Сабақ тақырыбы: Бухгалтерлік есеп туралы білім қалыптастыру

2. Шаруашылық есептің пайда болуы.

3. Шаруашылық есепте қолданылатын есеп өлшегіштері.

4. Шаруашылық есептің негізгі түрлері.

Шаруашылық қызметінің нәтижесі – табыс, оның қайнар көзі – еңбек болып табылады. Шаруашылық қызметі басқару мен бақылауды қажет етеді. Шаруашылық жұмысты дұрыс жүргізу үшін, әрдайым олардың жағдайы қалай екен және оларда қандай өзгерістер болып жатыр екен деген мәселелерден хабардар болуымыз керек.

Осындай мәліметтердің барлығы тек есептің көмегімен ғана алынады.

Шаруашылық есептің жүзеге асырылуы кезекті екі процеске бөлінуі мүмкін:

1. 
   алғашқы мәліметтерді алу;
   
2. 
   осы алынған мәліметтерді өңдеу.
   

Шаруашылық есеп қоғамымызда аса қажеттіліктен барып пайда болды: шаруашылықты өлшемсіз, кірістер мен шығыстарды салыстырмай, біріншісініңекіншісінен асып түсуіне қол жеткізбей жүргізу мүмкін емес.

Ең алғаш екіжақты бухгалтерияның тәжірибелі есеп кітаптары Италияда басылды. Екі жақты бухгалтерия жайлы жазған авторлар көпес Бенедитто Контрульи және атақты итальян математигі Лука Пачоли болып табылады.

Лука Пачолидің шығармашылығындағы ең басты мәселе болып екі жақты жазу туралы жазбасы саналады. Онда Пачоли постулаты деген атауға ие болған екі негізгі ережесі саналған:

• 
  Барлық дебеттік айналымдардың сомасы сол шоттар жүйесіндегі кредиттік айналымдардың сомасына тең;
  
• 
  Дебеттік қалдықтың сомасы әрқашан сол шоттар жүйесіндегі кредиттікқалдықтардың сомасына тең.
  

Экономикалық теорияда бухгалтерлік есептің даму кезеңін төрт негізгі кезеңге бөліп қарастырады:

І. Тауарлы – ақшалай қатынастарының пайда болуынан бастап ХҮІІІ ғ. Аяғына дейін;

ІІ. ХҮІІІ ғ. аяғынан ХІХ ғ. дейін;

ІІІ. ХІХ ғ. соңы – ХХ ғ. басы;

ІҮ. ХХ ғ. бастап бүгінгі күнге дейін.

Қазіргі бухгалтерлік есептің мақсаты –басқарушылық шешімдерді қабылдау үшін қажет ақпараттармен белгілі бір пайдаланушыларды қамтамасыз ету болып табылады.

ҚР 2006 жылдың 1 қаңтарынан бастап барлық ұйымдар бухгалтерлік есепті Қаржылықесептіліктің халықаралық стандарттарына сәйкес жүргізеді.