6 Гидромелиоративтiк жүйелердегi пайдалану қызметiн ұйымдастыру
Гидромелиоративтiк жүйелердi пайдалануға арналған өндірістік және басқару қызметi, яғни оларды пайдалануды, пайдалану қызметi жүзеге асырады (су шаруашылығы мекемелерiн пайдалану үшін бiрiккен еңбек коллективiндегi адамдар).
Пайдалану қызметiнiң негiзгi мiндетi - суармалы немесе құрғататын жердiң мелиоративтiк режимiн топырақтың құнарлығын көтеру және су, жер, еңбек және энергетикалық ресурстарды тиiмдi пайдалану арқылы ауылшаруашылығы дақылдарынан экономикалық дәлелденген жоғары өнiм алу мақсатында оптимальдi шамада басқару және мелиорацияның қоршаған табиғи ортаға керi әсерiн болдырмауға арналған iс-шаралардың сөзсiз орындалуы.
Бұл мiндеттердi орындау үшін мәні өте зор және мелиорацияланған жердегi ауыл шаруашылығы өндiрiсiнiң тиiмдiлiгiне маңызды әсер ететiн сенiмдi ғылыми дәлелденген гидромелиоративтiк жүйелердi пайдалану қызметiнiң ұйымы керек.
Дұрыс ұйымдастырылған қай өнеркәсiптiң қызметi, оның iшiнде гидромелиоративтiк жүйелерде болмасын, келесi негiзгi факторлармен анықталады:
басқару ұйымының құрылымы жүйенiң алдында тұрған мақсатты жеңiске Әкелетiн қажеттi барлық мәндеттi қызметтiң орындалуын қамтамасыз етуi керек;
жұмысшы кадрлардың iскерлiк сапасы отырған қызмет орнына сәйкес және қажеттi мамандығының болуы;
шаруашылық механизмi жұмыста жоғарғы көрсеткіштерге жету үшін бүкіл коллективтi, оның жеке бөлімдерiн және әр жұмысшыны оятуы және ынталандыруы керек;
қолайлы психологиялық климат өнеркәсіптің жақсы жұмыс iстеуiнiң маңызды жағдайының бiрi болып саналады.
6.1 Жүйенi басқару мекемесiнiң құрамы
Гидромелиоративтiк жүйелердi басқару мекемесiнiң құрамы аймақтың табиғи және шаруашылық жағдайына, сонымен қатар мемлекеттердiң, республикалардың, крайлардың, облыстардың территориялы-әкiмгершiлiкке бөлінулерiне байланысты.
Ресей Федерациясында федеральдық деңгейдегi басқару мемлекеттiк шаруашылық аралық гидромелиоративтiк жүйелердi пайдалану сүрақтарымен құнарлы топырақ, жердi мелиорациялау және азық-түлік Министрлiгi, сонымен қатар “Россельхозводстрой” және “Центринжсельстрой” су шаруашылығы құрылыс акционерлiк корпорациясы айналысады.
Бас су шаруашылығының құрамында мемлекеттiк мелиоративтiк жүйелерге су бөлетін және кадастрмен айналысатын корпорация құрамында - мелиоративтiк жүйелердi пайдалану бөлімшелерi бар.
Облыстық басқару деңгейiнде шаруашылық аралық жүйелердi пайдалану сүрақтарымен мелиорация және су шаруашылығы мемлекеттiк кәсіпорын, сонымен қатар аудандарға су бөлетін су торабын және магистрал каналдарды пайдалану басқармасы айналысады. Бұл мемлекеттiк кәсіпорындар мен пайдалану басқармалары республикалардағы ауыл шаруашылығы минстрлiгiне, ауыл шаруашылығы басқармаларына және су ресурстары комитеттерiне бағынады. Көрсетiлген мемлекеттiк кәсіпорындар мен пайдалану басқармаларын ғылыми-техникалық және әдiстемелермен қамтамасыз ету iске асырылады.
Шаруашылық аралық маңызы бар мемлекеттiк гидрмоелиоративтiк жүйелердi пайдалану мен тiкелей айналысатын негiз.гi пайдалану ұйымы - шаруашылық аралық мелиоративтiк жүйелердi пайдалану басқармасы. Сонымен қатар гидромелиоративтiк жүйелердi пайдалану сүрақтарымен гидрогеолого-мелиоративтiк партиялар, арендалық (акционерлiк) жөндеу-пайдалану кәсіпорындары, су шаруашылығы құрылысы және құрылыс материалдары өндiрiсi де (акционерлiк корпорацияның құрылтайшылары) айналысады. Шаруашылық аралық жүйелердi пайдалану абсқармасы және гидрогеолого-мелиоративтiк партиялар мелиорация және су шаруашылығы мемлекеттiк кәсіпорынға бағынады, ал жөндеу-пайдалану кәсіпорны және акционерлiк қоғам мемлекеттiк кәсіпорындармен келiсiм шарт негiзiнде болады.
Шаруашылық аралық жүйелердi пайдалану басқармаксының негiзгi мiндеттерi: су алу және оны су пайдаланушы шаруашылықтарға бөлу; шаруашылықтардан түсетін артық суларды әкету; шаруашылық аралық жүйелерге техникалық қызмет көрсету және жөндеу, оларды жетiлдiру. Шаруашылық аралық жүйелердi пайдалану басқармасына пайдалану учаскелерi немесе бөлімдерi бағынады. Олардың барлығы және саны қызмет жасалатын нысаналардың территорияларында орналасуына және тағы сол сияқтыларға байланысты анықталады. Шаруашылық аралық жүйелердi пайдалану мемлекеттiң қаржысы есебiнен iске асырылады (бюджеттiң қаржысы, қаржы капитальдi және қаржы ресурстары). Бюджеттiң қаржысы гидромелиоративтiк жүйелердi ұстап тұру және жөндеу, ал капитальдi қаржы және қаржы ресурстары - техникалар алу және өндірістік базаны дамыту үшін бөлінедi.
Шаруашылық аралық жүйелердi пайдалану басқармасының iшкi құрылымы негiзiнен, олардың орындайтын функцияларына байланысты. Осы функцияларға сәйкес басқармада келесi функциональдi бөлімдер бөлінуi мүмкін: су пайдалану, суаруды оперативтi басқару, пайдалану - гидрометрия, жөндеу - салу, механизация, автоматика және телемеханика, мелиоративтiк қызмет, диспетчерлiк қызм ет, өндірістік зерттеулер зертханасы, жобалау-сметалау тобы. Функциональдi бөлімдердiң саны мен құрамы мелиорацияланатын ауданның өлшемдеріне және жүйелердiң күрделілiк дәрежелерiне байланысты. Мысалы, су пайдалану, суаруды оперативтi басқару және пайдалану гидрометрия бөлiмшелерi бiр бөлімге бiрiктiрiлуi мүмкін, жобалау-сметалық топ болмауы мүмкін, мелиоративтiк қызмет гидрогеолого-мелиоративтiк партияның құрамына кiруi мүмкін және т.б. Функциональдi бөлімдерден басқа да қосымша, әкiмшiлiк-шаруашылық, есеп, кадр бөлімi, пәтер-үй-жай және т.б. бөлімдерi болады.
Пайдалану басқармасының саны, құрылымы және штаты қазiргi күшi бар нормативтерге немесе келтiрiлген суармалы немесе құрғататын аудандарға, механизмдерге, электржабдықтарына, автоматтау және телемеханика құралдарына, сорап бекеттеріна және басқарларға байланысты жеке ретте анықталады. Суармалы жүйелердi пайдалану басқармасындағы әкiмшiлiк қызм етшiлердiң саны шамамен келесiлер: суармалы аудан 90 мың га көбірек - 20-14 адам, 90-60 - 14-11 адам, 60-30 - 11-8 адам, 30-16 - 8-6 адам және ауданы 15 мың га кiшi болғанда - 6-4 адам.
Суармалы жүйелердегi пайдаланушы қызметшiлердiң барлық саны Әр 1000 га суармалы ауданға 3-тен 13 бiрлiктiк арасында түрленедi (өзгередi).
Шаруашылықтың iшкi жүйелерiн пайдалануды шаруашылықтың iшiндегi пайдалану қызметi жүргізедi. Бұны, шаруашылықпен келiсiм шартқа отырған жүйелер басқармасы да жүргізуi мүмкін.
Келiсiм шарттар ауылшаруашылығы дақылдарын суаруға, шаруашылықтың iшкi жүйелерiне жөндеу және техникалық қызмет жүргізу үшін жасалынады. Шаруашылықтың iшкi жүйелерiн пайдалану шаруашылықтың есебiнен жүргізіледі.
Шаруашылықтың iшкi жүйесін пайдалануға шаруашылықтың мамандары жетекшiлiк жасайды және мелиорация су шаруашылығының инженерлерi мен техниктерi. Мамандардың саны суарылатын немесе құрғатылшатын ауданға және шаруашылықтың негiзгi бағытына байланысты.
Шаруашылықтың iшкi жүйелерiн пайдаланушы қызметкерлердiң шамамен алғандағы нормативтi штаты 6.1 кестеде келтiрiлген.
Достарыңызбен бөлісу: |
