Нəтижелерін
қорытындылау
:
Жалпы
балл
саны
мыналар
сияқты
есептеледі
: «
иə
»
жауабы
төмендегі
сұрақтар
бойынша
№
2,5,
6,7,8,10,11,13,14,16,20,21,22,23,24,25,,26,27,28,30,31,33,34,35,36,37,
39,40,41,42,43,44,45,46, 47,48,50
«
жоқ
»
жауабы
мына
сұрақтарға
орай
№
1,3,9,15,17,18,19,29,32,38,49
229
Джаннет
Тейлор
анықтамасына
орай
34-
тен
астам
балл
адамның
мазасыздану
деңгейінің
биік
екенін
,
ал
24-
тен
34-
ке
дейінгі
балл
орта
нормаға
тəн
,
одан
аз
14-
тен
төменгі
балл
адамның
адекватты
емес
паталогиялық
бейтараптылығын
көрсетеді
.
Алынған
нəтижелер
негізінде
мазасыздану
деңгейіне
қоры
-
тынды
жасалып
,
сынаққа
түскен
адамның
қасиеті
ретінде
қаралады
.
Жеке
адамның
мазасыздануымен
белгілі
бір
си
-
туацияға
тəн
əбігерліктін
арақатынасындағы
теория
мəселелері
талқыланады
.
Сондай
-
ақ
,
жоғарғы
деңгейдегі
мазасызданудың
жұмыс
кезінде
оқуға
тигізе
алатын
ықпалын
азайту
жолдары
қарастырылады
.
Əдістеме
№
2
Мақсаты
:
Адамның
иланымпаздық
деңгейін
анықтау
.
Əдісі
:
Тест
-
сұрақтар
жиынтығы
.
Зерттеушінің
аты
-
жөні
:
Жасы
:
Зерттеу
мерзімі
:
Тапсырма
реті
: /1,2,3/
Əр
сұраққа
жазбаша
жауап
.
Нұсқау
:
Берілген
сұрақтарға
мұқият
ойланып
,
тез
жəне
жазба
түрде
жауап
қайыруға
тырысыңыздар
.
1 -
тапсырма
:
Ал
бастадық
деген
сөзден
кейін
сіздер
əрқайсыңыз
кез
келген
бір
сан
жазыңыздар
:
айталық
5.....
немесе
...... .
Ал
бастадық
...... .
2 -
тапсырма
:
Енді
кез
келген
бір
фразаға
сөз
тіркестерін
жазыңыз
.
Не
туралы
жазғың
келсе
,
сол
туралы
;
мысалы
:
күз
туралы
,
өзіңіз
ту
-
ралы
өзіңіз
біліңіз
.....
Ал
бастадық
..... .
3 -
тапсырма
:
Кез
келген
жазушының
фамилиясын
жазыңыз
;
мы
-
салы
:
С
.
Мұқанов
.....
немесе
басқаны
..... .
Ал
кеттік
..... .
Нəтижелерді
қорытындылау
:
1.
Алынған
нəтижелердің
сандық
өлшемі
төменде
берілген
схемаға
байланысты
жасалады
.
А
)
Экспериментте
көрсетілген
санды
жазған
иланымпаз
зерттеушілер
(3
балл
)
алады
.
Айтылған
санға
жақын
сан
жазғандар
14
немесе
61, 12
балл
,
көрсетілген
санмен
қосарланып
2
сан
/2
цифра
/
жазғандар
мысалы
:
15; 52;
т
.
т
. (1
балл
,)
алады
,
ал
басқалары
(0
балл
)
алады
.
Ə
)
Күз
туралы
фраза
жазғандар
(3
балл
),
жыл
мезгілінің
басқа
230
түрлері
туралы
немесе
күзбен
байланысты
сөйлем
жазғандар
(2
балл
),
жалпы
жыл
мезгіліне
аздаған
байланысы
сай
.
Б
)
С
.
Мұқанов
фамилиясын
жазғандар
(3
балл
)
басқа
қазақ
классиктерінің
атын
жазғандар
(2
балл
),
басқа
халықтың
классиктерінің
атын
жазғандар
(1
балл
),
ал
жалпы
атымен
еңбегін
,
жазушы
атын
жазғандар
(0
балл
)
алады
.
2.
Үй
тапсырмасы
бойынша
алынған
балдар
саны
қосылып
,
əр
зерттелушінің
иланымпаздық
деңгейін
анықтайды
.
А
)
Ең
көп
балл
алған
зерттелуші
(7-45)
тең
иланушылар
тобына
жатқызылады
(
гиперсугистивті
)
Ə
) (4-6
балл
)
алған
зерттелуші
иланымпаз
(
суггестивті
)
топ
бо
-
лып
есептелінеді
.
Б
) (1-3
балл
)
алғандар
қиын
иланушылар
(
гипосуггестивті
)
топқа
жаттпау
.
В
) (0
балл
)
алғандар
иланбайтын
(
асуггестивті
)
топқа
жатады
.
3.
Мынадай
мəселелер
талқыланады
:
Иланымпаздық
деңгейінің
адам
қызметінде
алатын
орны
.
Иланымпаздық
жеке
адамның
психологиялық
сипаттамасы
,
иланушылық
жəне
конформизм
атауларының
арақатынасы
.
Əдістеме
№
3
Мақсаты
:
Жүйке
процесінің
негізгі
қасиеттері
тұрғысынан
адамның
жоғарғы
жүйке
типін
анықтау
.
Əдісі
:
Я
.
Стреляу
сұрақтарының
жиынтығы
.
1-
бағана
(
Елігу
күші
)
1.
Ұзақ
мерзімді
ауыр
жұмысқа
сіз
өзіңізді
қабілеттімін
деп
есептеймісіз
?
2.
Қатты
шаршаудан
бұрынғы
қалпыңызға
тез
келе
аласыз
ба
?
3.
Ұзақ
уақыт
бойы
бір
ғана
іспен
айналыса
аласыз
ба
?
4.
Бір
нəрсені
ұзақ
уақыт
бойы
үзіліссіз
жаттай
аласыз
ба
?
5.
Сізден
көп
күш
-
қуат
қажет
ететін
жұмыспен
айналыса
аласыз
ба
?
6.
Көпке
дейін
ұйықтамай
жүре
аламысыз
?
7.
Күні
бойы
ауыр
жұмыс
жасап
келгеніңізге
қарамастан
,
кешкісін
белсенді
жəне
нəтижелі
қызмет
істей
аласызба
?
8.
Ми
жұмысынан
қатты
шаршап
келіп
,
тез
ұйықтап
кете
аласыз
ба
?
9.
Шудың
ішінде
іс
істеп
,
бір
нəрсені
жаттап
оқи
аласызба
?
10.
Жауапты
қызметке
өзіңізді
оңай
қоса
аласыз
ба
?
11.
Жауапты
қызметті
оңай
орындай
аласыз
ба
?
12.
Қиыншылықтар
мен
кедергілерден
жасқанбайсыз
ба
?
231
13.
Шудың
ішінде
сіз
өз
назарыңызды
бір
нəрсеге
оңай
аудара
аласыз
ба
?
14.
Шиленіскен
жағдайларда
,
жауапты
пікір
алысу
кезінде
көпшілік
алдында
сөйлегенде
тəуекелге
баса
аласыз
ба
?
15.
Іс
-
əрекет
кездерінде
тəуекелге
баса
аласыз
ба
?
16.
Жауапты
жəне
шиеленіскен
жағдайларда
сіз
өз
бетіңізбен
шешім
қабылдай
аласыз
ба
?
17.
Шиеленіскен
жағдайларда
көш
бастап
кете
аласыз
ба
?
18.
Жанға
батқан
ауруға
шыдай
аласыз
ба
?
19.
Жеке
басыңызда
көп
ауыр
жағдай
бар
болса
да
,
көпшілік
көзінше
еш
нəрсені
білдірмей
жүре
аласың
ба
?
20.
Өте
жаман
жағдайды
көре
сала
,
қашып
кетпей
,
көмек
көрсете
аламысыз
?
21.
Сын
сағатында
көмекке
келуге
даярсыз
ба
?
22.
Таныс
емес
адамдар
арасында
өзіңізді
еркін
ұстай
аласыз
ба
?
23.
Үлкен
аудитория
алдында
сөз
сөйлеу
сізге
оңайға
түсе
ме
?
24.
Көпшілік
алдында
сөз
сөйлегенді
ұнатасыз
ба
?
25.
Сіздің
жүріс
-
қимылыңыз
жеңіл
жəне
жиі
ме
?
2-
бағана
(
Ұстамдылық
күші
)
1.
Қажет
болған
жағдайда
өзіңізді
ұстай
аламысыз
?
2.
Қажетті
жағдайда
сіз
сөзге
араласпай
жүре
аласыз
ба
?
3.
Бастап
қойған
ісіңізді
кез
келген
уақытта
үзе
аласыз
ба
?
4.
Біреудің
сеніп
тапсырған
құпиясын
сақтай
аласыз
ба
?
5.
Ашу
мен
ызаны
жеңу
сізге
оңай
ма
?
6.
Орынсыз
жерде
шыққан
күлкіңізді
тыйу
сізге
оңай
ма
?
7.
Ауыр
жағдайда
мəселені
байыппен
шеше
аласыз
ба
?
8.
Сіз
шыдамдымысыз
?
9.
Іштей
толқу
сезімін
шегеріп
ұстап
,
өзіңізді
жеңе
аласыз
ба
?
10.
Жақын
адамыңыз
азап
шегіп
жатса
,
сіз
өзіңізді
ұстай
аласыз
ба
?
11.
Тыйым
салынған
істен
өзіңізді
аулақ
ұстай
аласыз
ба
?
12.
Өзіңізден
сылбырлау
жұмыс
істейтін
адамның
қарқынына
түсіп
жұмыс
жасау
оңай
ма
?
13.
Қатар
келе
жатқан
адамның
жүрісімен
жүру
сізге
оңайға
түсе
ме
?
14.
Оқытушы
өтінішіне
байланысты
сабақ
немесе
дəріс
кезінде
сөйлеспей
отыру
сізге
қиынға
түсе
ме
?
15.
Əріптестеріңіз
бастаған
ұрыстан
бас
тарта
аласыз
ба
?
16.
Рұқсат
келгенше
сіз
белсенді
іс
-
əрекеттен
өзіңізді
тежеп
ұстай
аласыз
ба
?
232
17.
Баяндама
жасау
барысында
немесе
біреумен
сөйлесіп
тұрған
мезгілде
артық
қол
қимылдарынан
бас
тарта
аласыз
ба
?
18.
Қызу
егес
-
талас
кезінде
сіз
өз
ойыңызды
дəлелді
,
ұстамды
айта
аласыз
ба
?
19.
Əріптестеріңіздің
тосып
тұрғанын
біле
тұра
,
жұмысыңызды
əрі
қарай
жалғастыра
бересіз
бе
?
20.
Аса
үлкен
дəлелдікті
қажет
ететін
іс
-
əрекетті
ұнатамысыз
?
21.
Өмірге
қауіп
төніп
тұрған
жағдайда
сіз
өзіңізді
тежеп
ұстай
аламысыз
?
22.
Сіз
үшін
аса
қажетті
мəселе
шешіліп
жатқанда
,
ұстамдылық
білдіріп
,
тыныш
тосып
отыра
аласыз
ба
?
23.
Сіздің
араласуыңыздан
еш
нəрсе
шықпасын
біле
тұра
,
шиеленіске
(
айтысқа
)
кіріспей
тұра
аласыз
ба
?
24.
Көпшілік
қатысқан
қызу
жарыс
кезінде
өзіңізді
айқайлаудан
,
қол
сермеуден
тежей
аласыз
ба
?
25.
Жұмыстың
аяқталуын
шыдамдылықпен
тоса
аламысыз
?
3-
бағана
(
Қозғалымпаздық
-
қағілезділік
)
1.
Бір
істен
екінші
іске
оңай
ауыса
аласыз
ба
?
2.
Іс
-
əрекет
түрін
ауыстырып
тұрғанды
ұнатамысыз
?
3.
Жаңа
оқытушы
,
жаңа
меңгеруші
немесе
жаңа
бастық
стиліне
тез
үйрене
аламысыз
?
4.
Жаңа
өмір
жағдайына
(
лагерь
,
демалыс
үйі
,
т
.
б
.)
тез
көндігемісіз
?
5.
Жаңа
күн
тəртібіне
тез
үйренемісіз
?
6.
Қозғалысты
қажет
ететін
жұмысты
,
ойынды
ұнатамысыз
?
7.
Көркем
əдебиет
шығармасын
тез
оқимысыз
?
8.
Тез
сөйлеймісіз
?
9.
Кешкісін
тез
ұйықтаймысыз
?
10.
Ертеңгісін
тез
оянамысыз
?
11.
Бірнеше
істі
бір
мезгілде
жасау
қажет
болғанда
,
сіз
жұмысыңызды
дұрыс
ұйымдастыра
аламысыз
?
12.
Көңіл
-
күйіңіз
тез
өзгере
ме
?
13.
Ұзаққа
созылған
біркелкі
жұмыс
кезінде
ұйқыңыз
келе
ме
?
14.
Тез
жауапқа
,
іс
-
əрекетке
қабілеттімісіз
?
15.
Жұмыс
орнын
ауыстырғанды
,
жиһаз
бұйымдарының
орнын
өзгертіп
тұрғанды
ұнатамысыз
?
16.
Сырт
жағдайлардың
əсерімен
көңіл
-
күйіңіз
оңай
өзгере
ме
?
17.
Тез
жазамысыз
?
18.
Қозғалыс
дағдыларыңыз
(
шаңғы
тебу
,
компьютерде
мəтінді
теру
жəне
т
.
б
.)
тез
қалыптаса
ма
?
233
19.
Жағдайлардың
жиі
жəне
əр
түрлі
болып
өзгеріп
тұрғанын
қалаймысыз
?
20.
Күтпеген
сұраққа
тапқыр
жауап
бере
аламысыз
?
21.
Байыпты
дəлелдер
негізінде
сіз
бұрынғы
қабылдаған
шешімдеріңізден
аса
қиналмай
бас
тарта
аламысыз
?
22.
Бөгде
адамдармен
(
поезда
,
жатаханада
т
.
б
.
жерлерде
)
оңай
əңгімелесіп
кете
аламысыз
?
23.
Көп
адамдармен
тілдесуді
қажет
қылатын
істі
ұнатамысыз
?
24.
Жұмысқа
бірден
кірісіп
кете
аласыз
ба
?
25.
Ұзақ
үзілістен
кейін
басталған
жұмысты
əрі
қарай
оңай
жалғастыра
аласыз
ба
?
Нəтижелерді
тұжырымдау
:
1)
Бағаналар
бойынша
(
еліктеу
,
ұстамдылық
,
қозғалымпаздық
күші
)
көрсетілген
нəтижелер
саны
есептелінеді
.
Проценттік
қатынас
шығарады
. 40%-
дан
жоғары
көрсетілген
нəтижене
есеп
-
ке
алынады
.
2)
Жоғарғы
нерв
қызметінің
типі
И
.
П
.
Павлов
жүйесі
бойын
-
ша
(
ЖНҚ
)-
жоғарғы
нерв
қызметі
негізгі
нерв
жүйесінің
еліктеу
,
ұстамдылық
,
қозғалымпаздық
мінездемесіне
сай
анықталады
.
Қорытындылай
келгенде
:
І
тип
–
күшті
,
ұстамды
,
қозғалымпаз
.
ІІ
тип
-
күшті
,
ұстамды
,
инертті
.
ІІІ
тип
–
күшті
,
ұстамсыз
.
ІҮ
тип
–
барлық
көрсеткішке
сай
əлсіз
.
3)
Жоғарғы
нерв
қызметінің
типтері
И
.
П
.
Павлов
іліміне
сай
,
классикалық
темперамент
типтеріне
қатысты
қаралады
.
І
тип
–
сангвиник
ІІ
тип
–
флегматик
ІІІ
тип
–
холерик
ІҮ
тип
-
меланхолик
4)
Темперамент
типтері
бойынша
қорытынды
шығарылып
,
темпе
-
рамент
типтері
мен
нерв
жүйесінің
қасиеттері
арасындағы
байланыс
анықталып
,
темпераменттің
физиологиялық
қасиеттері
де
ескеріліп
,
қызметі
басқа
да
іс
-
əрекет
барысында
темперамент
типтерінің
даму
көрнісі
айқындалады
.
Алынған
тапсырмалардың
нəтижелері
салыстырылады
жəне
тап
-
сырмалар
ерекшеліктері
анықталып
,
қорытындының
дұрыстығына
көз
жеткізіледі
.
Оқу
процесіндегі
темперамент
рөлінің
маңызы
ата
-
лады
.
|