіріспе

Бұл бөлімде Қазақстан экономикасындағы реформалаудың негізгі тапсырмалары, әсіресе, Қазақстан Республикасы Президенті жолдауымен және Үкімет программасында қарастырылған Шығыс Қазақстан облысының экономикасы туралы айтылады.

Облыстың социалды экономика мәселелерін шешудегі зерттелетін өнеркәсіптің орны мен рөлі, өнеркәсіптің дамуы ары қарай есеп берудегі ақпарат көздері көрсетіледі.

4 Дипломдық жұмыс тақырыбы бойынша жеке тапсырма.

Оқыту жоспары бойынша бітіретін студенттер дипломдық жұмыс жазады. Онда нақты кәсіпорынның алған студенттің тәжірибелік дағдысы көрсетілуі керек.

Диплом алды жұмы дипломдық поректке қажетті жабдықтармен қамтамасыз етілуі тиіс. Материалды жинау, дипломдық жұмыстың жетекшісі мен құралып келісілген алдын ала дайындалған жоспарлар мен сәйкестендіріледі.

Есептік құжаттын анализі өндірістік үрдісте алынған студенттің өзіндік бақылаулары және зерттеу нәтижелері мен толықтырылуы керек.

Арнайы бақылаумен обьектілері өндірістік үрдістің әр түрлі кезеңіндегі өнім сапасы, өндірістің үздік әдістері, жұмыс уақытының балансы жұмыс орнын ұйымдастыру, өндіріс ырғақтығы, өнімді өткізу болып табылады.
Қорытынды

Мұнда нәтижелердің соңғы нәтижесі туралы қысқаша қорытынды жасалынады және кәсіпорын қызметінің нәтижесіне баға беріледі. Бұл бөлімде студент өткен тәжірибесі бойынша қысқаша ақпараттық есеп береді. Болашаққа жасалған жоспардың технико-экономикалық тиімділігіне баға беріліп, іс-шаралардың сәтттісі бағаланады. Ғылыми, экономикалық және әлеуметтік бағалылықтары кәсіпорынның жұмыс кезінде қол жеткізулері туралы нәтише шығарылады. Бөлім көлемі 3-5 бет.

Бұл бөлім негізгі қағидаларға сәйкес енгізілген есеп бойынша: үлкен кестелер, графиктер, құжаттар үлгілері тіркеледі.

Есепті дұрыс құру үшін студент әр түрлі теориялық, методологиялы материалдармен қамтамсыз етілуі тиіс.
5 Есеп беру талабы

Тәжірибе аяқталғанда студенттер кәсіпорындағы тәжірибе жетекшісінің мінездемесінің бірге жазбаша есеп өткізеді және толық толтырылған тәжірибе күнделігі, жеке тәжірибе графигі беріледі. Кәсіпорын тіжірибе жетекшісінің қолы мен мөрі бекітілген: титулдық бет, мінездеме, күнделік, график өткізіледі.есепте тәжірибе уақытында орындалған барлықжұмыстар тіркелдеі.

• 
  Есеп барлық компьютерлік жүйеге сай бір ақ бет А4 форматында 1,5 интервалда, шрифт қалыпты, кегль 14. Есептің текстін келесі мөлшерлерге байланысты шығарады: сол-3см., жоғары-2,5 см., төмен-2 см, оң-1 см. Шеттен бастан коллонтитул көлемі 1,5 см.
  
• 
  Барлық есепте көрсетілген текстер ЭВМ жүйесінде кестелер толық түрде шығарылады.
  
• 
  Есепте қате табылған жағдайда оған ақ түспен белгілеп береді.
  
• 
  Ұйым атауы, өнім атауы нақты жазылады есепте.
  
• 
  Есептің жүйелік элементтері есеп жүйесінің атаулары болып табылады.
  
• 
  Есептерді бөлімдерге бөлуге болады.Әрбір бөлім есебі барлық құжаттарға байланысты араб цифрларымен нүктесіз абзац пен жазылады. Бөлімдер номерленуі тиіс. Әрбір бөлім2 және одан жоғары түрде болады.
  

Мысал

• 
  Бөлімдер, бөлімшелердің атаулары болуы тиіс. Әрбір бөлім аяқталған ақпаратты көрсетуі тиіс.
  
• 
  Есептің әрбір бөлімін жаңа беттен бастау керек. Бөлім ішіндегі бөлімшелер өзара екі жолдан кейін жазылады.
  
• 
  Есеп беттерін араб цифрларымен номерлеу керек және бет номері беттің төменгі жағында ортасында нүктесіз орналасқан.
  
• 
  Титулдық бет өзара барлы номерленуді қосады. Титулдық бетте номерлену көрсетілмейді.
  
• 
  Есепте көрсетілген формулалардың мәндері беріліу керек. Көрсетілген септе сандық коэффициеттер символдардың анықтамасыгн тексте формуламен берілуі керек және оларды әрбір жаңа жолдан бастайды. Олар өзара үтірмен бөлінеді.
  
• 
  Формулаларды және теңдіктерді текстен бөлек жолға қоюға тиіс. Олар кем дегенде текстен бір жол төмен орналасуы керек. Теңдікте қосу, алу, көбейту ,бөлу символдары орналасқан.
  
• 
  Текстегі сілтемелер жақшаның ішінде көрсетіледі.
  
• 
  Формулаларды номерлеу бөлімдерден бөлек орналасады.
  
• 
  Кестелер, диаграммалар, графиктер мемлекеттік стандарттқа сай болуы керек.
  

Тәжірибені бақылау 2 жетекшінің қатысуымен өтеді.

Тәжірибе аяқталғанда студент ұйымдағы тәжірибе жетекшісінің қолымен және мөрімен бекітілген келесілерді өткізеді:

• 
  Тәжірибе есебі (титульный лист)
  
• 
  Іс-тәжірибеден өткендігі туралы анықтама (тәжірибе күнделігінің 5 бетінде)
  
• 
  Тәжірибе күнделігі
  
• 
  Мінездеме (тәжірибе күнделігінің 18 бетінде)
  

Диплом алдында өткен тәжірибе бойынша есеп құрылады.

Есепті құру жұмыстары келесілерден тұруы қажет:

• 
  Тәжірибе бағдарламасымен танысу және диплом жұмысының жетекшісінің айтуымен орындау
  
• 
  Диплом тақырыбына сай келетін соңғы шыққан әдебиеттермен танысу. (кітаптар, журналдар, газеттер, және заңдылық актілер және т.б)
  
• 
  Банктің әлеуметтік эккономикалық құжатнамасымен және есеп берулерімен танысу.
  
• 
  Банк қызметінің жұмысындағы материалдардың дәрежесін талдау
  
• 
  Материалдардарды өңдеу кезіндегі есептік көрсеткіштермен жұмыс жасай білу және үйрену.
  

Есеп беруді қорғау кафедра меңгерушісі тағайындаған комиссиямен алынады. Сеп беруді студент тәжірибеден өткеннен кейінгі 3 ішінде кафедра оқытушыларға тапсыруға міндетті.

Қорғауда жұмыстың бағдарламаға сәйкестігі мен көлемі, құжаттардың толық дұрыс толтырылуы, мінездеме мазмұны, қойылған сұрақтарға дұрыс жауап берулер, талдау жасай алу, есеп беруге қоымшалар қаралады.

Студенттердің есеп берулерін бағалау критериі:

• 
  Жинақталған мәліметтердің бағдарламаға сәйкес болуы;
  
• 
  Тәжірибеден өтуде ұйымның жұмыстарына байланысты нормативтік актілерді білу, сұрақтарға кәсіби маман ретінде жауап беру;
  
• 
  Ұйым мінездемесінің мазмұны – тәжірибеден өту орынынан алынады.
  

Есеп беруді жазып біткеннен кейін студент қорғауға тиіс. Жұмыс барлық талаптарға сәйкес жазылғандығын университеттен жетекші тексереді.

Студенттің тәжірибеден өткендігін дәлелдейтін барлық мәліметтер мен құжаттар дұрыс жинақталып, бөлек папкада көрсетіледі. Тәжірибе қорытындысы негізінде 3- күн бұрын университеттен жетекшіге мынадай құжаттар тізімі тапсырылады:

• 
  Есеп берулер, ұйымнан, университеттен жетекшілер қолы мен мөр қойылған титулдық бет;
  
• 
  Тәжірибеден өту күнделігі қолмен, сиялы қаламмен жазылады және әр жұма сайын кәсіпорыннан тәжірибе жетекшісімен тексеріліп қол қойылады;
  
• 
  Тәжірибе бағдарламасына сай жазылған жұмыстар, жеке орындалған тапсырмалар, қарастырылған құжаттарға талдау жұмыстары, тәжірибеден өтуде туындаған сұрақтар, сонымен қатар күнделіктің бірінші бетінде жетекші қолы мен ұйымның мөрі қойылады;
  

• 
  Мінездеме ұйымның жетекшілігімен жазылады. Жетекші қолы мен мөр болуы тиіс. Мінездемеде студенттің тәжірибеден өткен кезеңіндегі теориялық білімін тәжірибеге ұштастырғаны, жұмыс жасаудағы біліктілігі мен құжаттармен атқарған жазбалары жазылып, баға қойылады. (Қосымша 6).
  
• 
  Ұйымның басқа да құжаттары студент жұмысына тіркеледі. Алынған құжаттарда мемлекеттік, коммерциялық құпиялар, жеке құпиялар, басқа да маңызды мәліметтер, тәжірибе бағдарламасында қарастырылмаған тақырыптар көрсетілмеуі керек.
  

Есеп комиссия алдында 8-10мин мөлшерінде қорғалады. Оған есепті қорғау хаттамасы беріледі. Комиссия есепті орындау көлеміне, күнделіктің мазмұны, сапасы, есептің қорғалуын бағалайды. Есептің қорғау нәтижесі рейтингтік балдық жүйеде бағаланады және студенттің курстан курсқа өту GPA мөлшері есептеледі.

СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

(кафедра аты)

(шифр, мамандық аты)

(іс тәжірибе түрі)

(іс тәжірибе өту орны)

(курс, топ) (қолы, күні) (Ф.А.Ә.)

(қолы, күні) (Ф.А.Ә.)

(қолы, күні) (Ф.А.Ә.)

(қолы, күні) (Ф.А.Ә.)

___________________________ ________________________

(қолы, күні) (Ф.А.Ә.)

___________________________ ________________________

(қолы, күні) (Ф.А.Ә.)