Сенбiлiк сауалнама

№90 (5753) 27 ШIЛДЕ 2019 ЖЫЛ

almaty-akshamу.kz

 almaty-aksham@mail.ru

6

ЏЛТТЫЋ ЋЏНДЫЛЫЋТАР

Нџрѕиса ДЌУЕШОВ,

Ћазаћстанныѓ еѓбек сiѓiрген ћайраткерi:

ДОМБЫРА

ЉЙIРIП

Нџрѕиса Дќуешов 2013

жылдан бастап Ћџрманѕазы

атындаѕы Ћазаћ мемлекеттiк

академиялыћ халыћ

аспаптары оркестрiнiѓ

директоры ћызметiн атћарды.

Сџхбатымыз дайындалып

жатћанда ол ЋР Љкiметiнiѓ

Ћаулысымен Ћазаћстан

Республикасыныѓ Мќдениет

жќне спорт вице-министрi

болып таѕайындалды. Нџрѕиса

Мџратџлыныѓ жаѓа ћызметiне

табыс тiлей отырып, оркестр

директоры болып жљрген

кезде берген сџхбатын

оћырмандарымыздыѓ

назарына џсынамыз.

ОРКЕСТР ЏЖЫМЫНЫЃ

ЋАСИЕТТI ПАРЫЗЫ

– Нџрѕиса Мџратџлы, ќѓгiмемiздi

биылѕы маусымныѓ ерекшелiгiнен бастасаћ.

– Биыл Ћџрманѕазы оркестрi љшiн

айтулы жыл. Кезiнде 1934 жылы академик

Ахмет Жџбанов негiзiн ћалаѕан оркестрi-

мiздiѓ тарихына 85 жыл толып отыр. Lнер

џжымы 1934 жылы 25 маусымда Ћазаћ

КСР-нiѓ ћаулысымен ћџрылѕан болатын.

Биылѕы мерейлi мерекемiздi аућымды

деѓгейде атап туге кљш салып жатырмыз.

Бџйырса, кљз мезгiлiнде 85 жылдыћ тарихи

мерейтойымызды Нџр-Сџлтан жќне Алматы

ћалаларында аућымды деѓгейде атап ту

маћсатын кздеп отырмыз. Бџл iргелi iс-

шараѕа ардаћты ардагерлерiмiздi, Ћазаћ-

стандаѕы барша дирижерларды, кљйшiлердi

шаћырып, мерейлi мерекемiздi жоѕары

деѓгейде атап туге ниеттенiп жљрмiз.

Ћазаћстанныѓ Тџѓѕыш Президентi

Н.Назарбаевтыѓ «Рухани жаѓѕыру» мем-

лекеттiк баѕдарламасы оркестр џжымына

љлкен тыѓ серпiлiс бергенi рас. Бџл баѕдар-

ламаны жљзеге асыруѕа атсалысуѕа нер

џжымыныѓ ынта-ыћыласы мен ерiк-жiгерi

ерекше.  Осы орайда, аућымды шаралар

Елбасыныѓ «Рухани жаѓѕыру» баѕдар-

ламасы аясында ЋР Мќдениет жќне спорт

министрлiгiнiѓ ћолдауымен атћарылып

жатћанын айта кеткен абзал.   Мемлекет

басшысы Ћ.К.Тоћаевтыѓ џлттыћ нерге

деген ћџрметi ерекше. Президенттiѓ мек-

тептерде домбыра љйiрмелерiн ашу туралы

џсынысы –  руханиятћа берген љлкен баѕа.

Биылѕы 85 маусымда жаѓа ѕимаратћа

кшкенiмiз нер џжымы љшiн љлкен ћуа-

нышты оћиѕа болды. Бџл ѕимарат бџрынѕы

ѕимаратћа ћараѕанда клемi жаѕынан

љлкендеу. Тарихи тџрѕыдан ерекшеленетiн

ескi ѕимаратпен ћимай ћоштастыћ. Себебi,

ћазаћ нерiне лшеусiз љлес ћосћан бiрћа-

тар талантты тџлѕалар сол ѕимаратта

здерiнiѓ нердегi жолын бастаѕан болатын.

Бџл жаѓа ѕимаратта да кезiнде Роза Баѕла-

нова, Ћали Жантiлеуов тќрiздi тџлѕалары-

мыз ћызмет атћарѕан. Айта кетерлiгi,

бљгiнгi ѕимарат клемi жаѕынан бџрынѕыѕа

ћараѕанда екi есе љлкен. Ћазаћ нерiнiѓ кеѓ

ћанат жаюына еѓбек етiп жљрген нер

џжымы љшiн бастысы концерттiк залдыѓ

кеѓеюi болды. Бџрынѕы ѕимараттыѓ кон-

церттiк залында 250 адамдыћ орын болса,

ћазiргi ѕимаратта 500 адам крермен бола

алады. Бџл ѕимаратћа кшкеннен кейiн

кптеген жаѓа мљмкiндiктер пайда болды.

Концертiмiздiѓ ќр тљрлi форматта ќрi жаѓа-

шыл баѕытта туiне ѕимараттыѓ кеѓдiгiнiѓ

пайдасы зор. Ћазiр зiмiздiѓ ѕимараты-

мыздаѕы љлкен концерттiк залымызда кез-

келген концерттi жоѕары деѓгейде ткiзуге

мљмкiндiк мол. Басты жетiстiгiмiз, мiне,

осы. Ћаланыѓ ортасында орналасћан ќрi

нер мен бiлiм ордаларына жаћын жердегi

бџл ѕимарат крермендер љшiн де те

ыѓѕайлы. Биылѕы мерейлi 85-маусымѕа

нер џжымы ерекше екпiнмен дайындалып

жатыр. Басты маћсат – шыѕармашылыћ

тџрѕыдан биiкте болу. Биылѕы жылдыѓ

басынан берi оркестрiмiз кптеген концерт

џйымдастырып, крермендерiн ћуантты.

Биыл оркестрiмiздiѓ 85-маусымы болѕан-

дыћтан, ќрi жаѓа ѕимаратћа кшкендiктен

бiр айдыѓ iшiнде 4-5 концерт жоспарлап,

жљзеге асырдыћ. Ќр апта сайын баѕдарла-

масы ќр тљрлi концерт ткiздiк. Бџл

концерттердiѓ маѕынасы мен маѓызы блек

болды, бiрiн-бiрi ћайталамады, бiр-бiрiне

џћсамады. Негiзi, оркестр џжымындаѕы

ќртiстердiѓ кќсiби шеберлiгiне байланысты

айына 4-5 рет жоѕары деѓгейдегi концерт

ткiзуге мљмкiндiгiмiз бар.

Бљгiнгi таѓда нер џжымы «Рухани

жаѓѕыру» баѕдарламасы аясында џлттыћ

нерiмiздi кеѓiнен насихаттап, нердiѓ

ћазiргi деѓгейiнен ћалып ћоймау маћсатын

кздейдi. Концерттерiмiзде жџртшылыћћа

жаѓа дљние џсынып, крермен ћатарын

арттырѕымыз келедi. Жаѓа дљние дегенде бiз

ортаѕа шыѕып билеп жљрген жоћпыз. Шоу

деген дљниенi музыканыѓ iшiнде жасауѕа

тырысамыз. Мџндаѕы маћсатымыз –

тљпнџсћасын саћтап, кљмбiрлеген кљйiмiздi

жаѓаша жаѓѕыртып, жаѓа баѕытта ќрлеп,

сан ѕасырлыћ саздыѓ сићырымен нер-

сљйер ћауымныѓ кѓiлiн ћуанышћа тол-

тырѕымыз келдi.

– Ћџрманѕазы оркестрi ћазаћ (нерiне

(лшеусiз љлес ћосћан тџлѕалардыѓ мерей-

тойына арналѕан  кеш (ткiзудi ќдемi дќс-

тљрге айналдырѕан. Биыл  ћандай тџлѕа-

лардыѓ рухына таѕзым етуге арналѕан

кештер (тедi?

– Ћџрманѕазы оркестрi – дќстљр

жалѕастыѕын, џрпаћтар сабаћтастыѕын

саћтап келе жатћан нер џжымы. Тџлѕа-

ларымызды еске алуѕа арналѕан кештердi

ткiзу – нер џжымы љшiн љлкен парыз деп

бiлемiз. Ћџрманѕазы оркестрiнде ћазаћ

нерiн ркендеткен бiрталай талантты

тџлѕалардыѓ ћызмет еткенi нер џжымы

љшiн љлкен маћтаныш ќрi ћуаныш.

Ћолымыздан келгенше олардыѓ мерейлi

мерейтойларын атап туге тырысамыз. Кљй

атасы Ћџрманѕазы бабамыздыѓ 200

жылдыѕын тойладыћ. Биыл Жаппас

Ћаламбаевтыѓ 110 жылдыѕына арналѕан

«Ћорћыт сарыны» атты концерт џйымдас-

тырдыћ. Оћап Ћабиѕожиннiѓ 115 жылды-

ѕына, Рљстембек Омардыѓ 100 жылдыћ

мерейтойына орай кљмбiрлеген кљй кешiн

џйымдастырдыћ. Биыл кљз айларында

Ѕарифолла Ћџрманѕаливтiѓ, Шамѕон

Ћажыѕалиевтiѓ, Сыдыћ Мџхамеджановтыѓ

мерейтойларын атап тудi жоспарлап

жљрмiз. Тџлѕалардыѓ атап тiлетiн мерей-

тойлары те кп. Негiзi, тџлѕаларымыздыѓ

мерейтойларын атап тпесек, зiмiздi

бiртљрлi ыѓѕайсыз сезiнемiз. Бабаларымыз-

дыѓ басына Ћџран оћытпаѕан сияћты кљй

кешемiз. Ћџрманѕазы оркестрiн бљгiнгi

биiкке жеткiзген барлыћ тџлѕаларымыздыѓ

мерейтойларында олардыѓ басына барып,

рухына Ћџран оћытамыз, еске аламыз. Бџл

– оркестр џжымыныѓ ћасиеттi парызы.

КОНЦЕРТ К6РУГЕ АЛМАТЫЅА

КЕЛЕТIН ШЕТЕЛДIК

К6РЕРМЕНДЕРIМIЗ К6БЕЙДI

– Nнер џжымы биыл ћандай мемлекет-

терге гастрольдiк сапармен барды?

– Биылѕы гастролiмiздi оркестрiмiздiѓ

негiзiн ћалаушы Ахмет Жџбановтыѓ туѕан

топыраѕынан бастауды жн санап, Аћтбе

ћаласындаѕы 1200 орынды концерттiк

залда концерт бердiк. Ћазаћ халћыныѓ

ћошеметiнен рухани ћуаттанып ќрi

шабыттанып, гастрольдiк сапармен Ресей

жерiне аттандыћ. Ћџрманѕазы оркестрi ЋР

Мќдениет жќне спорт министрлiгiнiѓ ћол-

дауымен Ресей мен Ћытай халћын ћазаћ

нерiмен сусындатып ћайтты. Мќскеу

ћаласында «Геликон опера» музыкалыћ

театрында концерт бердiк. Айта кетерлiгi,

«Геликон опера» П.Доминго, А.Бочелли

тќрiздi ќлемге ќйгiлi ќртiстер нер крсетiп

жљрген дљниежљзiлiк деѓгейдегi сахналар

санатында саналады. Ћџрманѕазы оркес-

трiнiѓ бџл концерттiк залда нер крсетуi

љлкен ћуаныш.

Тарихы тереѓдегi Санкт-Петербург

ћаласына барып, Мусоргский атындаѕы

Санкт-Петербург мемлекеттiк академиялыћ

опера жќне балет театры – Михайловский

театрында концерт бердiк. Сондай-аћ,

оркестр џжымы биыл Ћытайдыѓ Пекин

ћаласында ткен «Азия елдерiнiѓ ркениет

диалогы» атты халыћаралыћ фестивальѕа

ћатысты. Аталѕан нер мерекесiнде ќлемнiѓ

40 мемлекетiнен нер џжымдары баћ

сынасты.

Жалпы, соѓѕы 3 жылды алып ћарасаћ,

оркестрiмiз гастрольдiк сапармен бiрћатар

шет мемлекеттерге барып ћайтты. Шет

елдегi гастрольдiк сапарымызда ЋР Мќде-

ниет жќне спорт министрлiгi ћолдау крсе-

тедi. Былтыр желтоћсан айында Испания-

ныѓ Мадрид ћаласында концерт бердiк,

крермендер тамсана тамашалады. Џлттыћ

аудитория концерттiк залы деген љлкен зал

бар. Оныѓ акустикалыћ материалдыћ

базасы те керемет. Оркестрге бiрде бiр

микрофон ћоймай, концерт бердiк. Ресейде

де дќл солай болды. Ќлемнiѓ тарлан талант-

тары нер крсеткен сахналарда концерт

беру бiз љшiн љлкен маћтаныш. Ќлемдiк

сахналарда сол деѓгейде нер крсету

керек. Бџл – заѓды ћџбылыс. Париждегi

ЮНЕСКО-ныѓ штаб-пќтерiнде, сондай-аћ,

Болгария мен Lзбекстанныѓ бiрнеше

ћаласында концерт бердiк. Шет мемлекет-

тердегi крермендерiмiздiѓ артуы бiздi

ерекше ћуантады. Ћазiр концерттерiмiздi

круге келiп тџратын шетелдiк крермен-

дерiмiз де кбейдi. Бџл Алматы ћаласыныѓ

туристiк имиджiне де игi ыћпал етедi.

Гастрольдiк сапар аясында Ресейде де

ћаншама крермен таптыћ. Бiздiѓ концер-

тiмiз љшiн Алматыѕа арнайы џшып келетiн

крермендерiмiз де бар. Ћазаћтыѓ нерiн

крсету бiз љшiн љлкен маћтаныш.

– Ћазiргi таѓда оркестр џжымында мар-

кетинг пен менеджмент жљйесiн ћалып-

тастыру маћсатында ћандай iстер ћолѕа

алынѕан?

– Бiз ћазiр интернет, ќлеуметтiк желiлер

арћылы кп жџмыс iстеймiз. Ћазiр сол

арћылы зiмiздiѓ концерттерiмiздi џйымдас-

тыруѕа, билеттерiмiздiѓ сатылуына, имид-

жiмiздi ктеруге кп жџмыс iстелiп жатыр.

Ћџрманѕазы оркестрiнiѓ сайты бар, бљгiнгi

таѓда сайтымыз жаћсы жџмыс iстейдi. 2018

жылы сайтты 100 мыѓнан аса адам ћараѕан

болатын. Бiз сайтты љнемi басћа џжым-

дардыѓ сайтымен салыстырып отырамыз.

Ћазаћстан халћыныѓ кпшiлiгi ќлеуметтiк

желi, фэйсбук, инстаграмѕа ћарайды да,

сайтћа кп кiре бермейдi. Оркестр сайтыныѓ

рейтингiн жаћсарту маћсатын кздейтiн

YouTube арнамыз да бар. Ћарап отырсаћ,

соѓѕы 3-4 жылдыѓ iшiнде аталѕан арна-

мызды 800 мыѓ крермен тамашалаѕан

екен. Арнамыздаѕы крермендерiмiз де  бiр

миллионѕа жетiп ћалды десек болады. Ол да

бiз љшiн бiр жетiстiк. Ћазiр оны да ары ћарай

дамыту маћсаты жолѕа ћойылып отыр.

Оркестрдiѓ концерттерiне билет баѕасыныѓ

ћџнын арттырдыћ. Афишаларымыздыѓ да

дизайнын згерттiк.

ТУЫНДЫНЫЃ ТЉПНЏСЋАСЫ

МЕН САПАСЫ –

БАСТЫ НАЗАРДА

– Оркестрдiѓ репертуары бџл маусымда

ћандай жаѓа туындылармен толыћты?

– Негiзi оркестрдiѓ репертуары жыл

сайын жаѓа шыѕармалармен толыѕып

отырады. Музыкалыћ ѓдеушi дейдi ѕой,

ћазiр оркестрiмiз сол баѕыттаѕы  талантты

азаматтармен жџмыс iстеп жатыр. Ћазiр

оркестрдiѓ шыѕармашылыѕына те ћатты

кѓiл блiп жљрмiз. «Алтынай» деген кљй

бар. Бџрын ол ешћашан оркестрде орын-

далмапты. Бiраћ тек жеке солода ћобыз

аспабымен оркестрде орындалѕан бџл кљйдi

оркестрдiѓ репертуарына енгiздiк. Оркестр

репертуары дљниежљзiлiк деѓгейдегi

туындылармен толыћћаны абзал. Л.Андер-

сонныѓ «Печатная машинка» деген музы-

калыћ шыѕармасы бар ѕой. Ќлемдiк деѓ-

гейдегi оркестрлер орындаѕан бџл туынды

жањан жџртшылыѕыныѓ љлкен сџраны-

сына ие, ћызыћты ќрi ќсерлi. Мiне, осындай

ќсерлi шыѕармаларды оркестрдiѓ репер-

туарына ћосып, репертуар ћоржынын

байытуѕа барынша тырысамыз. Ћазiргi

таѓда оркестр репертуарына кптеген жаѓа

шыѕармаларды ћосып жатырмыз, кљйлер-

мен ѕана шектелiп ћалѕан жоћпыз, ћазаћ-

тыѓ ќдемi ќндерi де оркестр репертуарына

ќдемi ќр беруде. Мысалы, «Нурикамал»

ќнiн жаѓа ѓдеумен ћайтадан џсындыћ.

Эстрадалыћ нџсћасына ћараѕанда сапа

жаѕынан бiздiѓ туындымыз те сапалы

дљние болып шыћты. Ќлемдегi кез-келген

мыћты музыканттар, композиторлар мен

ѓдеушiлерге џялмай крсететiн дљние

болды. Бiз оркестрдiѓ ескi шыѕармалары

болсын, жаѓа шыѕармалары болсын бiрiншi

кезекте барлыѕыныѓ сапасын арттыру

маћсатында жџмыс iстеп жљрмiз.