1.Комбинациалық сұлбалар. Комбинациалық сұлба деп кіру және шығу сигналдардың мәндері арасындағы біркелкі сәйкестікті іске асырушы логикалық сұлбаны атайды. Комбинациялық сызбаны іске асыру үшін логикалық элементтер қолданылады, олар интегралды сұлба түрінде шығарылады. Бұл класқа дешифраторлар, шифраторлар, мультиплексорлар, демультиплексорлар, сумматорлардың интегралды сұлбалары кіреді.
Бұл бөлімде ыңғайлық үшін дешифратор сұлбасының орнына демультиплексор сызбасы қолданылады, ол жұмыс алгоритмдерінің ұқсастығының арқасында мүмкіндік береді.
2. Дешифраторлар. Дешифратор - логикалық комбинациялық сұлба, ол п ақпараттық кірулерден және 2n шығулардан тұрады. Әр логикалық деңгейдің комбинациясына кіруінде 2n шығудың бір белсенді деңгейі сәйкес келеді. Көбінесе п 2,3 және 4-ке тең. 1 суретте п = 3 мәнді дешифратор көрсетілген, нөл деңгейі белсенді деңгей болып табылады. С, В, А кірулерге келесі логикалық деңгейлердің комбинациясын беруге болады: 000, 001, 010...Ill, барлығы 8 комбинация. Сұлба 8 шығулардан тұрады, оның біреуінде ең кіші потенциал қалыптасады, ал қалғандарында -жоғары. Жалғыз шығудын нөмірі, онда белсенді (нөлдік) деңгей қалыптасады, N санына сәйкес, ал С, В, А кірулерін келесі түрде анықтайды: N = С22 + В2' + А'2°. Мысалы, егер шығуға логикалық деңгейлердің 011 комбинациясы берілген болса, онда (YO, Y1...Y7) микросұлбасының 8 шығуы N=3 нөмірімен сигналдың нөлдік деңгейі белгіленеді (Y3=0), ал қалғандары логикалық бірліктің деңгейінде болады. Бұл шығу сигналының қалыптасу принципі келесі түрде сипаттауға болады:
Дешифраторды демультиплексор ретінде қолдану.
Дешифраторды демультиплексор ретінде қолдануға болады – кіру сигналын шығудың біреуіне қосатын логикалық коммутатор. Бұл жағдайда ақпараттық кіру фунциясын кіру шешімдерінің біреуі атқарады, ал С, В және А қалыптары кіру шешімінің сигналы берілетінге шығулардың нөмірін береді.
1 тапсырма
1. 3х8 негізгі режимді дешифратордың жұмыс принципін зерттеу. 1.суреттегі сұлбаны құрастырыңдар.
Сұлбаны қосындар.
2. G кіруне логикалық бірлік деңгейін беріңіз. Ол үшін G батырмасымен G кілтін жоғарғы күйге келтір.
Y0...Y7 кірулеріндегі сигналдардың деңгейін анықтап G = 1 ақиқаттық кестесіне жазыңдар (№1 кестесін дәптерге салыңыз).
1 Кесте
G=1
|
A
|
B
|
C
|
Y0
|
Y1
|
Y2
|
Y3
|
Y4
|
Y5
|
Y6
|
Y7
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
…
|
…
|
…
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3. G кіруіне логикалық нөл деңгейін беріңдер ( G кілтін төменгі күйге келтіру). Дешифратордың жұмыс режиміне көшкендігін және кірулердің біреуінде логикалық нөл деңгейінің орнатылғанына көз жеткізіңдер.
Аттас А, В, С, кілтттерінің көмегімен және виртуальды жарықдиодтардың көмегімен сұлбаның шығу логикалық сигналдардың деңгейлерін анықтау, G=0 дешифратордың ақиқат кестесін толтырыңдар (дәптерге №2 кестені).
2 Кесте
G=0
|
A
|
B
|
C
|
Y0
|
Y1
|
Y2
|
Y3
|
Y4
|
Y5
|
Y6
|
Y7
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
…
|
…
|
…
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4. Шығу жасаңдар.
2 тапсырма
3х8 дешифратордың жұмыс принципін 2х4 режимінде зерттеу
1. 1 суреттегі сұлбанын С кіруін жалпы сымға (жерге) жалғаңдар, С=0 мәнін беріп.
В және А кірулеріндегі сигналдардың деңгейлерін өзгерте отырып және сұлбаның шығуларындағы сигналдардың деңгейлерін бақылап, сынамалықтардың көмегімен дешифратордың ақиқат кестесін толтырындар (1 және 2 кестелеріне ұқсас 3 кестесін дәптерге толтырындар). Сигналдың деңгейі өзгермейтін шығуларды көрсетіндер
2. С=1 тең болғандағы, ол үшін С кіруін логикалық бірліктің көзіне қосыңдар. Дешифратордың ақиқат кестесін толтырыңдар ( дәптерге №4 кестені толтырындар).
3. В (В=0) кіруін жерлендіріп, А және С кірулеріне логикалық деңгейлердің мүмкін комбинацияларын бере отырып, (1) пунктін өзгертіңдер. Ақиқат кестесін толтырыңдар ( дәптерге №5 кестені толтырындар), сол жерде логикалық сигналдың деңгейі өзгермейтін шығулардың нөмірлерін көрсетіңдер.
3 тапсырма
Дешифраторды демультиплексор ретінде зерттеу.
1. (2 сурет) сөздер генераторымен (3 сурет ) сұлбасын салыңдар
Сұлбаны қосындар.
Сөздер генераторының қадамдық режимдегі жұмысымен 0-ден 7-ге дейінгі сандарға сәйкес С, В, А кірулеріне демультиплексор сөздерін беріңдер. Логикалық сынамалықтардың көмегімен шығулардағы сигналдардың деңгейлерін бақылай отырып, 1 ( 1 кесте) тәжірбиенің нәтижелерімен салыстыра отырып, шешімге келіңдер.
4 тапсырма
74138 микросұлбасын зерттеу. 4 суретте көрсетілгендей, үш логикалық элементін шығуда қосыңдар.
1. Сөздер генераторын қадамдық режимге орнатыңдар. Сұлбаны қосыңдар. Сәйкес кілттердің көмегімен G1=0, G2A=G2B=1 басқарушы кірулердің күйін орнатыңдар. А, В, С кірулеріне сөздер генераторынан сөздерді бере отырып және логикалық сынамалықтардың көмегімен шығуларды бақылай отырып, 74138 дешифраторының қызметінің кестесін толтырындар (1 және 2 кестелеріне ұқсас № 6 кестесін). 
2. G1=G2A=1, G2B=0 болғандағы (а) пунктінің операциясын қайталаңдар. 74138 дешифраторының қызметінің кестесін толтырындар ( 7 кесте).
3. Үш қосылған элементтің дешифратордың жұмысына әсерін қортындыландар.
Бақылау сұрақтар
1. Дешифратор қандай логикалық функцияларды атқарады?
2. Дешифратордың кіру басқаруларының міндеттері?
3. Басқару сигналы дешифратордың шығу функцияларына қалай әсер етеді?
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Булычев А.Л., Лямин П.М., Тулинов В.Т. Электронные приборы. Учебник для вузов. М.: Лайт ЛТД, 2000-245 с.
Гальперин М.В. Практическая схемотехника в промышленной автоматике М.: Энерго-атомиздат, 1987-420 с.
Герасимов В.Г. Основы промышленной электроники М.: Высшая школа,1986-322 с.
Макарова Н.В., Рамин Е.Л., Изранцев В.В и др.; Основы схемотехники: Сборник задач /Под ред. Н.В. Макаровой – М. : Финансы и статистика, 1997.-274 с.
Павлов В.Н., Ногин В.Н. Схемотехника аналоговых электронных устройств М.: Радио и Связь, 1997.-232 с.
Пароль Н.В. Кайдалов С.А. Фоточувствительные приборы и их применение: Справочник. М.: Радио и Связь, 1991.-198 с.
Пасынков В.В., Чиркин Л.К Полупроводниковые приборы. Учебник для вузов СПб.:Лань, 2003.-321 с.
Федотов В.И. Основы электроники М.:Высшая школа,1990.-175с.
Титше У., Шенк К.Полупроводниковая схемотехника: Справочное руководство. М.: Мир, 1982.-363с.
Достарыңызбен бөлісу: |
