1 тақырып. Қоғам дамуында экономикалық теорияНыҢ орны мен рӨлі

жүктеу 1,53 Mb.

бет	9/11
Дата	17.02.2018
өлшемі	1,53 Mb.
	#9995
түрі	Учебник

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

Р – жалақының мөлшері; Q – жұмыс орнының саны
Жалақының формалары
Аккордты

Р

Е

Ре

P₀ D

Q_е Q

Сұраныс пен ұсыныс қисықтарының қиылысуы жалақының теңдік деңгейіне (Р_е) әкеледі, Е нүктесінде жұмыспен толық қамту жағдайы орнайды: сұраныс ұсыныспен теңеледі. Егерде жалақы Р_е-ден төмен болса сұраныс ұсыныстан артады, яғни еңбеккерлердің саны кем болады, ал, егерде жалақы Р_е-ден жоғары болса, ұсыныс сұраныстан артады, яғни жұмыс күші саны артық болады.

Р – жалақының мөлшері; Q – жұмыс орнының саны

П.Самуэльсонның теориясы бойынша қоғамдағы жұмыс күшінің жиынтық ұсынысы төмендегі көрсеткіштермен анықталады:

халықтың жалпы санымен;

жалпы халық санының ішіндегі еңбекке қабілеті бар халықтың үлесімен;

белгілі бір мерзімдегі жұмыс уақытының орташа санымен (апта, ай, жыл);

халықтың сапалық құрамымен, яғни мамандық дәрежесінің құрамына сәйкес. Осы көрсетілген факторлармен қатар, керісінше әсерін тигізетін теорияда екі фактор бар. Бұл алмастыру эффектісі - жұмыс орнын қамту тиімділігі мен табыс эффектісі (тиімділігі).

Алмастыру эффектісінің пайда болу себебі жалақының өсуімен байланысты. Жалақы өскен кезде әрбір атқарған сағатқа көп ақы төленеді. Яғни ысырап болған бос уақыт пайда болады. Осы пайда болған бос уақыт шығынды ұлғайтады, сондықтан, еңбеккер бос уақытты қызметке жұмсаудың қажеттілігін түсініп, ол бос уақытын қосымша жұмыспен алмастыруға тырысады. Бұл жұмыс күші ұсынысының өсуіне әкеледі.

Табыс эффектісінің әсері алмастыру тиімділігіне қарсы бағытта қызмет атқарады. Жалақының өсуіне еңбеккер өзінің бос уақытын өсіру мүмкіндігі ретінде қарайды, яғни жалақы өскен кезде еңбекті қысқарту көрінеді. Бос уақытының өсуі еңбек ұсынысының төмендеуіне әкеледі.

Нақты тәжірибеде жалақының әр түрлі формалары кездеседі.

өндірілген		Әр дананың
өнім	X
саны		ақысы

Жұмыс		Бір сағаттың
	X
сағат саны		ақысы

кесімдік

өндірілген өнім санына байланысты

мерзімдік

Жалақы

Жұмыс атқарған уақытына байланысты

Жалақыны екі незгізгі формаға бөлуге болады:

мерзімдік жалақы - еңбектердің нақты атқарған жұмыс уақытының шамасына байланысты төленеді;

кесімдік жалақы - еңбеккердің қажетті сапада өндірген өнімінің мөлшеріне байланысты төленеді.

Осы көрсетілген жалақының формалары өз кезегінде бірнеше жүйеден құралады.

Жалақының формалары

Мерзімді Кесімді

Жай мерзімді	Мерзімді сыйлықты	Тікелей кесімді			Аккордты

			Кесімді прогрессивті	Кесімді сыйлықты

жүктеу 1,53 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

1 тақырып. Қоғам дамуында экономикалық теорияНыҢ орны мен рӨлі

Р

Р – жалақының мөлшері; Q – жұмыс орнының саны

Жалақының формалары

Аккордты