Сборник научных материалов студентов и молодых ученых



жүктеу 4,69 Mb.
Pdf просмотр
бет39/187
Дата21.12.2019
өлшемі4,69 Mb.
#24739
түріСборник
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   187

79 
 
еңбектерге  келетін  болсақ.Қазіргі  тіл  білімінің  теориялық  зерттеу  аймағының 
антропоцентристік  нысанасы  тілдің    ең  маңызды  екі  қызметінің,  яғни  танымдық 
(когнитивтік)  және  қарым-қатынастық  (коммуникативтік)  қызметін  зерделеп,  тіл  білімін 
заман  талаптарына    сүйене  отырып    бір  деңгейге    жоғары  көтеру  нысанға  алынып  отыр. 
Аталмыш зерттеулердің негізгі мақсаты осыған дейінгі болған лингвистикалық зерттеулерді 
жаңашылдықпен жүргізе отырып, ұлттық сананың ерекшеліктерін көрсету болып табылады. 
Зерттеу нәтижесінде 2002 жылы  «Қазақ грамматикасы» еңбегі, 2007 жылы «Грамматиканың 
өзекті  мәселелері»  атты  ғылыми  мақалалар  жинағы,  2010  жылы    «Қазақ  тілінің 
функционалды грамматикасы» және т.б. іргелі ғылыми-зерттеу еңбектері жарық көрді.  
Қорыта  келе  айтарымыз,  Егемендікке  қолымыз  жеткеннен  кейін    ғалымдардың 
көпшілігі білім беру саласына, әсіресе жоғарғы оқу орындарына тереңдетіп оқытуға арналған 
арнайы    оқулықтар  жазуды  қолға  алған.  Кейбірі    Кеңес  дәуірінде  зерттеген  тақырыптарын 
өңдеп,  толықтырып    қазақ  тілінде  қайта  жарыққа  шығарған.  Тілді  зерттеудің  тарихи  әдісін 
ғалымдар  лексика, диалектология салаларын зерттеу барысында негізге алса, сипаттамалық 
әдіс фонетика мен грамматикада кең өріс алған. Бұл зерттеулерді танып-білу біз үшін теңізге 
құйған  тамшыдай  болмақ,  ал  тіл  білімі  салаларының  әлі  ашылмаған  сырларын  зерттеу  
болашақ ұрпақ біздің міндетіміз деп білеміз. 
 
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 
1.  Аханов К. Тіл білімінің негіздері.  – Алматы: Өлке, 2010. - 560 бет. 
2.  Қасым  Б.  Түркі  тілдерінің  күрделі  етістіктер  мен  аналитикалық  формалы  етістіктері  //  ҚазҰУ 
хабаршысы,  Филология сериясы. - №1(135). 2012. 
3.  Балақаев  М. Қазақ тіл білімінің мәселелері. -Алматы: Арыс, 2008. -292 бет. 
 
 
UDK 821.512.122.09=111 
DULATOVA
 
Y.D., KELGEMBAEVA B.B.   
Sarsen Amazholov East Kazakhstan state university, Ust-Kamenogorsk  
 
RESEARCHING OF ACADEMIC  
S.A. KASKABASOV ABOUT KAZAKH MYTHOLOGY 
 
Kazakhs mythology was started to  research by Sh.Ualikhanov, M.Auezov, A.Konyratbayev, 
A.Margulan. In the time of the Soviet Union the national mythology was one of “close themes” of 
folklore.  The  famous  Kazakh  scientists  polymathic  Sh.  Ualikhanov  [1]  has  done  many  scientific 
researches in this sphere:  he has deep searched theoretical problems. They were very valuable for 
history  ethnography  of  Kazakhstan.  After  him  these  problems  were  researched  by  M.Auezov  [2],  
A. Margulan [3], A. Konyratbayev [4]. 
In 50-60 years of the 20
th
 century the theoretical problems of mythology started to systematize 
in Kazakhstan.  The representatives of linguistic schools were based their research works on marx-
lenin’s methodology. In connection with that the mythological cognitive significance was out of the 
attention  of  scientists.  The  shaped  concept  “shamanizm”  connected  with  ancient  faith  of  Turk 
nations  didn’t give a possibility  to open the real nature of mythology of european opinion about 
mythology in the turk culture.  
Based  on  strict  Marxist-Leninist  methodology,  the  theory  of  myth  in  Soviet  science  was 
investigated  in  two  directions:  Ethnography  associated  with  religion  and  philology  related  to  the 
genre. This narrowed the study. Because of this, there were erroneous opinions about the worship of 
Kazakhs  to  animals,  totems.  Shokan  Ualikhanov  is  one  of  the  first  scientists  who  tried  to  explore 
mythology  from  the  point  of  view  of  science.  His  scientific  works  have  been  investigated  so  far 
only  on  one  side.  When  talking  about  ancient  Kazakh  religious  beliefs,  it  is  erroneously  believed 
that Sh. Ualikhanov "thoroughly explored this area". The description of the Kazakhs by Shokan as 
an ignorant or religious people pleased the colonial regime or the red empire. Hence, it was widely 
believed  that  Shokan  Ualikhanov  wrote  "traces  of  shamanism  among  the  Kirghiz".  But  if  we 


80 
 
carefully  consider  his  small  work,  we  will  see  that  he  does  not  justify  or  recognize  the  "black 
religion", but,  on the contrary, he sees  the mythical  consciousness  of the people and for  example, 
the customs and traditions of the people is the projection of the real life of people. 
In the 50th years of the 20th century, the study of Kazakh mythology resumed. This period is 
distinguished by the consideration of mythology in terms of linguistics.  
In the era of the development of fiction and the development of aitys, M. Auezov initiated the 
study  of  mythology  in  a  new  direction,  on  the  basis  of  the  epos  "Manas"  showed  the  cultural 
heritage  and  way  of  thinking  of  the  Türkic  people.  From  the  90s  of  the  20th  century,  domestic 
science  began  to  form  the  philosophical  foundations  of  the  Kazakh  national  mythology.  The 
emphasis was on her well-known aspects. Kazakhstani scientists have deepened the methodology of 
mythology  problems.  Studies  went  beyond  the  national  circle  of  culture  and  raised  general 
theoretical,  general  philosophical,  general  human  issues,  made  an  analysis  of  the  nature  of  myths 
that  reveal  the  characteristics  of  the  era  of  the  revival  of  the  East,  as  well  as  the  patterns  of 
development of ancient culture. 
We  want  to  name  the  name  SA  Kaskabasov,  who  was  the  person  who  raised  the  national 
mythology  to  a  high  level,  systematized  mythology.  His  works,  such  as  "Kazakhs  Halyz  Prozas", 
"Cradle  of  Art",  "Golden  vein",  monographies,  "Kazakty",  "Baba  takti  shashty  izzyz",  "Zhalmauz 
camper",  "Kazakh  mythology"  ","  Bags  of  the  Saryna  ","  Mythology  ","  Myths  ","  Mythological 
characters ", are devoted to mythology. 
Myth, from the point of view of Kazakh folklore, it does not go beyond the influence of world 
mythology,  even  from  the  point  of  view  of  the  typological  description  of  the  prose,  explaining 
different phenomena of nature, the causes of the appearance of objects, the causes of the appearance 
of heaven and earth, the appearance of the first man, animals and birds, their Character, features, "- 
says the scientist. [5]. 
If you look at the international term myth from the point of view of Kazakh folklore, you can 
find out its peculiarities that differ from the European trend. The Kazakh scientist who noticed this 
says: "... Kazakh society, people, way of life." His whole nature, his whole mind spoke of the fact 
that the Kazakh folklore differs from the European one, and the differences must be sought in the 
way of life of the people. The scientist refers Kazakh myths to the ancient classical and shows the 
features of archaic myths. The peculiarities of archaic myths are: 
1.  The connection of any points of things with their appearance; 
2.  . The description of the surrounding world is a description of the appearance of this world; 
3.  Mythical consciousness; 
4.  . Mythical time.  
Mythical consciousness corresponds to worship.   
According to the mythical consciousness, the causes of the appearance of various phenomena, 
the appearance of animals and plants, stones and mountains, rivers and lakes  -  are realized due to 
mythical  changes.  The  folklorist  examines  the  phenomenon  that  has  not  been  studied  before,  he 
makes scientific explanations and classifies them [6].  
"Kazakh  myths  in  all  their  components  are  closely  related  to  ancient  classical  myths,"  the 
folklorist  wrote,  "but  in  Kazakh  myths  one  can  find  two  ways  of  developing  mythical 
consciousness, a model of the cosmos, the nature and temper of birds and animals, the opposition of 
man  and  nature,  creativity  of  the  Creator  [  7].  Thus,  Kazakh  myths  absorbed  different  levels  of 
knowledge of the world, are diversified.  
Folklore  singled  out  from  previously  published  Kazakh  myths  as  fairy  tales  or  byelas,  and 
also  worked  with  the  still  unknown  and  unknown,  rare  material  from  rare  manuscripts.  Show  the 
image  of  our  Kazakh  people,  their  customs  and  habits,  nature,  way  of  life  is  the  material  of 
scientific monographs of S.A. Kaskabasov, as well as material for further collections of myths. 
In  his  monograph  "Kazakh  Folk  Prose"  the  scientist  gives  definitions  to  mythical 
consciousness, mythical epoch, mythical conclusions, mythical time. The time of mythical events is 
a mythical epoch. 
If we consider the concept of a myth, then it was explained for a long time from the point of 


жүктеу 4,69 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   187




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау