Сығымдалған табиғи газды пайдаланатын автобустар жұмысының Қауіпсіздігі жөніндегі

24

Бұл ретте, қозғалтқыш жұмысының оңтайлы параметрлерін 

реттеу үшін негізгі көліктің отын және электр жүйесіне «басып 

кіретін» ГБЖ электроникасы, олардан қажетті ақпарат ала оты-

рып жұмыс істеп тұрған датчиктерді пайдаланады . Осыған бай-

ланысты 4-буынды ГБЖ автокөліктің кез келген негізгі техника-

лық бұзылуларына (газ аппаратурасы бойынша емес), негізгі 

датчиктер жұмысының техникалық қызмет көрсетуден уақтылы 

өтпеуімен және сапасыз жасалған жөндеумен байланысты қа-

теліктеріне сезімтал болып келеді .

ГБЖ орнату жөніндегі жұмыстарды және автокөліктің газ отын 

жүйесіне сынақ жүргізуді тек:

1) АКҚ техникалық қызмет көрсету мен және жөндеуге жүр-

гізуге, отын жүйесін СТГ (сондай-ақ сұйытылған көміртек га-

зына СКГ, сұйытылған табиғи газға СТГ) пайдалануға қайта 

жабдықтауға сертификациялау компаниялар берген сәйкес 

сертификаты;

2) Өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы жұмыстарды жүргізу 

құқығына ТЖ жөніндегі уәкілетті органдар берген аттестаты;

3)  Қауіпті техникалық құрылғыларды (баллондар мен жоғары 

қысымға арналған жабдықтар жиынтығы) қолдануға ТЖ 

жөніндегі уәкілетті органдар берген рұқсаты;

4)  Персоналды қауіпті техникалық құрылғылармен жұмыс істе-

уге жіберулер (арнайы куәліктер);

5) Ұйымның, диагностикалық стендтермен, қажетті техника-

лық жабдықтар және СТГ реттеу мен жөндеудің бағдарла-

малық қамтамасыз етулерімен жарақталған, маманданды-

рылған өндірісінде тиісті санаттағы автокөлікті СТГ (негізгі 

және қосымша отын ретінде) қайта жабдықтау бойынша жұ-

мыстарын жүргізуге арналған стандарты .

6) Дйындаушы-зауыттың жинақтық жабдығына (technical-

report) сәйкестік сертификаттары;

7) Автокөлік ГБЖ дайындаушы-зауыттың СТГ орнатуға (және 

25

пайдалануға) арналған техникалық құжаттамасы (бас-

шылық, нұсқаулық, монтаждық сызбалары немесе схемасы) 

немесе зауыттың (не құзыретті органның) автокөліктің осы 

түрінің қоректендіру жүйесінің конструкциясына өзгеріс ен-

гізуге берген рұқсат құжаты;

8)  Автокөліктің (мердігер әзірлеген және тапсырыс берушімен 

келісілген) нақты бір түріне СТГ орнатуға (және пайдала-

нуға) арналған техникалық құжаттамасы (басшылық, мон-

таждық сызбалары) бар мамандандырылған компаниялар 

ғана жүзеге асыра алады .

ГБЖ барлық құрамдауыштарының ҚР Техникалық регламент-

тері мен стандарттарына сәйкестігіне арналған сертификаттары, 

соның ішінде газ баллондарында дайындаушы-зауыттың төлқұ-

жаты мен баллонның корпусында тиісті таңбасы болуы тиіс . 

ГБЖ орнату Халықаралық мемстандарттың МЕМСТ 31972–

2013 талаптарына жауап беруі тиіс . ГБЖ ажырамас бөлігі, осы 

ГБЖ автокөліктің нақты бір түріне сәйкестілік сертификатын 

(автокөлік дайындаушы-зауытпен келісімі), автокөліктің нақты 

бір түріне орнатылатын ГБЖ пайдалану жөніндегі басшылығын, 

автокөліктің нақты бір түріне ГБЖ орнату жөніндегі нұсқаулықты 

немесе ГБЖ монтаждау схемасын қамтитын құжаттамалар па-

кеті болуы тиіс .

ГБЖ оны механикалық бұзылулардан, соның ішінде тасымал-

дайтын жүктен қорғалуы қамтамасыз етілетіндей етіп орнатылуы 

тиіс . ГБЖ элементтері сенімді бекітілуі, баллондар ауытқусыз 

және элементтерге, тораптарға, датчиктерге, оларға техника-

лық қызмет көрсету, көзбен көріп бақылау, саңылаусыздығын 

тексеру үшін қол жетімділік қамтамасыз етіліп кемінде екі ме-

талл таспа қамыттарды пайдалану есебінен жылжымайтындай 

етіліп орнатылуы тиіс .

ГБЖ құрамына енетін электр жабдықтары артық жүктелу-

ден қорғалуы, қоректендіру кабельінде кемінде бір айыратын 

сақтандырғыш болуы тиіс . ГБЖ құрамына енетін электр жаб-

дықтары артық жүктелуден қорғалуы, қоректендіру кабельінде 

кемінде бір айыратын сақтандырғыш болуы тиіс . Газ құбырла-

26

рын қоса алғанда, электр жабдықтарының барлық элементтері 

газ жүретін тораптар арқылы электр тоғының өтуін болдырмай-

тындай етіліп жалғануы және оқшаулануы тиіс .

Орнатылған ГБЖ габариттік көлемдері негізгі модельдің шегі-

нен шықпауы тиіс (толтыру құрылғысының мойыны 10 мм ар-

тық емеске шығып тұруына және газ отын жүйесінің габариттік 

көлемдерінің биіктігі бойынша газ баллондарының есебінен 

ұлғаюына жол беріледі), автомобиль клиренсі кішіреймеуі тиіс . 

Агрегаттар мен тораптарды орналастыру пайдаланылған газды 

шығару жүйесінен кемінде 100 мм қашықтықта жүзеге асы-

рылады (немесе олардың арасына қызып кетуден қорғайтын 

экран орнатылады) жасалады

Жолаушылар автокөлігі салонының ішіне газ баллондарын ор-

наластыруға үзілді-кесілді тыйым салынады, оны еденнің асы-

на немесе төбеге орнатуға болады . Әрбір баллонның, оны 

автокөліктің газ отын жүйесінен ағытатын вентильде электро-

магнитті автоматты қақпақшалар болуы тиіс . Баллонды багаж 

бөліміне орнату кезінде ол қосқыш элементтермен және арма-

турамен бірге саңылаусыз газ өтпейтін бөліктің ішіне қойылуы 

тиіс немесе баллонның мойыны, вентильдер және газ құбыры-

ның қосқыштары, соның өзінде оларды қолмен ашып жабу үшін 

баллон вентильдеріне қол жеткізуді қамтамасыз ететін, жеке 

саңылаусыз былғары қаптамаға салынуы тиіс . Ауа тазартқыш 

каналдың шығатын жері пайдаланылған газды шығару жүйесі-

нен немесе басқа жылу көздерінен кемінде 100 мм қашықтықта 

жүзеге асырылады және СТГ жұмыс істеу кезінде төмен қарай 

бағытталуы тиіс . Баллонды ұзына бойлық бағытта орналасты-

рған кезде баллонның алдына тірек қойылуы тиіс .

Баллонның металл бетімен бекіткіш тораптардың металл бет-

терінің арасында байланыс болуына, бекіткіш бөлшектерді 

бекітілетін жерге қосу үшін пісіргіш пайдалануға, тостарды пай-

далануға, бекіткіш элементтерден газ баллонының бұзылуына 

жол берілмейді .

ГБЖ орнатқаннан кейін монтаждау жөніндегі басшылыққа сәй-

кес ГБЖ стендке монтаждау арқылы оның саңылаусыздығына