1 Қазақстан республикасы жоғары оқу орындарының

246
3. 
Осы
ережені
бұзу
кезінде
өзіңізде
қандай
реакция
бол
-
ды
? 
Өз
ойларыңыз
бен
сезімдеріңізді
сипаттап
, 
олардың
өзгерген
, 
өзгермегенін
көрсетіңіз
.
Үлкен
 
əлеуметтік
 
топтар
 
психологиясын
 
зерттеу
 
принциптері
Мақсаты
: 
Студенттердің
үлкен
əлеуметтік
топ
классификаци
-
ясы
, 
үлкен
əлеуметтік
топтар
психологиясының
құрылымы
, 
үлкен
топтарды
зерттеудің
ерекшеліктері
, 
əлеуметтік
кластардың
психоло
-
гиясы
, 
этникалық
топтардың
психологиялық
ерекшеліктері
туралы
білімдерін
бекіту
.
Практикалық
 
тапсырма
Мақсаты
: 
Топтар
құрылымына
талдау
жасау
.
Төменде
салынған
шеңберді
– 
шеңберлік
диаграмма
деп
елестетіңіз
. 
Бұл
сіз
оқитын
тобыңыздың
мүшелерін
көрсетеді
жəне
оны
бөліктерге
бөліңіз
. 
Əрбір
бөліктің
көлемі
əрбір
адамның
топтық
іс
-
əрекетке
салған
қорының
көлеміне
сəйкес
келуі
тиіс
. 
Мұндай
бөлікті
өзіңізге
жəне
оқытушыға
да
(
куратор
) 
кесіңіз
жəне
əрбір
бөліктің
кімге
арналғандығын
, 
аты
-
жөнін
белгілеңіз
.
Талқылауға
 
арналған
 
сұрақтар
1. 
Сіз
əрбір
адамның
топтың
іс
-
əрекетіне
салған
қорының
көлемін
анықтау
барысында
қандай
өлшемдерді
қолдандыңыз
? 
Мы
-
салы
, 
белсенділігі
, 
пікірінің
сапасы
, 
қызықты
сұрақтардың
болуы
, 
басқаларға
əсері
.
2. 
Шеңберді
қалай
бөлгеніңіз
туралы
баяндаңыз
. 
Бəріне
бірдей
бөліктер
бердіңіз
бе
немесе
кейбір
адамдарға
басқаларына
қарағанда
көбірек
бердіңіз
бе
?
3. 
Ең
үлкен
бөліктерді
алған
үш
адамды
атаңыз
. 
Олар
топ
бас
-
шысы
ретінде
əрекет
етті
ме
? 
Егер
əрекет
етсе
, 
олардың
жоғарыда
көрсетілмеген
басшылық
қылығының
аспектілерін
баяндаңыз
.
4. 
Сіз
өзіңізді
топтың
басқа
мүшелерімен
салыстырмалы
түрде
қалай
бағаладыңыз
: 
сіз
топта
қандай
рөл
атқардыңыз
?
2 - 
тапсырма
Мақсаты
:
Əр
түрлі
типтегі
топтың
қылығын
бақылау
жəне
са
-
лыстыру
.
Екі
жағдайды
таңдаңыз
, 
мұнда
топ
бірдей
мақсатпен
жиналған
. 
Мысалы
, 
музыка
жанрын
таңдауға
(
рок
-
концерт
жəне
классикалық
музыка
концерті
). 
Концерт
кезінде
аудиторияны
бақылаңыз
жəне
олардың
қылығын
бірнеше
жалпы
көрсеткіштері
бойынша
5 
балдық

247
шкала
көмегімен
бағалаңыз
. 
Бір
уақытта
əрбір
адамды
бақылау
мүмкін
болмағандықтан
, 
сіз
барлық
аудиторияны
бірден
бақылайсыз
жəне
олардың
жалпы
бағасын
шығарасыз
. 
Концерт
үстіндегі
уақыттың
үш
мезгілін
таңдаңыз
(
əрбір
концерт
барысындағы
бірдей
мезгіл
, 
мысалы
, 
музыкалық
үзіндінің
соңы
, 
номерлер
арасындағы
үзіліс
жəне
т
.
б
.) 
жəне
аудиторияның
қылығын
бағалаңыз
. 
Өзіңіздің
бақылауыңыздың
нəтижесін
үлгідегідей
кестеге
орналастырыңыз
.
Кілт
1 – 
аз
немесе
жоқ
2 – 
орташа
3 – 
өте
көп
Концерттің
номері
1 
мезгіл
2 
мезгіл
3 
мезгіл
Əңгімелесудің
саны
Айқайдың
саны
Физикалық
қозғалыстың
саны
Физикалық
контактілер
жəне
жанасулар
саны
Аудиторияның
белсенділігінің
дəрежесі
(
əн
салу
, 
қосылып
əн
айту
, 
билеу
жəне
т
.
б
.)
Басқалары
Талқылауға
 
арналған
 
сұрақтар
1. 
Əрбір
концертте
аудиторияға
қылықтық
əрекеттің
қандай
моделі
тəн
?
2. 
Сіздің
ойыңызша
, 
аудиторияда
қылықтың
əрекеттің
əр
түрлі
болу
себебі
неде
?
3. 
Осы
əрбір
аудиторияның
көңіл
күйін
немесе
«
топтық
сезімін
» 
сіз
қалай
бағалар
едіңіз
?
4. 
Сіздің
талдауыңыздың
нəтижесін
басқа
жағдайда
қалай
қолдануға
болады
?
Қоғамдық
 
жəне
 
жекеаралық
 
қатынастар
Мақсаты
: 
Сананы
дамытуда
қоғамдық
қатынастардың
рөлі
тура
-
лы
студенттердің
білімін
бекіту
, 
қоғамдық
қатынас
жүйесінде
өзара
қарым
-
қатынасты
қалыптастыруға
тəрбиелеу
, 
қарым
-
қатынас
негізінде
өзара
жəне
қоғамдық
қатынасты
реттеуге
үйрету
. 
Салыстыру
, 
талдау
, 
толықтыру
, 
қорытындылай
білу
машықтарын
қалыптастыру
.
Практикалық
 
тапсырма
Мақсаты
:
Кабинетті
жоспарлау
мен
достық
атмосфера
арасындағы
байланысты
зерттеу
.

248
Тапсырма
:
Адамды
қоршаған
материалдық
орта
оның
қылықтық
əрекеті
мен
əлеуметтік
өзара
қатынасына
əсер
етеді
, 
алайда
адам
бұл
жағдайды
саналы
түрде
сезінбейді
. 
Бұл
фактор
-
лар
жиһаздардың
орнын
ауыстыру
мен
қою
тəрізді
контактілер
мен
интимдік
қатынастарды
жақындастырады
немесе
қиындатады
, 
өзара
статустардың
қиындығын
туғызады
. 
Сондықтан
кабинет
-
те
нəрселерді
қалай
орналастырсақ
, 
солай
одан
жылылық
немесе
салқындық
, 
ал
адамдар
арасында
салқындық
немесе
достық
жылы
қарым
-
қатынас
орнайды
.
Сіздердің
міндеттеріңіз
кабинет
атмосферасын
бағалаушы
бағалау
өлшемдерін
белгілеу
, 
оқытушылар
мен
студенттер
арасындағы
өзара
қарым
-
қатынастың
ерекшелігін
көрсету
.
Кабинет
 
атмосферасын
 
бағалаудың
 
шамамен
 
өлшемдері
1. 
Оқытушы__жəне__студенттің__өзара__қатынасын__бағалау'>Оқытушының
жұмыс
столының
орналасуы
(
қабырғадан
тіке
, 
оң
жəне
сол
жағы
, 
ортасында
, 
аудитория
ортасында
).
2. 
Студенттер
столының
орналасуы
(
дөңгелек
, «
П
» 
əрпі
тəрізді
, 
екі
қатарда
, 
үш
қатарда
жəне
т
.
б
.).
3. 
Кең
орналасу
жағдайы
.
4. 
Оқытушы
жəне
студенттер
столдарының
арақашықтығы
.
Оқытушы
 
жəне
 
студенттің
 
өзара
 
қатынасын
 
бағалау
 
өлшемдері
1. 
Оқытушы
студентке
жақын
(
ашық
қарым
-
қатынас
).
2. 
Көз
контактілері
бар
.
3. 
Оқытушы
мен
студент
арасында
жақын
қарым
-
қатынас
(
дис
-
танция
).
Тапсырма
1. 
Кабинет
орналасуы
жəне
оның
ішкі
атмосферасын
5 
өлшем
көрсеткішімен
бағалаңыз
, 
оның
ішінде
студент
пен
оқытушының
өзара
қарым
-
қатынасы
да
есепке
алынсын
.
2. 
Берілген
кестеге
осы
көрсеткіштерді
толтырыңыз
.
3. 
Кабинет
ішінде
жабдықтардың
орнын
ауыстыру
арқылы
ішкі
атмосфера
қалай
өзгергенін
бағалаңыз
.
Оқытушы
аудитория
 
ортасы
өзара
 
қатынас
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
Оқытушы
А
Оқытушы
Б
Оқытушы
С
Ескерту
:

249
1 _________
2 _________
3 _________
4 _________
5 _________
1 _________
2 _________
3 _________
4 _________
5 _________
Талқылау
 
сұрақтары
1. 
Өздеріңіздің
белгіленген
өлшем
бойынша
орта
мен
қылықтың
əрекет
байланысын
көрсетіңіздер
.
2. 
Өздеріңіздің
өлшем
бірліктеріңізді
басқа
студенттердің
жұмысымен
салыстырыңыз
.
3. 
Аудитория
ортасының
жағымды
қатынасы
қандай
, 
ол
өзара
қарым
-
қатынасқа
əсер
ете
ме
?
Практикалық
 
тапсырма
Мақсаты
: 
Студенттің
аудиториядағы
орналасу
орнына
қарай
белсенділігін
анықтау
.
1973 
жылы
Роберт
Саммер
жəне
оның
ұжымы
аудитория
ішінде
алдыңғы
жəне
ортаңғы
қатардағы
студенттердің
белсенділік
деңгейі
жоғары
екенін
анықтаған
. 
Студенттер
орналасу
орнын
өздері
таңдайтындықтан
, 
олардың
қабілеттілік
, 
қызығушылық
сияқты
деңгейлерін
бағалауға
болады
. 
Олай
болса
, 
оқудағы
жоғары
деңгей
, 
белсенділік
аудиторияның
орналасу
жағдайына
байланысты
.
Тапсырма
.
Зерттеу
жүргізу
үшін
аудитория
ортасы
мен
үш
аудиторияның
орналасу
суретін
салыңыздар
(
лектік
аудитория
, 
лабораториялық
аудитория
, 
шағын
аудитория
). 
Студенттердің
белсенділік
деңгейін
анықтаңыз
. (
Т
-
төмен
, 
О
-
орташа
, 
Ж
-
жоғары
) 
деңгейлерде
орналасу
орнына
қарай
студенттерді
бағалаңыз
.
Талқылау
 
сұрақтары
1. 
Студенттер
белсенділігін
көтеруде
аудитория
ортасының
рөлі
қандай
?
2. 
Оқытушыға
жақын
отырған
студенттердің
мінез
ерекшеліктеріне
сипаттама
беріңіз
.
3. 
Аудитория
типін
кестеде
көрсетіп
, 
аудиторияда
отыру
деңгейіне
қарай
есеп
жүргізіңіз
.

250
6.2 
Психодиагностиканың
 
этикалық
 
жəне
 
кəсіби
 
сұрақтары
Этикалық
 
кодекстердің
 
негізгі
 
қағидалары
.
Кодекстің
негізгі
мақсаты
– 
психологтың
кəсіби
қызметіне
байланысты
оның
құқықтары
мен
міндеттерін
айқындау
. 
Психологтың
күнбе
-
күнгі
қызметінде
кездесетін
əртүрлі
проблемалары
мен
келеңсіз
жағдайларды
шешуді
іскерлік
пен
біліктіліктің
белгісі
болуға
тиіс
. 
Ол
– 
қоғамда
орынсыз
қолданылған
психологиялық
əрекеттерден
қорғауға
, 
психологтың
жеке
басының
абыройын
сақтауға
кепілдік
. 
Кодекс
«
Балалар
құқығы
» 
Женева
конференциясымен
заңдылық
негізде
құрастырылған
. 
Бұл
кодекс
психологтың
кəсіби
қызметінің
барлық
түріне
шектеусіз
жол
ашады
. 
Психологты
білім
саласына
жұмысқа
орналастырғанда
, 
оны
осы
кодекспен
таныстыру
міндет
. 
Кодекстің
қағидаларын
сақтау
педагог
-
психологпен
енгізілуі
мүмкін
. 
Психо
-
лог
қызметінің
Кодекске
сəйкестілігі
аттестациялау
ескеріледі
. 
Егер
психологтың
Кодекс
процестерін
өрескел
бұзған
кездері
болса
, 
ол
психологтың
қызмет
бабына
сəйкес
еместігін
бағалаудың
əсері
бо
-
луы
мүмкін
. 
Псиохолог
қызметінің
негізгі
этикалық
қағидалары
Бұл
қағидалар
: 
- 
Құпиялылық
;
- 
Білгір
-
біліктілік
;
- 
Жоғары
жауапкершілік
;
- 
Этика
жəне
заңдылық
;
- 
Психологияны
кəсіби
насихаттау
; 
- 
Клиенттің
амандығын
, 
тұлғасын
сақтау
;
- 
Кəсіби
одақтастық
(
қоғамдастық
) 
құру
.
Клиентті
ізденіс
-
зерттеулердің
мақсаты
жəне
қорытындыларымен
хабардар
ету
.
Психологтың
кəсіби
əрекеттерінің
моральдық
жағымды
құндылығы
:

жүктеу 20,84 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: