Сығымдалған табиғи газды пайдаланатын автобустар жұмысының Қауіпсіздігі жөніндегі

33

Қысыммен жұмыс істейтін 

ыдыстардың жұмыс режимі мен 

қызмет көрсету қауіпсіздігі жөніндегі 

нұсқаулық

Жалпы ереже

1 . Ыдыс – бұл химиялық, жылу және басқа технологиялық 

процестерді жүргізуге, сондай-ақ газ тәрізді сұйық және басқа 

заттарды сақтауға және тасымалдауға арналған саңылаусыз 

жабылған ыдыс . Ыдыстың шекарасы кіретін және шығатын шту-

церлер болып табылады .

2 . Қысыммен жұмыс істейтін ыдыстарды орналастыру және қа-

уіпсіз пайдалану ережесі 0,07 МПа жоғары қысыммен жұмыс 

істейтін ыдысты арға таралады . Ереже сыйымдылығы, олардың 

ыдыстарды МПа жұмыс қысымын жасау 200 ден аспайтынды 

құрайтын 25 литрден кем ыдыстар мен баллондарға таралмай-

ды .

3 . Әрбір ыдыс белгіленген нысандағы төлқұжат пен монтаждау 

және қауіпсіз пайдалану нұсқаулықтарымен бірге дайындаушы 

зауыт жасайды .

4 . Әрбір ыдыста, ол бойынша белгі салумен мынадай төлқұжат 

деректері енгізілетін тақтайша бекітілуі тиіс:

•  дайындаушының атауы;

•  ыдыстың арналуы;

•  ыдыстың зауыттық рет тік нөмірі;

•  дайындалу жылы;

•  жұмыс, есептік және МПа сынақтау қысымы;

•  ыдыстардың қабырғасындағы жол берілген температура, °C;

•  ыдыс салмағы, кг .

34

5 . Оларды дайындағаннан кейін барлық ыдыстар гидравлика-

лық сынақтан өткізілуі тиіс .

6 . Ыдысты пайдалануға рұқсат берілгеннен кейін, көрініп тұра-

тын жерде немесе арнайы тақтайшада (форматы 200х150 мм 

кем емес) бояумен мынадай деректер енгізіледі:

•  тіркеу нөмірі;

•  рұқсат етілген қысым, МПа;

•  сыртқы және ішкі қарап шығудан және гидравликалық 

сынақтан кейінгі күн .

Арматура, БӨА және қорғаныш құралдары:

1 . Жұмысты басқару және арнауына байланысты ыдысты пай-

даланудың қауіпсіз жағдайын қамтамасыз ету мыналармен жа-

рақтандырылуы тиіс:

•  бекіту немесе бекіту-реттеу арматурасымен;

•  қысымды өлшеу үшін қысым өлшейтін аспаптармен (маноме-

трлермен);

•  температура өлшейтін аспаптармен (термометрлермен, тер-

мо түрлендіргішпен);

•  құрғаушы құрылғылармен (ағызу қақпақшаларымен);

•  сұйықтың деңгейін көрсеткіштермен (деңгей өлше-

уіштерімен) .

2 . Ыдыстарға орналастырылатын бекітпе арматурасының мы-

надай таңбалары болуы тиіс:

•  тауар белгісі, дайындаушының белгісі,

•  шартты өткізу, мм,

•  шартты қысымы, МПа,

•  ортаның қозғалу бағыты,

•  ыдыстың (баллонның) сыртқы қаптама материалының мар-

касы,

•  бекітпе арматураның айналдырғышында оның ашылу және 

жабылу кезіндегі айналу бағыты көрсетілуі тиіс .

35

3 . Бекітпе арматураны ыдыстардың арасындағы тұрба құбыры-

на және қорғаныш құрылғыларына орнатуға болмайды .

4 . Әрбір ыдыс тікелей әрекет ететін манометрмен жабдықталуы 

тиіс . Манометр ыдыстың штуцеріне немесе ыдыс пен бекітпе ар-

матураның арасындағы тұрба құбырына орнатылады . Маноме-

трдің дәлдік сыныбы 2,5 төмен болмауы тиіс .

5 . Манометрлердің шкаласында, ыдыстың жұмыс қысымын 

көрсететін қызыл риска (сызық) болуы тиіс .

6 . Манометрлер, оның көрсеткіші персоналға анық көрініп 

тұратындай етіліп орнатылады . 2 метрлік биіктікте орнатылған 

манометрдің диаметрі кемінде 100 мм, 2 ден 3 дейінгі биіктік-

те – кемінде 160 мм болуы тиіс .

7 . Ыдыс пен манометрдің арасында бақылаудың көмегімен 

монометрдің кезеңдік өлшемін жүргізуге мүмкіндік беретін үш 

жүрісті кран немесе оны ауыстыратын құрылғы орнатылуы тиіс .

8 . Манометрлерді:

•  пломбасы немесе салыстырып тексеру таңбасы болмаған,

•  тексеру күні өтіп кеткен,

•  манометрдің стрелкасы нөлде тұрмаған (манометрді өшірген 

кезде осы аспап үшін жол берілген қателесудің жартысынан 

асатын шама көрсеткішінің шкаласындағы нөлдік көрсеткішке 

қайта оралмаған)

•  шынысы сынған немесе дұрыс өлшеуге әсер ететін табиғи 

қате жіберілгенде қолдануға жол берілмейді .

9 . Ыдыс қабырғасының температурасы өзгеріп тұрған кезде жұ-

мыс істейтін ыдыстар бақылау жасау және температурасын өл-

шеуге арналған аспаптармен жабдықталуы тиіс .

10 . Әрбір ыдыс қысымның жол берілген мәнінен жоғары кө-

терілуінен қорғайтын құрылғымен жабдықталуы тиіс . Егер ыды-

стың жұмыс қысымы қоректендіретін көздегі қысымға тең неме-

се көп және ыдыстағы қысымның химиялық реакциядан немесе 

жылытудан көтерілу мүмкіндігі болмаса, онда оған қорғайтын 

қақпақша мен манометр орнату міндетті емес .

36

Ұстау, қызмет көрсету және жөндеу:

1 . Иесі ыдыстың техникалық дұрыстығы мен олардың жұмысы-

ның қауіпсіздігін қамтамасыз етуге міндетті .

2 . Ыдыстарға қызмет көрсетуге 18 жасқа толған, медициналық 

куәландырудан өткен, тиісті бағдарламаға оқытылған, аттестат-

талған, және ыдыстарға қызмет көрсету құқығына арналған 

куәлігі бар мамандар жіберіледі .

3 . Ыдыстарға қызмет көрсететін персоналдың білімін кезеңдік 

тексеруді кәсіпорынның комиссиясы жылына кемінде бір реттен 

сирек еместе өткізеді .

Білімді кезексіз тексеру мынадай жағдайларда жүргізіледі:

•  басқа ұйымға ауыстырылған кезде .

•  ыдыспен жұмыс істеу режимі мен қауіпсіз қызмет көрсету 

нұсқаулығына өзгеріс енгізілген кезде .

•  мамандығы бойынша жұмыстан жылдан астам қол үзген кезде .

•  техникалық қадағалау органы инспекторының талабы бой-

ынша .

4 . Ыдыстарды қосу сызбасы жұмыс орындарына ілінуі тиіс .

5 . Ыдыс мынадай жағдайларда дереу (авариялық) тоқтатылуы тиіс:

•  Егер ыдыстың қысымы рұқсат етілгеннен жоғары болса және 

персонал қолданған шараға қарамастан төмендемесе;

•  қысым рұқсат етілгеннен жоғары болуынан қорғаныш 

құрылғыларының бұзылушылығы анықталған кезде;

•  қысыммен жұмыс істеп тұрған ыдыстар мен олардың эле-

менттерінде табиғи, термикалық немесе химиялық ақаулар-

дың (тығыз болмауы, ісінуі) іздері болған кезде;

•  манометр бұзылған және қысымды анықтау мүмкін болмаған 

(бақылау аспаптары болмаған) кезде;

•  қорғаныштық блоктау құрылғысы бұзылған кезде;

•  қысым астында тұрған ыдысқа қауіп төндіретін өрт шыққан 

кезде .