72
терді жуудың тұйықталған циклі түріндегі жүйесі көзделген .
Жылжымалы құрамдарды, агрегаттарды, тораптарды және
бөлшектерді жуу процестерін жасау кезінде суды жоғалту, жо-
баның технологиялық бөлігінен белгіленетін суды жалпы тұтыну
процесінен 10–15 % . Автобустарды жуудан өндірістік ағын су-
лар бейтараптандыру мен тазарту процесінен өткізіледі . Бұдан
басқа, айналымдық сумен жабдықтау көзделген . Құрамында
мұнай өнімдері, тетроэтил қорғасын, өлшемдік заттар, қышқыл
бояуы мен қышқылдар бар ағын сулар, олардың жүйенің сы-
ртқы кәрізіне түсуіне дейін жергілікті жағдайда тазартылуы тиіс .
Өндірістік ағын сулардың тазарту құрылғылары жеке орнала-
стырылған .
Газ аппаратураларына техникалық қызмет
көрсету түрлері, кезеңдігі, нормативтері мен
мазмұны
Газ баллонды автобустарға техникалық қызмет көрсету кезін-
де, негізгі модельдерге тән жоспарлы әрекеттен басқа, газ жаб-
дықтарының болуымен және арналуымен байланысты бірқатар
жұмыстар туындайды .
Газ баллонды автокөліктер үшін техникалық қызмет көрсетудің
мынадай түрлері орнатылған:
• күн сайынғы техникалық қызмет көрсету (КҚ);
• бастапқы техникалық қызмет көрсету (ТҚ-1);
• қайталап техникалық қызмет көрсету (ТҚ-2);
• мерзімдік қызмет (МҚ);
• газ баллондарын техникалық куәландыру .
Қоректендіру газ жүйелерінің ТҚ-1 және ТҚ-2 бойынша жұмы-
стары автокөліктің өзінің техникалық кезеңдігімен орындалады .
Газ аппаратураларына маусымдық қызмет көрсетуі кезекті ТҚ-2
қосарлана істеледі және жылына 1 рет орындалады .
73
Кәсіпорында техниканы жөндеу әрекеті жоспарсыз тәртіппен
жүргізіледі, олар негізінен машиналардың жұмыс істеуден бас
тартуын жоюдан тұрады . Техниканың нақты жай-күйі анықтал-
майды, сондықтан жөндеу кезінде қосалқы бөлшектерге едәуір
қаржы жұмсалу шығыны орын алады . ТҚ-1 және ТЖ2 бойынша
көп шығын жұмсалуына қарамастан кәсіпорында техниканың
жөндеуде және жөндеуді күтуде тұрып қалуы жоғары .
Техникалық қызмет көрсету техникаға жөндеу және техникалық
қызмет көрсету жұмыстарын жүргізетін слесарьлер мен жүр-
гізушілердің біліктілігінің жеткіліксіздігіне байланысты толық
көлемде емес және төмен сапада орындалады .
СТГ қолданатын автокөлікті техникалық
пайдалану ережелеріндегі айырықша талаптар
ҚР Инвестициялар және даму министрінің 2015 жылғы 30
сәуірдегі № 547 бұйрығымен бекітілген автокөлікті техникалық
пайдаланудың жаңартылған ережелері мыналарды бекітеді .
СТГ пайдаланатын автокөлік құралдарына техникалық қызмет
көрсету мен жөндеу жүргізу кезінде, газ және бензин (дизель-
дік) қоректендіру жүйесінің ТҚ және ТЖ біріккен технологиялық
процес, немесе газ аппаратурасы үшін ТҚ және ТЖ өз бетінше
технологиялық процесі ұйымдастырылады . Жұмыстар маман-
дандырылған учаскеде жүзеге асырылады . Бұл ретте, бірінші
жағдайда мамандандырылған участок екі дара посты іске қо-
сады, онда жұмыстар бензинмен (дизельді) және газбен қо-
ректендіру жүйесі үшін жеке орындалады . Екіншіде ТҚ және ТЖ
жұмыстары газбен қоректендіру жүйесі жұмыстары мамандан-
дырылған учаскеде орындалады, ал бензинмен (дизельді) қо-
ректендіру жүйесі жалпы постар мен желілерде орындалады .
СТГ пайдаланатын автокөліктерінде ТҚ және ТЖ ұйымдастыру
кезінде ашық алаңға орналастырылған газ аппаратурасының
саңылаусыздығын тексеру постылары көзделеді .
74
Газ баллонды автокөлікті ТҚ және ТЖ постыларына қоюға, сон-
дай-ақ сақтауға тек газ аппаратурасының дұрыстығын тексер-
геннен кейін ғана рұқсат етіледі . Бұл ретте газ қоректендіру жүй-
есінен жұмсалады, қозғалтқыштың ТҚ және ТЖ аймағындағы
одан арғы жұмыстары мен сақталуы бензинмен (дизельді) қо-
ректендіру жүйесін қолданумен жүргізіледі .
ТҚ және ТЖ бойынша осы жұмыстар аяқталғаннан кейін газ
аппаратурасының саңылаусыздығы тексеріледі . Саңылаусыз-
дығын тексеруден жоғары қысымның барлық қосылулары, газ
баллонының мойыны, шығын және материалдық вентильдер
(жабық және ашық жағдайда) өткізіледі .
Автокөлік құралын сақтау өртке қарсы дабылмен және өртке
қарсы постармен әрбір 200 шаршы метр тұрақ алаңына бір пост
есебінен жабдықталған ашық алаңдарда жүзеге асырылады .
Газ баллонды автокөлік құралдарын сақтау үшін конструкциясы
оларға орнатылған газ баллонының қызы кетуін болдырмайтын
жылыту жүйесі бар алаңның жабдықтарына жол беріледі .
Кәсіпорында СТГ мен автокөлікті пайдалану
кезінде өнеркәсіптік қауіпсіздікті сақтауға
өндірістік бақылау
Қазақстан Республикасының «Азаматтық қорғаныс туралы»
2014 жылғы 11 сәуірдегі заңы 14 тарауда өнеркәсіптік қа-
уіпсіздік жөніндегі уәкілетті органның қауіпті өндірістік объек-
тілерді (және қауіпті техникалық құрылғыларды) тіркейтін, сон-
дай-ақ осы объектілердің иелерінің оларды қауіпсіз пайдалану
мен техникалық қызмет көрсету талаптарын сақтауын ұдайы
бақылайтын өкілеттілік белгілейді . Уәкілетті органның аймақтық
бөлімшелері кәсіпорынның тиісті комиссиясының жұмысына
қатысу үшін өзінің мемлекеттік инспекторларын жібереді .
СТГ және ГБЖ арналған автокөлік баллондары, біріншіден жа-
натын табиғи газ, екіншіден жоғары қысымды, тұтастай алғанда
75
қауіпті техникалық құрылғы болып табылады . Бірақ, олар бұл
туралы бұрын көрсетілгендей өнеркәсіптік қауіпсіздік жөніндегі
уәкілетті органдарда заңды түрде тіркелмейтіндіктен, ГБЖ жай-
күйі мен оның қауіпсіз пайдаланылуы үшін барлық жауапкер-
шілік жоғарыда көрсетілген ҚР заңы және № 358 Ережемен газ
баллонды автокөлік иесінің өзіне және осындай автокөлікті пай-
даланатын кәсіпорын басшылығына жүктелген . Қатаң бақылау-
дың болмауы іс жүзіндегі тәжірибеде СТГ автокөліктерін пайда-
лану мен техникалық қызмет көрсету тәртібін бұзу, соның ішінде
куәландыру мерзімі өтіп кеткен газ баллонды ұқыпсыз пайдала-
нуға әрекет ету жағдайларына алып келеді . Жекелеген жауап-
ты тұлғалардың, меншік иелерінің жауапсыздығы газ моторлы
отын пайдаланатын автокөлікте авариялық оқиғалардың туын-
дауына қатты қауіп тудырады, соның өзімен жүргізушілерді,
жолаушылардың өмірі мен қоршаған ортаны өлім қауіп-қатері-
не душар етеді .
№ 358 Ереже СТГ автокөлігін пайдаланушы компания бас-
шылығын кәсіпорында өндірістік бақылау жүйесін ұйымдасты-
ру арқылы баллондарды дұрыс техникалық жай-күйде ұстауды
және олардың қауіпсіз жұмысын қамтамасыз етуге міндеттейді,
газ .
Осы мақсаттарда ИТР қатарынан бұйрықпен ГБЖ ақаусыз
жай-күйіне және қауіпсіз пайдалануға жауапты адам, сондай-ақ
ГБЖ техникалық жай-күйі мен қауіпсіз пайдалануды техника-
лық қадағалау бойынша нақты лауазым тағайындалады, ол ке-
лесі іс-әрекеттерді орындау бойынша шаралар қабылдайды:
1) қызмет көрсетуші персоналдардан (жүргізуші және слесарь),
жоғары қысымды ыдыстарға қызмет көрсету құқығына оқытылған
және ГБЖ жұмысына рұқсаты бар қажетті тұлғалар саны тағайын-
дайды . Мұндай тәртіп ГБЖ қызмет көрсету жүктелген персонал
оған тапсырылған жабдықтарға, оның тораптарының, бақыла-
у-өлшеу құралдарының, сақтандыру және блоктау құрылғылары-
ның жұмыс істеуін және ГБО жарамды күйде ұсталуын тұрақты
тексеру арқылы мұқият қадағалау жүргізу үшін белгіленеді . Қарау
және тексеру нәтижелері ауысым журналына жазылады;
Достарыңызбен бөлісу: | 
