Сенбiлiк сауалнама

№90 (5753) 27 ШIЛДЕ 2019 ЖЫЛ

7

almaty-akshamу.kz

 almaty-aksham@mail.ru

ЌЛЕМ ЌУЕНДЕРIН

ЌКЕТЕДI

LED ЭКРАННЫЃ ЖАЋСЫ ДА,

ЖАМАН ДА ЖАЅЫ БАР

– Ћазiр жаѓа форматтаѕы концерттерде

кештiѓ к(ркiн аша тљсу љшiн џйымдас-

тырушылар заманауи техникалыћ ћџрал-

дарѕа ерекше мќн бередi. Концерттерде

техникалыћ ћџралдар арћылы ќуендi ќрлеп,

кљйдi к(ркемдеуге ћаншалыћты мќн бере-

сiздер?

– Ќрине, оркестрдiѓ концерттiк залдаѕы

ћызмет крсету сервисiне де кѓiл блу

керек. Кештiѓ ажарын ашу љшiн ќр тљрлi

заманауи жарыћ пен дыбысты сапалы

тљрде љйлестiрiп, пайдаланамыз. Негiзi,

ћазiргi кезде Еуропадаѕы шоуларда LED

экранды кбiне пайдаланбайды. Ћазаћ-

станда бiз ћазiр оларды кп пайдаланатын

болдыћ. Еуропалыћтар љшiн LED экран

ћызыћ емес. Себебi, олар ол кезеѓнен тiп

кеткен. Олар бџрынѕы табиѕи кљйдi саѕы-

нып, сондай кљйге ќсерленедi. Ал бiздер

ћазiр сол кезеѓге ендi келдiк. Бiз сахна

трiнде ќндердi табиѕи тљрде беруге ћайта-

дан оралуымыз ћажет. Себебi, заманауи

техника ћџралдарын кп ћолданудыѓ

жаћсы жаѕы да бар, жаман жаѕы да бар.

Мысалы, LED экранныѓ жаћсы жаѕына

келсек, айтатын ойды, тарихты, жеткiзiп,

шыѕарманыѓ ќдемi табиѕатын ашатын

кркем крiнiстермен љйлестiрiп бере

аласыѓ. Ал екiншi жаѕын айтсаћ, ол жерде

музыка жоѕалады. Крермен музыкадан

грi, экрандаѕы крiнiстерге кп назар

аударып, кино крiп отырѕандай сезiнедi.

Ол да бiр жаѕынан дџрыс емес. Мысалы,

Еуропаныѓ љлкен опералыћ театрларына

халыћ музыкадан ќдемi ќсер алу љшiн

барады. Бiз кейде жарыћты, LED экранды

ћолданып, музыканы екiншi планѕа ћоя-

мыз, ал бiрiншi планѕа жаѓаѕы айтћан-

дарымыз шыѕып кетедi. Заманауи жарыћ

пен LED экран кљмбiрлеген кљйлердi

ќсерлеу љшiн ќрине керек. Концертте алты

ћанат киiз љйiмiздi, џлан-байтаћ даламызды

крсету љшiн керек. Бiраћ ол кљйiмiздiѓ

деѓгейiнен аспау керек. Екiншi пландаѕы

нќрсе болу керек. Крермен назарын

техника ћџралдарына аударуѕа болмайды.

Крермен назары музыканыѓ iшiндегi

сићырлы саз ќлемiнде ћалу керек. Музы-

калыћ шоуды музыканыѓ iшiнен ѕана

жасауѕа болады.

– К(рермен ћатарын арттырудыѓ

ћандай жолдары ћарастырылады?

– Ћазаћтыѓ мќдениетi мен нерiн ќлемге

крсету, дќстљрлi нерiмiздi дќрiптеу

Ћџрманѕазы оркестрiнiѓ мќѓгiлiк маћсаты

болып ћала бередi. Бiз бљгiн жас буын

кiлдерiмен жџмыс iстеуге тырысып жатыр-

мыз. Ћазiр басты назарымыз – жастарда.

Жастар џлттыћ тл нерiмiзден рухани нќр

алып суi керек. Ћыркљйек айынан бастап

оркестр жанынан «Ћџрманѕазы оркестрiнiѓ

Жастар ћанаты» атты клуб ћџру маћсатын

кздеп отырмыз. Алматы ћаласындаѕы ќр

тљрлi жоѕары оћу орындарындаѕы талантты

жастардыѓ басын ћосћымыз келедi. Мџн-

даѕы маћсатымыз – жастардыѓ жљрегiнде

џлттыћ нерiмiз бен мќдениетiмiзге деген

сљйiспеншiлiгiн арттыру.  Президент

Ћасым-Жомарт Тоћаев ерiктiлiкке кп

кѓiл бледi. «Ћџрманѕазы оркестрiнiѓ

Жастар  ћанаты» жобасыныѓ тџжырымда-

масында ерiктiлiк жџмыстарѕа ерекше

ыћылас танытпаћпыз. Бiз зiмiздiѓ ѕима-

ратымызда нерсљйер жастардыѓ басын

ћосып, ћазаћтыѓ нерi мен мќдениетi

туралы жастарды ћызыћтыратындай ќр

тљрлi пiкiрталастар џйымдастырып, кон-

церттерiмiзге ерiктiлердi жџмылдырѕымыз

келедi. Ойлап ћарасаѓыз, ќрбiр кљйдiѓ

зiнiѓ шыѕу тарихы бар. Жастар кљйдi

тыѓдап, тарихын бiлмеуi мљмкiн. Ал

тарихын бiлiп кљйдi тыѓдаѕан те ќсерлi

болады. Жастарды џлттыћ нерiмiздiѓ

тарихымен таныстырып, нерiмiздi ркен-

детiп, насихаттау – кѓiлде кздеген игi

iсiмiз. Жалынды жастармен жџмыс iстеп,

жастардыѓ жљрегiнде џлттыћ нерге сљйiс-

пеншiлiгiн жалындатћымыз келедi. Жас-

тардыѓ жiгерiн ерiктiлiк жџмыстарѕа жаћсы

баѕыттай бiлгенiмiз жн. Бiз жастарды

ћызыћтыратындай дљние жасаѕанымыз

жн. Мысалы, домбыра тартћысы келетiн

жастар кп екенiне кљмќнданбаймын.

Мiне, солардыѓ арасынан ќуесћой оркестр

ћџрсаћ деген ниетiмiз де бар. Бџл бiр

жаѕынан тыѓдармандарымыздыѓ, крер-

мендерiмiздiѓ санын арттыра тљседi. Екiншi

жаѕынан, жастар арасында нер мен

мќдениетiмiздi насихаттаудыѓ ќдемi бiр

тќсiлi болар едi. Еѓ бастысы, џлттыћ тамы-

рына жаћындататын ћазаћтыѓ нерiмен,

мќдениетiмен жастарды сусындатып,

џлттыћ руханиятымызды дiлiне дарытуѕа

жџмыс iстейтiн боламыз. Биыл жастарѕа

џнайды деген оймен «Наушникпен кон-

церт» атты тыѓ жоба дайындап жатырмыз.

ОРКЕСТР МЏРАЖАЙЫ

АШЫЛАДЫ

– Ћазаћтыѓ тарихына љѓiлдiретiн

«Аманат» концерт-спектаклi жаѓа форматта

сахналанѕан туынды. Болашаћта бџл жоба

жалѕасын таба ма?

– Ќн мен кљйдi, поэзияны ќдемi љйлес-

тiрiп, таѕылымды тарихымызбен сабаћ-

тастырып концерт-спектакль сахналау

Ѕ.Мљсiрепов театрыныѓ директоры Азамат

Сатыбалды екеуiмiздiѓ ойымыздан шыћћан

дљние. Бiр ћызыѕы, бџл идея халыћћа жаѓа

дљние џсынуды ниет ћылѕан екеуiмiздiѓ де

ойымызда џзаћ уаћыттан берi жљрген екен.

Болашаћта бџл форматты ќр тљрлi баѕытта

жалѕастырамыз. Ћазаћстанда тџѓѕыш рет

жасалѕан жобаны крермендер ыстыћ

ыћыласпен ћабылдады. Ћазаћ халћыныѓ

тарихымен таныстыратын жаѓа форматтаѕы

бiрiншi концерт-спектаклiмiздi гастрольдiк

сапарларѕа  шыѕып, елiмiздiѓ зге ѓiрлерiн-

дегi крермендерiне крсетудi кздеймiз.

– Оркестрдiѓ 85 жылдыћ мерейтойы

аясында ћандай игi iстер ћолѕа алынып

отыр?

– 85 жылдыћ мерейтойымызѕа байла-

нысты басты маћсаттарымыздыѓ бiрi –

жаѓа ѕимаратта Ћџрманѕазы оркестрiнiѓ

тарихымен таныстыратын музей ашу.

Негiзi, бџрынѕы ѕимаратымызда оркестрдiѓ

кiшiгiрiм мџражайы болѕан. Бiз соны ћазiр

џлѕайтћымыз келiп отыр. Жалпы, ћазiр

ћолѕа алынып жатћан дљниелердi 85

жылдыћ мерейтойдыѓ аясында кресiздер.

Мџражай маћсаты – џлыларымызды

џлыћтау. Ћазiргi жаѓа ѕимараттыѓ iшiндегi

ќрбiр кабинеттiѓ зi бiр музей болатындай

жоба жасап жатырмыз. Бџл бџрын-соѓды

Ћазаћстанда болмаѕан. Жалпы, бџл

шетелдiк тќжiрибеде бар нќрсе. Мџражайѕа

кiрген кезде дарынды тџлѕаларымыздыѓ

ќлемiне кiрген сияћты сезiнуiмiз керек.

Тџлѕаларымыздыѓ есiмiн халћыныѓ

жљрегiнде мќѓгi саћтап ћалу љшiн осындай

iзгi iстер жасаѕанымыз жн. Ћџдай ћаласа,

85 жылдыћ мерейтойымыздыѓ аясында

мџражайдыѓ ашылу салтанатын џйым-

дастырсаћ деймiз.

Ћазiр нарыћтыћ заман ѕой. Бiздiѓ басты

байлыѕымыз – нер џжымдарын нарыћћа

бейiмдеуiмiз керек. Бќсекеге ћабiлеттi

болуымыз керек. Бџл жерде тек ћана

концерт ћойып пайда таппай, жаѓаѕы

музейдiѓ зiнен табыс табудыѓ тќсiлдерiн

ћарастыру ћажет. Мысалы, шет елдерде бiр

талантты тџлѕаныѓ тџтынѕан жеке заттарын

крмеге ћою арћылы мџражайѕа туристердi

тартады. Бiз де осындай тќжiрибенi

ћолданып, жџртшылыћты ћызыћтыруымыз

керек. Ѕимаратымызѕа келген шетелдiк

крермен музыкадан болсын, тарихтан

болсын, жалпы барлыћ жаѕынан рухани

лќззат алып шыѕу керек. Ћонаћтар келген

кезде, ѕимараттыѓ есiгi ашылѕан кезде,

ѕимараттыѓ тарихы, оныѓ арѕы жаѕында

оркестрдiѓ тарихы, ал оныѓ арѕы жаѕында

ћазаћтыѓ тарихы, ћазаћ нерiнiѓ тарихы

тџнып тџруы тиiс. Џлттыћ тарихты жасау

љшiн ћазiрден бастап осындай дљниелердi

жљзеге асыруѕа талпынып жљрмiз.

– Оркестрдiѓ кiшiгiрiм мџражайындаѕы

жќдiгерлердiѓ арасында ћандай ћџнды

дљниелер бар?

– Музей жќдiгерлерiнiѓ арасында Ахмет

Жџбановтыѓ отбасы ќкелген жќдiгерлер

бар. Ћазiр жќдiгерлердi жинап жатырмыз.

Музейiмiзде кезiнде кзi тiрiсiнде Дина

Нџрпейiсованыѓ жеке концертiнiѓ

афишасы бар. Ол бiз љшiн еѓ ћџнды

ћазына. Ол афишаѕа 70–80 жылдай болып

ћалды. Ћазаћ КСР-нiѓ 40 жылдыѕына

арналѕан домбыраларымыз бар. Оркестрi-

мiздiѓ алѕашћы аспаптары бар. Бџлардыѓ

барлыѕы бiз љшiн ћџнды ћазына. Ћазаћ-

станныѓ Тџѓѕыш Президентi Нџрсџлтан

Назарбаевтыѓ «Џлы даланыѓ жетi ћыры»

баѕдарламалыћ маћаласы аясында оркестр-

дiѓ ћџрамынан арнайы экспедиция ћџрып,

ауыл-ауылды, облыстарды аралап, мџра-

жай ћорына ћџнды жќдiгерлер жинасаћ

деген ниетiмiз бар. Бџл келешекке керек

дљние. Музейге келген крермен кзi тоя-

тындай дљние жасауымыз керек. Биылѕы

85 жылдыћ мерейтойымызѕа орай аудио-

диск жазып ћойдыћ. Алдаѕы уаћытта

аудиодисктiѓ 4 антологиясын шыѕару

мќселелерi ћолѕа алынып жатыр.

Кейбiр мемлекеттердiѓ экономика-

сыныѓ 50 пайызы туристердiѓ ћаржы-

ћаражатыныѓ есебiнен толыћтырылады.

Бiзде де сондай деѓгейге жеткiзу керек.

Себебi, бiзде де сондай мљмкiндiк бар.

Ћазаћтыѓ домбырасы – ћасиеттi аспап.

Ћос iшектi ћазаћтыѓ домбырасында бљкiл

ќлемнiѓ музыкасын орындай  беруге

болады. Бiле бiлсек, бџл ќрбiр халыћта жоћ.

Кршiлес мемлекеттердiѓ џлттыћ аспабы-

мен кез-келген шыѕарманы орындай

алмайсыѓ. Олардыѓ ондай мљмкiндiктерi

жоћ. Домбыраныѓ мљмкiндiгi кеѓ, кез-

келген ќуендi орындауѕа мљмкiндiк бередi.

Ћазаћтыѓ ћасиеттi домбырасын бiз ќлемдiк

деѓгейде крсетуiмiз керек.

Ћџрманѕазы оркестрi – кќсiби ћазаћ

нерiнiѓ ћарашаѓыраѕы. Lнер џжымы

ћазаћтыѓ асћаћ рухын, рухани дљниесiн

ќлемге крсетудi кздейдi. Џрпаћ сабаћтас-

тыѕын саћтап, љлкен тџлѕаларымыздыѓ

нер жолындаѕы  жетiстiктерiн жалѕастыру

мџраты шыѕармашылыћ џжымды бола-

шаћтаѕы џлы мџраттарѕа жетелейдi. Бџл

маћсат нер џжымын бiрiктiредi.

– Ќѓгiмеѓiзге рахмет!

Сџхбаттасћан –

Балнџр АХМЕТ.

Ћазаћтыѓ домбырасы –

ћасиеттi аспап. Ћос iшектi

ћазаћтыѓ домбырасында

бљкiл ќлемнiѓ музыкасын

орындай  беруге болады.

Бiле бiлсек, бџл ќрбiр

халыћта жоћ. Кршiлес

мемлекеттердiѓ џлттыћ

аспабымен кез-келген

шыѕарманы орындай

алмайсыѓ. Олардыѓ ондай

мљмкiндiктерi жоћ.

Домбыраныѓ мљмкiндiгi кеѓ,

кез-келген ќуендi орындауѕа

мљмкiндiк бередi. Ћазаћтыѓ

ћасиеттi домбырасын бiз

ќлемдiк деѓгейде

крсетуiмiз керек.