Əр
стиль
бойынша
сəйкестік
санын
есептеңіз
А
.
Эмоционалдық
стиль
Сіздің
көп
жетістіктеріңіз
бар
:
жоғары
білім
деңгейі
,
контактілік
,
байқампаз
,
оқу
материалын
қызықты
жеткізе
білесіз
,
өз
пəніңізбен
оқушыларды
қызықтыра
аласыз
.
Ұжымдық
жұмысты
басқара
аласыз
.
Сіздің
сабағыңыздағы
психологиялық
климат
жағымды
.
Дегенмен
сіздің
іс
-
əрекетіңізді
кей
келеңсіздіктер
сипаттайды
:
методиканың
жоқтығы
, «
нашар
»
оқитындарға
көңіл
бөлмеу
,
та
-
лап
əлсіздігі
,
жоғары
өзіндік
баға
,
демонстративтілік
,
жоғары
сезімталдылық
;
нəтижесінде
сіздің
оқушыларыңыздың
пəнге
деген
тұрақты
қызығушылығы
мен
жоғары
танымдылық
белсенділік
берік
емес
білім
мен
формаланбаған
білім
дағдысымен
астасады
.
Бұл
келеңсіздіктерді
жоюға
болады
.
Ұсыныс
:
түсіндіру
материалының
уақытын
қысқарту
,
білімді
бақылау
үшін
тексеру
жұмыстарын
өткізу
жəне
өткен
тапсырма
толық
меңгерілмейінше
,
жаңа
тақырып
бастамау
«
Нашар
»
оқитындарға
көңіл
бөліңіз
, «
жалықтырар
»
жұмыс
түрін
қоспаңыз
(
қайталау
,
ережені
өңдеу
).
Оқушыларды
сыртқы
қызықтылығымен
емес
,
пəн
ерекшелігі
қызығушылығын
белсендіреңіз
,
талапты
күшейтіңіз
,
жауаптарға
объективті
баға
беріңіз
,
өз
іс
-
əрекетіңізді
талдаңыз
.
Б
.
Эмоционалды
əдістемелік
стиль
Сізді
көптеген
жетістіктер
ерекшелендіреді
:
жоғары
білім
деңгейі
,
сфонтандылық
,
жоғары
əдістемелік
,
талапшылдық
,
мате
-
риалды
қызықты
етіп
беру
,
т
.
с
.
с
.
сіздің
оқушыларыңыздың
білімі
бекем
,
білім
дағдысы
жақсы
,
белсенділігі
жоғары
.
Бірақ
сізге
кей
239
кемшіліктер
тəн
:
жоғары
өзіндік
баға
,
демонстративтілік
,
жоғары
сезімталдылық
.
Сізге
аз
сөйлеуге
,
қате
жауаптары
тез
жөндеуге
,
ұстамды
болуды
ұсынамыз
.
В
.
Талқылаушы
–
импровизаторлық
стиль
Сізде
көптеген
жетістіктер
бар
:
жоғары
білім
деңгейі
,
объективті
өзіндік
баға
,
ұстамдылық
,
талапшылдық
,
материалды
анық
жеткізу
,
сіздің
оқушыларыңыздың
білімі
жақсы
,
қызығушылығы
жоғары
.
Сіз
көп
уақытыңызды
əр
оқушының
жауабына
жібересіз
,
бөлшектеп
сұрайсыз
.
Сізге
ұжымдық
талдауға
көшуге
,
оқушылар
жауабына
ұстамдылық
байқатуға
,
көп
ескерту
жасамауға
ұсыныс
береміз
.
Г
.
Талқылаушы
əдістемелік
-
стиль
Сіз
көп
жетістіктерге
қол
жеткізесіз
:
жоғары
əдістемелік
білімді
та
-
лап
ету
жəне
белгілі
бір
істе
жоғары
нəтижеге
қол
жеткізу
.
Оқушылар
іс
-
əрекеттің
тиімді
формасын
таңдаса
,
сіз
тұрақсыз
эмоционалды
көңіл
күйге
баса
назар
аударасыз
.
Сізге
шыдамдылық
,
əдістемелік
тəсілдер
қорын
көбейтуді
ұсынамыз
.
Сіз
гуманитарлы
пəн
мұғалімі
болсаңыз
,
ұжымдық
білім
беру
формасын
пайдаланыңыз
,
шетел
тілдері
болса
,
жемісті
білім
беру
түрін
алыңыз
.
Бекіту
сұрақтары
:
1.
Мектеп
жасына
дейінгі
балалардың
псходиагностикасының
ерекшеліктері
қандай
?
2.
Мектеп
жасына
дейінгі
балалардың
танымдық
процестерін
диагностикалау
жұмыс
жүргізу
барысында
қандай
əдіс
-
тəсілдерге
көңіл
бөлгені
дұрыс
?
3.
Мектеп
жасына
дейінгі
балалардың
тұлғасы
мен
жеке
адамдық
қарым
-
қатынасының
психодиагностикасының
рөлі
қандай
?
4.
Жасөспірімдер
мен
жеткеншіктер
жасын
диагностикалау
əдістемелеріне
сипаттама
бер
.
240
6-
БӨЛІМ
.
КƏСІБИ
ПСИХОДИАГНОСТИКА
6.1
Кəсіби
іріктеу
мен
кəсіби
бағыт
-
бағдар
психодиагностикасы
6.2
Психодиагностиканың
этикалық
жəне
кəсіби
сұрақтары
6.1
Кəсіби
іріктеу
мен
кəсіби
бағыт
-
бағдар
психодиагностикасы
Жұмысқа
қабілеттілік
темпераментпен
байланысты
болады
.
Ба
-
лаларда
кездесетін
баяулықты
,
сылбырлықты
оның
биологиялық
кемшілігі
деп
қарауға
əзір
тұрамыз
.
Біздің
пікірімізше
,
тұйықтық
,
бұйығылық
,
баяулық
оның
табиғатының
əсері
емес
,
көп
жағдайда
оқыту
мен
тəрбиенің
нəтижесі
ондағы
əміршілдіктің
салдары
болуы
мүмкін
.
Бұл
психологиядағы
темперамент
теориясының
негізі
бо
-
лып
табылады
.
Б
.
М
.
Теплов
қабілетті
адамдар
арасындағы
жеке
даралық
психологиялық
өзгешелік
деп
қарастырады
.
Б
.
М
.
Теплов
қабілеттілікке
анықтама
бере
отырып
,
қабілеттіліктің
үш
белгісін
көрсетеді
,
біріншіден
,
қабілеттілік
бір
адамды
екінші
адамнан
ажыратуға
негіз
болатын
жеке
даралық
психологиялық
ерекшелік
;
екіншіден
,
қабілеттілікке
барлық
жеке
даралық
ерекшеліктерді
жатқыза
беруге
болмайды
,
тек
қандай
да
бір
немесе
бірнеше
іс
-
əрекетті
орындау
барысында
нəтижесі
табысқа
сəйкес
жететін
ерекшеліктерді
қабілет
деп
атауға
болады
;
үшіншіден
, «
қабілет
»
түсінігі
адамда
бар
білім
,
ептілік
жəне
дағдымен
ғана
шектеліп
қоймайтындығын
айтады
,
яғни
тек
ептілік
,
білім
,
дағды
ғана
бар
деп
айтуға
болмайды
,
керісінше
,
сол
ептілік
,
білім
,
дағды
ғана
бар
деп
айтуға
болмайды
,
керісінше
,
сол
ептілік
,
білім
,
дағдыны
меңгеруге
қабілетті
деп
санайды
.
Б
.
М
.
Теплов
қабілеттіліктің
дамуы
–
бір
жақты
ғана
болмайды
,
оның
қозғаушы
күші
қарама
-
қарсы
ойлардың
күресі
деп
көрсетеді
.
Тұлғаларды
психологиялық
типтерге
бөліп
,
мінез
-
құлықтарына
сипаттама
беруге
арналған
психологиялық
тесттер
қазіргі
таңда
практик
психологтар
кеңінен
пайдаланып
жүр
.
Солардың
бірі
,
Климовтың
ДДО
,
Холландтың
тесті
жоғары
сынып
оқушыларына
кеңінен
қолданылып
келеді
.
ДДО
тесті
төрт
түрлі
мамандықтарға
тəн
ерекшеліктерге
бағытталған
сұрақтардан
тұратын
сауална
-
ма
болса
,
сонымен
бірге
,
жауап
бойынша
тұлғаның
қай
топтамаға
жататындығын
анықтауға
мүмкіншілік
береді
,
мысалы
; «
адам
-
241
адам
», «
адам
-
табиғат
», «
таныс
жүйе
», «
адам
-
техника
», «
көркемдік
бейне
»
деген
бағыттар
қамтылған
.
Бұл
екі
тестті
практикалық
сабақтың
бірінде
танысамыз
.
Болжамалы
іс
-
əрекет
түрлерін
анықтау
əдістемелері
ДДО
-
Е
.
Л
.
Климовтың
Диффернционалдық
-
диагностикалық
сұрақнамасы
,
адамдарды
биологиялық
белгілер
бойынша
нақты
психологиялық
типтерді
анықтау
тесті
«
ДДО
–
М
» -
методикасы
Мақсаты
:
Мамандықтың
айқын
түріне
бейімділігін
анықтау
Құралдар
:
Сауалнама
қағазы
,
жауап
парағы
Жұмыс
барысы
:
Оқушыға
жауап
парағы
жəне
сұрақтар
беріледі
.
Жиырма
сұрақтан
тұратын
а
,
б
нұсқаулары
бар
сауалнама
беріледі
,
оқушы
мұқият
оқи
отырып
,
өз
таңдауын
жасауы
керек
.
Сауалнама
-
лар
белгілі
мамандық
ісіне
қатысты
əрекеттерге
бағытталған
.
Оқушы
тек
жауап
парағына
сауалнамалардың
нөмірімен
нұсқауларының
тұсына
ұнаса
- 1+,
ал
айқын
ұнаса
- 2++,
өте
қатты
ұнататын
болса
,
3+++
белгілерін
қойылады
.
Егер
де
берілген
мамандықтар
əрекеті
ұнамаса
1- ,
айқын
ұнамаса
2- - ,
тіпті
ұнатпаса
3 - - -
белгілерін
қоюы
тиіс
.
Берілген
екі
нұсқауға
да
осындай
жауаптар
беруі
тиіс
.
Ең
басты
талап
сұрақтардың
екі
нұсқауына
бірдей
жауап
беруге
болмайды
.
Сауалнама
парағы
Егер
сізге
екі
жағдайда
тек
бір
шешім
қабылдау
керек
болса
,
онда
сіз
қай
əрекетті
таңдар
едіңіз
.
1
а
.
Жануарларға
қамқорлық
жағдай
жасау
керек
немесе
1
б
.
Машинаға
,
приборларға
қызмет
ету
,
құрал
қадағалау
,
реттеу
2
а
.
Ауыратын
адамдарға
көмектесу
,
оларды
емдеу
немесе
2
б
.
Есеп
машинасына
схема
,
таблица
,
программа
құру
3
а
.
Кітаптың
сапалық
мазмұнын
суреттеп
,
сипаттап
,
зерттеп
отыру
немесе
3
б
.
Өсімдіктердің
өсіп
жетіуін
бақылап
отыру
4
а
.
Материалдарды
өңдеу
(
ағаш
,
мата
,
метал
,
платика
жəне
т
.
б
.)
немесе
4
б
.
Тұтынушыларға
тауарларды
жеткізу
(
жариялау
,
сату
)
5
а
.
Ғылыми
танылған
кітаптарды
,
мақалаларды
талқылау
немесе
5
б
.
Көркем
əдебиетті
талқылау
(
пьесаларды
,
концерттерді
)
6
а
.
Төлді
өсіру
немесе
қандай
да
бір
тірі
табиғатты
баптау
қажет
немесе
6
б
.
Адамдарды
жаттықтару
немесе
балаларға
қандай
да
бір
əрекетті
орындату
(
еңбекте
,
оқуда
,
спортта
)
|
