3. Бiлiм мен тәрбие өрдiсiнiң басты мiндеттерi
және оларды орындау жолдарын жобалау
мәселелерi
Оқу-тәрбие үрдiсi бiртұтас жүйе ретiнде бiрлiкте iске асырылатындығы мұғалiмдер қауымына белгiлi. Сабақтарда өтiлетін оқу материалдары арқылы бiрiншi сыныптан бастап мектеп бiтiргенге дейiн жас түлек бойынша жоғары адамгершiлiкке, Отанын, елiн, халқын сүйiспеншiлiкке, еселеп еңбек етуге, iзгiлiкке т. б. жоғары қасиеттерге тәрбиелейдi.
Қазiргi кезде бiлiм беру саласындағы бағыт беретiн құжат Қазақстан Республикасы орта бiлiм мемлекеттiк стандарты болып есептелiнедi. Бұл бiлiм стандартының мектептер үшiн маңызы өте зор. Орта бiлiм беру тұжырымдамасында «Бiлiм беру стандарты дегенiмiз – Республикадағы бiлiм саясатын жүзеге асыруды қамтамасыз ететiн стратегиялық мәндi құжат» деп атап көрсетiлген. Бiлiм стандарты жалпы бiлiм дайындығының мемлекеттiк нормасын белгiлеушi жүйе ретiнде ел азаматтарының барлық жас буынға бiрдей тең мүмкiндiктерінің ескерiлуiне негiзделген. Әлеуметтiк-саяси және мәнi оның бiлiм беру кеңiстiгiн бiртұтас етудi қамтиды және мектептердің дамуын қолайлы жағдайға ықпал етедi.
Қорытып айтқанда, бiлiм стандрты – мемлекеттiк бiлiм нормасы ретiнде қабылданатын, нақтылы тұлғаның мүмкiндiктерiн пайдалана отырып негiзгi бiлiм беру жүйесi болып табылады.
Сонымен қатар бiлiм стандартында көрсетiлгендей мектеп ұжымының басты мақсаты және мiндетi жалпы орта бiлiмнiң белгiленген нормасы мен талаптарына сай бiлiм беру үрдiсiне қатысушылардың қатынас-қызметiн ұйымдастырып, реттеп отырады.
Мектептің әрбiр сатысында жеке тұлғаны дамыту мiндетiне сай бiлiм мазмұнын толық жүзеге асуын талап етедi.
Оқушының бейiмi, қабiлетi, мақсаты және мүдде үндестiгiн iске асыруын қамтамасыз етуге бағыттайды.
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
1
|
Қазақстан Республикасы орта бiлiм мемлекеттiк стандартының маңызы мен мақсатын зерттеп, зерделеу және орындау бағытындағы iс-шаралары:
|
Қазан
|
Мектеп директоры
|
|
|
1/мемлекеттiк бiлiм стандартының қоятын талаптарын iске асыру бағытын педагогикалық кеңесте мектеп ұжымынан нақты жұмыс барысын айқындау;
|
|
Пән мұғалімдері
|
|
|
2/әр пән бойынша бiлiм стандартының талаптарын нақты атқарылатын iс-шараларын белгiлеу;
|
|
|
|
|
3/Стандартта көрсетiлгендей базистiк оқу жоспарындағы қаралатын мәселелерге көңіл аудару, олар:
-барлық пәндер бойынша мазмұнына ұлттық мәдениет пен педагогика тәжiрибесiн енгiзу;
-бiлiмдi iзгiлендiру;
-жаратылыстану және математика пәндерi бiлiмдерінің жалпы мәдениеттiк бағыттарын күшейту;
|
|
|
|
|
-барлық пәндер мазмұнында экологиялық мәселелердің тиiстi қырымен көрсету;
-әрбiр пән бойынша оқытудың әдiстемелiк жүйесiн жаңарту;
-әрбiр пән немесе курс бойынша оқу-әдiстемелiк кешендер жасауды көздейдi.
|
|
|
|
2
|
Жаңа буын оқулықтары мен оларға арналған әдiстемелiк кешендердi игеру барысында педагогикалық ұжым мүшелерінің атқаратын нақты iс-шаралары:
|
Барлық уақытта
Жыл бойы
|
Оқу iсінің
меңгерушi-сi, пән мұғалiмдерi
|
|
|
а/әртүрлі себептерге байланысты бала бақшаларының күрт - кемуi 5-6 жастағы оқуға дайындау iсi мектептерге тапсырылды. Сондықтан I сыныптың контингентiн қалыптастыруға төменгi iс-шаралары жоспарлануы қажет. Олар:
1/дене дамуымен психологиялық саулығын қорғау және нығайту жөнiндегi жұмыстар;
2/ақыл ойын жетiлдiру, олардың бойында қарапайым бiлiм негiзделiп, iскерлiгiмен дағдылардың алғы шарттарын қалай отырып бастауыш мектепте бiлiм алуға бiрдей мүмкiндiктермен қамтамасыз ету iстерi;
3/оқуға iшкi мотивация туғызу
айналадағы өмiр шындығы туралы алғашқы түсiнiк алу;
4/өзiне және мектепке қажеттi қатынаста болу бағыттанып iске асыру;
|
|
|
|
|
5/оқуға қабiлетінің болуына бағыттау /тiл дамыту, қарапайым санау т. б./
|
|
|
|
|
6/қарапайым әлеуметтiк дағдының болуы мен сипатталатын баланың мектепке даярлығы деңгейiн қамтамасыз ету iс-шаралары;
|
|
|
|
|
7/баланы қоршаған заттық кеңiстiк орта болып табылатын топ немесе сынып бөлмесi, ойын алаңы, оның элементтерi
/жабдықтар, ойыншықтар, дидактикалық материалдар т. б. / баланың қажеттiлiгiгi мен қызығушылығын қанағаттандырып
жеке басына бағытталатын жұмыстар жүзеге асырылуы керек. Сондай-ақ, заттық-кеңiстiк орта оқу-тәрбие процесінің мiндеттерi мен мазмұнынына лайықты ұйымдастыру талап етiледi. Бiз жаңа буын оқулықтары мен әдiстемелiк кешендердің талабын орындау барысында 1-2 пән арқылы, осы мәселелер калай iске асатындығының үлгiсiн беремiз.
Жаңа буын оқулықтарында бiлiм беру жүйесінің негiзгi мақсатында көрсетiлгендей қазақ тiлiн оқытудың мақсатына тiлдің қоғамдық-әлеуметтiк мәнiн түсiнген, тiлдің қызметiн жүйелi меңгерген, өз халқының ана тiлінің тарихын жетiк бiлетiн, ұлттық асыл қасиеттердi меңгерген дара тұлға даярлауға мүмкiндiк туғызу мiндеттерi қойылады.
|
Жыл бойы
|
Оқу iсінің
меңгерушi-сi, пән мұғалімдері
|
|
|
Жаңа буын оқулықтарында бiлiм беру жүйесінің негiзгi мақсатында көрсетiлгендей қазақ тiлiн оқытудың мақсатына тiлдің қоғамдық-әлеуметтiк мәнiн түсiнген, тiлдің қызметiн жүйелi меңгерген, өз халқының ана тiлінің тарихын жетiк бiлетiн, ұлттық асыл қасиеттердi меңгерген дара тұлға даярлауға мүмкiндiк туғызу мiндеттерi қойылады.
Қазақ тiлінің танымдық-тәрбиелiк бағыттарын орындау:
а/оқушының лингвистикалық дүние танымын қалыптастыру;
|
Бүгінгі оқу жылы бойында
|
Қазақ тiлi пәндерінің
мұғалiмдерi
|
|
|
ә/тiлдің қоғамдық-әлеуметтiк мәнiн игерту;
|
|
|
|
|
б/қазақ тiлінің ұзақ ғасырлық тарихы бар тiл екендiгiн таныту;
|
|
|
|
|
в/оқушының тiлдiк, шығармашылық қабiлеттерiн жетiлдiру;
|
|
|
|
|
г/оқушының танымдық белсендiлiгiн арттыру;
|
|
|
|
|
д/халықтың өзiн-өзi тану құралы-эгнолингвистикалық атаулар мен ұғымдарды меңгеру;
|
|
|
|
|
е/тiл фактiлерi арқылы ұлтжандылық, отан сүйгiштiк қасиеттерiн дамыту;
|
|
|
|
|
ж/ақыл-ой, интелектуалдық қабiлеттi арттырып, дұрыс тiлдiк қарым-қатынас жасаудың амал-тәсiлдерiн үйрететiн шешендiк сөздердің тарихы мен түрлерiн үйрету;
|
|
|
|
|
з/қоғам, табиғат туралы бiлiмдерiн күшейту;
|
|
|
|
|
и/оқушыларға әдеби тiл нормаларын игерту
|
|
|
|
|
м/оқушылардың тiлдiк сауаттылығын арттыру;
|
|
|
|
|
н/ұлттық этикет нормаларына сай тiл мәдениетiн жетiлдiру, сөйлеу әдеттерiн үйрету.
Қорытып айтқанда, ана тiлiн оқытудың бүкiл әдiстемелiк жүйесiн /оқыту мақсатын, мiндеттерiн, бiлiм мазмұнын, оқыту түрлерiн, оқыту әдiс-тәсiлдерiн, оқыту нәтижесiн/ жаңа бағытқа ылайық оқытудың жаңа технологиялары мен сәйкестендiру шараларын iске асыру жоспарлануы қажет.
|
|
|
|
1
|
Әдебиет пәнi.
Әдебиет пәнінің ерекшiлiгi көркем өнердің бiр түрi, адам болмысының сипаты мен байлығын көркем бейнелер арқылы суреттейдi, сонымен қатар жас буынға адамгершiлiк, эстетикалық зор тәрбие беруде маңызы орасан зор. Бұл пән оқушының ой санасын, танымдық сезiмiн дамытатын рухани күш-қуат беретiн пән әдебиет пәнiн оқытуда атқарылатын басты iс-шаралары:
|
Барлық оқу
кезеңдер-iнде
|
Әдебиет
пәнінің
мұғалiмдерi
|
|
|
а/Әдеби шығармаларды оқушылардың өз бетiмен оқуы және мұғалiм жетекшiлiгi- мен талдап-анализ жасау;
|
|
|
|
|
ә/сабақта өтiлетiн әдеби туындылар мен эпизоттарды, автордың баяндау-суреттеуі арқылы, аналитикалық талдау жасау арқылы айтуы;
|
|
|
|
|
б/оқушыларды этикалық және драмалық туындыларды, басты кейiпкерлерге мiнездеме беру және бағалауға бағыттау; олардың iс-әрекетерінің өмiрдегi жағдайларға қоғамдық ортаның әсерiне тәуелсiздiк екенiн түсiне бiлуiне бағыттау;
|
|
|
|
|
в/оқушыларға этикалық туындылардағы басты проблематиканы анықтау және тұжырымдау, автор позициясын, осыған байланысты композиция, көркем тiл ерекшiлiктерi мәселелерiн айқып бiлуге дағдырландыру;
|
Оқу жылы бойынша
|
Қазақ әдебиетi
пәнi мұғалiмдерi оқу iсінің меңгерушi-сi
|
|
|
г/оқыған әдеби туындыларды, оларға жасалған иллюстрациялар мен, түсiрiлген кино, теледидар туындыларымен салыстыра бiлуге бағыттау;
|
|
|
|
|
д/оқушылардың тыңғылықты дайындығына сәйкес көркем туындыны талдаудың дағдыларын игеру, әдеби бiлiмге қойылатын талапқа сай көркем текстермен таныстыру, оқушыларды сөйлеу мәдениетi талабына сәйкес көркем туындыны талдауды игеруге бағыттау;
|
|
|
|
|
е/оқушылардың әдебиеттен мiндеттi дайындық деңгейiн тексеру мен бағалауда:
1. әрбiр тапсырманың (тура және жанама түрде) белгiлi бiр көркем мәтiнге қатыстығы;
2. оқу процесiнде талдап талқыланған көркем туындылардың мәтiнiн ұсыну арқылы;
3. тексеру арқылы бiлiм стандартында көрсетiлген материалдардың қамтылуы;
|
|
|
|
|
ж/. Оқушыға берiлетiн тапсырманың оның өтiлген материалды еркiн түрде ауызша толық немесе қысқаша формада әңгiмелеп беруіне лайықтап құрастырылуы;
|
|
|
|
|
з/. Оқушының тiл байлығы үлгiсi жауабымен салыстыра бағалау;
|
|
|
|
|
Бақылау, тексеру жұмыстары әртүрлi болуға тиiс:
а/бiрiншiден оқушылардың бiлiм мазмұнын игеруiн;
ә/әрбiр тексеру бақылау жұмыстары – оқушылардың көркем туындының берiлген үзiндiсi бойынша шығарманың атауын, авторын, кейiпкерлерiн анықтау;
|
|
|
|
|
б/көркем туындының атауы арқылы оның мазмұнына кейіпкерлерi, тақырыбы, проблемасы және түрiне /жанр, баяндау сипаты/ қатысты кейбiр ерекшелiктердi бiлудi талап ету;
|
|
|
|
|
в/оқушыға берiлетiн тапсырмалардың мөлшерi нақтылы оқу материалының көлемiне байланысты болуы.
|
|
|
|
|
Бiлiм стандарты мен пәндер бойынша бағдармаларда қойылып отырған мiндеттермен талаптарға сәйкес бақылау, тексеру оқушылардың бiлiм деңгейлерінің қаншалы сапалы екендiгiн анықтауда жазба жұмыстары /диктант, шығарма жазу, түрлi бақылау жұмыстары, лабораториялық, практикалық iстер арқылы тексеру т. б. /. Әр мектептің және пән мұғалiмдерінің күнтізбе жоспары, мектеп басшыларының аралық тестiлеу арқылы бақыланады.
Бiз, осы бөлiмнiң басындағы кезеңiнде бiлiм мен тәрбие беру қатар жүретiн, бiрiнен-бiрi ажырамас тұтас бiрлiкте жүйелi түрде жүргiзiлетiндiгiн атап өттiк.
Тәрбие iсi – бiлiм беру үрдiсiнде, сабақтан және мектептен тыс жүргiзiлетін ұдайы үрдiс.
|
|
|
|
|
Жоспарлау кезеңiнде осы мәселелер басты ұстаным болып есептелуі қажет.
|
Барлық кезеңдерде
|
|
|
|
Сондай-ақ, оқу орындарында жүргiзiлетiн тәрбие жұмыстарының Қазақстан Республикасы Бiлiм және ғылым министрлiгi бекiткен «Қазақстан Республикасының бiлiм беру ұйымдарындағы кешендi тәрбие бағдарламасын осы маңызды мәселелерде басшылыққа алынуы қажет.
|
|
|
|
|
Әдебиет сабақтарында тәрбие iстерiн жоспарлау:
а/ауыз әдебиетi шығармаларының барлық түрiнде қоғамдағы тұрмыс-салт, әлеуметтiк өмiрi, тiршiлiк әрекетi, ой-санасы, дүние танымы, өршiл, арманшыл-қиялы әржақты көрiнген;
|
|
|
|
|
ә/IХ сыныптарда «Батырлар жыры» тақырыптарына арналған сабақтарда оқушыларды елiне, жерiне, ата-анасына сүйiспеншiлiк сезiмдерiне тәрбиелейдi.
|
|
|
|
|
б/ауыз әдебиетiндегi «Қобыланды батыр», «Алпамыс батыр», «Ертарғын» т.б. Жырлардың басты нысанысы - ел намысын қорғау, ерлiк, батырлық. Бүгiнгi жас ұрпақтарды өз Отанын шын сүйетiн патриот етiп, ел намысын қорғап тәрбиелеуде батырлар жырының мәнi зор;
|
|
|
|
|
г/Ыбырай өлеңдерiндегі табиғатты бейнелеп суреттеу арқылы - жас бүлдiршiндер бойына табиғатты, Отанды сүйу сезiмдерiн тәрбиелеуге бағыттаған. Өзінің еңбектерiнде ол табиғат пен адамның байланысын, адам iсiне, еңбекке, ой сезiмiне тигiзер әсерiне меңзейдi;
|
|
|
|
|
д/әдебиет сабақтарында оқушылардың рухани дүниесiн байыта отырып, эстетикалық, интеллектуалдық, көркемдiк, адамгершiлiк, азаматтық тәрбие беру.
|
|
|
|
3
|
Биология пәнінің сабақтарында ғылыми деректер мен қаруландыра отыра, оқушыларды табиғатты қорғап аялауға, табиғат ресурстарын молайта түсуге өз үлестерiн қосуға, қоршаған ортаның тазалығын сақтауға, экологиялық мiндеттерiн орындауға тәрбиелейдi. Жоғарыда атап өткендей барлық пәндер арқылы оқу материалдарын өту кезеңдерiнде тәрбие үрдiсiн қатар жүргiзiп отыруды жоспарлау мiндеттi мәселе болып табылады.
|
|
|
|
|
Сабақтан тыс тәрбие жұмыстарын жоспарлау мәселелерi:
|
Барлық
кезеңдерде
|
Сынып жетекшiлерi, мектеп
психологы, аға вожатыйлар,
директордың тәрбие
жөнiндегi
орынбасары
|
|
|
а/сабақтан тыс тәрбие жұмысының жүйелiлiгi, үздiксiздiгi және оқушылардың сыныптан сыныпқа көшуiндей олардың бойындағы өзгерiстер мұқият ескерiлуi қажет;
|
|
|
|
|
ә/сыныптан тыс тәрбие жұмыстары тұлғаның жан-жақты дамуына, бiлiмдi, iскер, патриот болып өсiп қалаптасуына бағытталуы тиiс;
|
|
|
|
|
б/Тәуелсiз мемлекетiмiздің әлеуметтiк-саяси, экономикалық, қоғамдық өмiрiнде болып жатқан келелi өзгерiстер мен жаңалықтарға сәйкестiре тәрбие жұмыстарын жүргiзудi жоспарлау;
|
|
|
|
|
в/сабақтан тыс тәрбие жұмыстарын жоспарлаудың өн бойы» Қазақстандық патриотизмге, жоғары адамгершiлiкке, еңбексүйгiштiкке т.б. жоғары қасиеттердi бала бойына сiңiру рухына бағыттау;
|
|
|
|
|
г/тәрбие iсiн жоспарлау кезеңiнде, сынып жетекшiлерi, пән мұғалiмдерi, мектеп психологы және директордың тәрбие жөнiндегi орынбасарының бiрлiгi, бiр-бiрiне әдiстемелiк көмек көрсетулерi қажет.
|
|
|
|
|
Бұл арада жоғары сынып оқушылары және ата-аналар да қатынасуы да тәрбие iсiн ойдағыдай жоғары дәрежеде жүргiзуге мүмкiндiк бередi;
|
|
|
|
|
д/тәрбие жұмыстарын жоспарлау барысында балалардың жеке басының психологиялық ерекшiлiктерiн есепке алу қажет;
|
|
|
|
|
е/жоспар жасау кезеңiнде оқушылардың тәрбиелiк сапа деңгейлерiн анықтауға /әңгiме жүргiзу, анкета толтыру, белгiлi мақсат көздейтiн шығармалар жаздыру, көпшiлiк қоғам жұмыстарына саяси-қоғамдық ақцияларға, қоғамдық пайдалы еңбек процестерiне қатынастыру т. б. / болады;
|
|
|
|
|
ж/жоспарда I-сыныптан бастап мектеп бiтiргенге дейiнгi аралықта Қазақстан Республикасының Конституциясын /30 та-мыз, 1995ж/ оқып үйрену, мемлекеттiк нышандар /Ту, Елтаңбасы, Әнұраны/, олардың орындау, құрметтеу мәселелерiне ұдайы көңiл бөліп, тәрбие процесiнде басты назар аудару;
|
|
|
|
|
з/мемлекеттiк мереке күндерiне дайындық және iс-шараларына кеңiнен пайдалану /Конституцияны қабылдау күнi, Республика күнi, Желтоқсан оқиғасына арналған күн т. б. /;
|
|
|
|
|
и/оқушыларға адамгершiлiк, эстетикалық, экологиялық, еңбек, құқық және экономикалық тәрбие беру сынып және мектеп жоспарларында толық /әдiс-тәсiлдерi, түрлерi/ қамтылуға бағытталуы;
|
|
|
|
|
к/оқушыларды түрлi үйiрме жұмыстары /пәндер бойынша, техникалық, эстетикалық, экологиялық, спорт, дене шынықтыру, жас натуралистер, жас конструкторлар т. б. кеңiнен тарту, олардың қызығушылығы және талаптарын ескерту, кеңес беру, ғылыми-қоғамдар олимпиадаға, түрлi сайыстарға т.б. оқушыларды кеңiнен қатынастыру;
|
|
|
|
|
л/дарынды оқушыларға қамқорлық жасау және олар қатынастырылатын нақты жұмыстар үлгi ретiнде бiрiншi сыныпта жүргiзiлетiн тәрбие жұмыстарын жоспарлау ұсынылады.
|
|
|
|
|
Бірінші сынып оқушыларымен жүргізілетін тәрбие жұмыстар:
1. Оқу жылының басында 1-сынып мұғалiмi жеке оқушымен және олардың ата-анасымен әңгіме өткiзедi. Жоспарларды (баланың жалпы даму жайын және жеке ерекшелiгiн) анықтайды.
|
|
|
|
|
2. Оқу жылы басындағы мерекеге қатыстыруға дайындау, сынып бөлмесi, орны, кiммен бiрге отыратынын, мұғалiмнiң аты-жөнiмен таныстыру, мектеп және оның жанындағы тәжiрибе участогымен таныстыру. «Сендер ендi оқушысыңдар» деген тақырыпта әңгіме өткiзу жоспарланады.
3. Партада отыру, жауап беру, сұрау т. б. тәртiбi айтылады.
4. Балаларды табиғатта болатын құбылыстарды (күз, қыс, жазғытұрым, жаз) бақылауға үйрету, бақылау күн тiзбесiн жасату.
5. Оқушылардың алған бiлiмдерiн ойында, еңбек етуде, өзiн-өзi күту сияқты үрдiстерде пайдалануды үйрету.
6. Ойын процесiнде оқыған кiтаптардың кейiпкерлердің бейнесiн көрсету, тақырыптар және өлең айту, дәптер, сурет көрмелерiне ұйымдастыруды және оған қатысатындарды жоспарлау.
7. Берiлген тапсырмаларды уақытында ұқыпты орындауға дағдыландыру, ертегiлер мен өлеңдердi оқуға, балаларға арналған радио, теледидар арқылы берiлетiн хабарларды көруге жаттықтыру.
|
|
|
|
|
8. Жазғы каникул уақытында балаларға оқылатын кiтаптар тiзiмi берiледi. Демалыс кезiнде тапсырма бойынша жинақталған түрлi-түстi тастар, гербарий, өзi тiккен кесте т. б. өз сыныптас жолдастарына көрсетуге бағыттау.
9. Оқушыларды өзінің туған ауылы, қаласы ондағы белгілі адамдар жайында мағлұмат берудi жоспарлау. Экскурсия арқылы қаладағы құрылыстар мен таныстыру, «кiтап қай орында тұрады», «папам мен мамам қайда жұмыс iстейді», «қаладағы бала бақшаны кiм салып жатыр» т. б. тақырыпта әңгімелер өткiзу.
10. Жаңа жылды қарсы алу, өлең, тақпақтар жаттау, биге, спорттық ойындарды орындауға дағдыландыру күнтiзбесi бойынша аталып өтетiн мереке күндерiне белсене қатынасуға (жаңа жыл, 8-наурыз, әйелдер күнi, 22-наурыз мерекесi, 1-мамыр мерекесi, 9-мамыр - Жеңiс мерекесi, 30-тамыз Конституция күнi, 25- қазан Республика күнi, 16-желтоқсан - Тәуелсiздiк күнi).
|
|
|
|
|
11. Оқушыларды алғашқы қадамынан бастап сұлулық пен эстетикалық талғамдарын дамыта түсу жолдарына бағыттап жоспарлай бiлу. Таза, сәулеттi сынып бөлмесi, мектеп үйi, ондағы түрлi гүлдер коллекциясы, оқушылардың мұнтаздай таза жүруi, ертегiлер мен мысал әңгімелер және сәулет өнерінің туындылары арқылы адамдардың ара қатынасындағы достық, қайырымдылық, iзгiлiк, адамгершiлiк сияқты асыл қасиеттерге бағыттау.
12. 1-сынып оқушылары үнемi таза, ұқыпты болуын, гигиеналық ұстанымдарды сақтауды, күн режимiн орындауға бағытталып iстеу. Дене тәрбиесi, денсаулықты сақтау, жақсарту бағытындағы iс-шараларын жоспарлау (Таңғы гимнастика жаттығулары, қозғалмалы ойындар, олардың белгiленген ережелерiн сақтау, спорттық ойындар мен жаттығулар, коньки тебуге, шаңғы мен жүруге үйрету т. б.). Күн режiмiн орындау. Сабақтан тыс жоғары сыныптарда жүргiзiлетiн тәрбие жұмысын жоспарлау үлгiсi.
Жоғары сыныптармен жүргізілетін тәрбие жұмыстары:
|
|
|
|
|
1. Жоғары сыныптармен жүргізілетін тәрбие жұмыстары.
Жоғары сынып оқушыларының түрлi пәндер бойынша (қазақ тiлi, әдебиет, тарих, география, математика және жаратылыс тану т. б.) алған бiлiм, бiлiк, дағдылары олардың жан-жақты дамуына, өмiрге, еңбекке дайын, Отанына берiлген салиқалы азамат болып қалыптасуына мүмкiндiк бередi. Жоғары сыныпта жүргiзiлетiн тәрбие iстерi мейлiнше күрделене түседi.
2. Оқушылар өз алдына, қазақ халқының тарихы, өмiр тәжiрибесi, әлеуметтiк және кәсiби экономикалық жағдайы, салт-дәстүрi, ел қорғаған батырлары мен көсемдерi, ғасырлар бойы азық болып келе жатқан рухани ауыз әдебиетi, өлең жырлары, от ауызды, орақ тiлдi шешендер сөзi, халық нақылына айналған мақал-мәтелдер т. б. оқып, үйренiп, зерттеп зерделеу ұдайы тәрбие жоспарынан орын алуы аса қажет.
3. Тәуелсiз Республиканың ұлттық мерекелерiн дайындау, өткiзу кезеңдерiнде жоғары сынып оқушылары ұдайы белсендiлiк көрсетуге бағыттау қажет.
|
|
|
|
|
Әсiресе, мектепте өткiзiлетiн жаңа жыл, наурыз мерекелерi, 1-мамыр, халықаралық бiрлестiк ынтымақ күндерi, 30-тамыз Республика Конституциясын қабылдаған күн, 25-қазан Республика күнi, 16- желтоқсан күндерi мерекелерi.
4. Оқушылардың елiмiзде болып жатқан қоғамдық-саяси мәнi бар жұмыстарға араласуын жоспарлау /бұл жұмыста директордың тәрбие жөнiндегi орынбасары басшылық етуi тиiс/.
Саяси бiлiмдерiн жетiлдiру үшiн Республика Конституциясын, Ел Президентінің 2030 жылға арналған Мемлекеттiк бағдарламасын, халыққа арналған жыл сайын хабарландырылып отыратын Жолдауларын, түрлi жастарға арналған саяси-тәрбиелiк мәнi бар акцияларға қатысу (қарттарға, мүгедек адамдарға қамқорлық т. б. акциялар).
5. Елiмiзде және әлемде болып жатқан қоғамдық - саяси оқиғалар жайындағы газет-журналдардағы хабарламаларды жүйелi түрде оқуға дағдыландыру.
|
|
|
|
|
«Уақыт, оқиғалар және адамдар» атты стендi ұйымдастыруға қатынастырылады. Мектеп радио торабы арқылы жұма сайын «әлем аптасы» хабарын беруге ат салысуға бағыттау.
Елiмiздің өндiрiс саласы, ауыл шаруашылығы, бiлiм беру, мәдениет салаларындағы оң өзгерiстердi өзi ғана бiлiп қоймай, төменгi сынып оқушыларына хабардар етуге ықыластандыру;
6. Ғылыми және саяси тақырыптарға арналған конференциялар өткiзуде белсендiлiк көрсету, баяндамалар жасау, қамқорлық жасайтын төменгi сынып оқушыларына ғылым мен техника жаңалықтарын, әлемдегi саяси мәселелер жайында апта сайын хабарлама беру iстерiн атқару жоспарланады;
7. Қазақ халқының iрi ғалымдары Қ.Сәтбаев, Ә.Марғұлан, Ә.Бектұров, Е.Бекмаханов, Х.Жұматов, Ш.Шокин т.б. ғылыми еңбек жолдары еңбектерi мен таныстыру, олардың ғылыми жолындағы ерен еңбектерінің өнегесін оқушылардың ой-пiкiрiн және қызығушылықтарын бағыттау iстерiн жоспарлау;
|
|
|
|
|
8. Өз алдына жұмыс iстеу барысында библиографиялық анықтамалар, каталогтер, карточкалар пайдалана бiлуге, сондай-ақ, бiлiмiн молайта түсу бағытында түрлi анықтамалар, салалық энцеклопедиялар, сөздiктер, сiлтемелер т.б. пайдалана бiлуге жаттықтыру;
9. Ой еңбегiн орындаудағы дағдыларды қалыптастыру: уақытты ұтымды пайдалану, орындайтын жұмыстардың кезеңдерiн анықтау, нақты әдiс тәсiлдерiн қолдануға бағыттау;
10. Қоғамдық пайдалы еңбектің барлық түрлерiне белсендi түрде ат салысуға бағыттау:
а/сынып бөлмелерi, оқу кабинеттерi, шеберханалар, спорт залдары, мектеп ауласы тазалығы мен белгiлi режимде ұстауда басшылық етедi. Кезекшiлер ұйымдастырады;
ә/мектеп ауласын көгалдандыру, тәжiрибе участогінің жұмысын жақсарту, география алаңында ауа райының өзгерiстерiн бақылау iстерiне қатынасу, басшылық жасау;
б/пайдалы еңбекке баулу мақсатында 7-8-сынып оқушыларын қамқорлыққа алып еңбек процестерiне қатынастыру;
в/әр саладағы мамандар, үлгiлi еңбек адамдарымен кездесулер өткiзуге белсендiлiк көрсету;
|
|
|
|
|
г) көшелердi, алаңдарды көгалдандыру, ағаштар, көкөнiстер отырғызу т. б. қоғамдық еңбектерге атсалысып белсендiлiк көрсету;
д/болашақ мамандардың таңдау бағытындағы iстерге араласу, қандай орта, жоғары оқу орындары бар, олар қандай мамандар дайындағаны жөнiнде хабаршы стендтер жасау бағытында атқарылатын жұмыстарға қатынастыру;
е/мектеп бiтiрушi түлектер пән мұғалiмдерінің басшылығына сүйене отырып көрнекi оқу құралдарын дайындауға, мектеп ауласына жемiс декоративтi ағаштар отырғызып, қосымша оқу кабинеттерiн толықтыру және өз сыныптарының 11 жыл бойғы летописiн жазып қалтыруға ат салысады;
ж/түрлi сайыстарға қатысып белсендiлiк көрсету: «Тәуелсiз елiмiздің болашағы, Ел Президентінің 2030 жыл бүкiл халыққа арналған жолдамасы», «Мәдениеттi өмiр салты дегенiмiздi қалай түсiнесiң», «Жастық мұрат деген не?», «Уақытпен қатар өмiр сүру деген не?», «Сенiң болашағың неге байланысты?», «Сенiң идеалың - ол қандай?», «Қоғам алдындағы мiндетің, оны қалай түсiнесің?», «Достықты қадiрлей бiлесiң бе?», «Мамандықты таңдай бiлудің мәнi неде?» т. б.;
|
|
|
|
|
з)оқушылардың эстетикалық көзқарастарын және талғамдарын барынша кеңейту барысында қазақ әдебиетi классиктерінің, прогрессивтi шетелдер жазушыларының шығармаларын өз алдына оқу, ондағы оқиғалармен кейiпкерлер әрекетiн талдай бiлу, түрлi көрмелерге, мұражайларға қатысу, жергiлiктi театрлардың спектакiлдерiне қатысу, ондағы оқиғаларды талдай бiлу бағытындағы жұмыстар;
и/оқушылар денсаулығын нығайту жолында денешынықтыру, спорт, туризм және алғашқы әскери дайындық iстерiне белсене қатысу, спорттық жарыстарға үздiксiз қатысу, ұйымдастыру және судьялық мiндеттерiн атқару. Президенттiк сынаққа норма тапсыру, туристiк жарыстарға қатысу, басқару, алғашқы әскери дайындық iстерiне белсене қатынасу бағыттарында нақтылы iс-шаралары атқарылатындығы жоспарлану керек. Сабақтан тыс жүргiзiлетiн тәрбие жұмыстарының жоспары көптеген мектеп практикасында апталық, айлық, және тоқсандық атқарылатын iс-шаралар график үлгiсiнде жасалып көрнектi жерге iлiнiп қойылады.
|
|
|
|
|
Тәрбие жұмысының орындалу барысы және нәтижелерi жайында сынып жетекшiлерінің секциясында, оперативтiк жиындарда, педагогикалық кеңестерде қаралып, нақтылы қорытындылар шығарылады, орын алған олқылықтар болса, олардың болдырмау шаралары қаралады.
|
|
|
|
Достарыңызбен бөлісу: |
