Сыбайлас жемқорлық, шағымдар Қызмет көрсету кезіндегі сыбайлас жемқорлық

Сыбайлас жемқорлық, шағымдар

1. Қызмет көрсету кезіндегі сыбайлас жемқорлық

Сұхбаткерлердің 4%-ы таныс арқылы ұсынылатын қызметке қол жеткізген: кеден қызметін алу кезінде 5,9% болса, салық қызметінде 2,4%.

Ұсынылатын қызметтерді электронды түрде алу кезінде сыбайлас жемқорлық анағұрлым төмен. Демек, электрондық қызметтерге көше отырып, жасырын төлемдерді 4%-дан 0,9%-ға төмендетуге болады. Жартылай автоматтандырылған жүйе ұсынылатын қызметті таныс арқылы алуға мүмкіндік береді: қағаз түрінде 4,1%-дан бастап болса, жартылай автоматтандырылған кезде 5,3%-ға дейін. Электронды қызметтерді ұсыну кезінде таныстардың көмегіне жүгіну (2,8%) орын алатындығы қызық, демек электронды жүйеге қол сұғуды бақылау керек екендігін білдіреді.

9-диаграмма. Қызметті ұсыну түрінің және сыбайлас жемқорлықтың ықпалы, %

Меморгандармен тұрақты қатынасқа ие болу себебінен бизнес өкілдері сыбайлас жемқорлық қатынасына жиі түседі: бизнес өкілдерінің 4,6%-ы және тұрғындардың 2,4%-ы таныс арқылы ұсынылатын қызметке қол жеткізсе, сәйкесінше 3,9% және 2,7%-ы бейресми сыйақы берген.

15-кесте. Бизнестің және тұрғындардың ұсынылатын қызметті алу барысындағы сыбайлас жемқорлық, %

Таныс арқылы ұсынылатын қызметке қол жеткізу шекарадағы кедендік бақылау қызметінде жоғары көрсеткішке ие, яғни бизнес үшін 13,1% құрайды. Ал салық қызметтері арасында – заңды тұлғаны тарату және ЖК қызметін тоқтату (4,8%).

Кез-келген сұхбаткер сыбайлас жемқорлыққа қатынасы бар екенін мойындамайды. Дегенмен өңірлерде салық қызметтері бойынша сыбайлас жемқорлық көрсеткіштері 0,3%-дан 1,6% аралығында тербеледі.

Іріктеудің аса үлкен бөлшектелуіне байланысты жеке қызметтер бойынша өңірлерді салыстыру қарастырылмайды.

Кеден қызметтері бойынша мәліметтер шекарадағы кедендік бақылау қызметінсіз ұсынылған, себебі сұхбаткерлер ұсынылатын қызметке әр түрлі өңірлерде, яғни шекараға жақын аймақтардағы Маңғыстау, Оңтүстік Қазақстан, Алматы, Жамбыл, Шығыс Қазақстан облыстарындағы кеден бекеттерінде қол жеткізген.

Тауарлың құны бойынша қосымша тексерісті жүргізу кезіндегі сыбайлас жемқорлықтың (пара) көрсеткіші 40%-ға жетеді, ал тауарларды классификациялау туралы алдын-ала шешім қабылдау – 27,5%.

16-кесте. Өңірлерге және қызметтерге байланысты сыбайлас жемқорлық (бейресми сыйақы бергендер, шекарадағы кедендік бақылау қызметінсіз), %

Маңғыстау және Алматы облыстарында таныс арқылы ұсынылатын қызметке қол жеткізу бойынша көрсеткіштер бейресми сыйақы беру жиілігіне сәйкес келеді.

17-кесте. Шекарадағы кедендік бақылау қызметі бойынша бейресми сыйақы бердік, қызметке таныс арқылы қол жеткіздік, %

Кейбір өңірлерде таныс арқылы қызметке қол жеткізу көрсеткіштерінің ең жоғары мәні салық қызметтері бойынша 8,8%-ға, ал кедендік қызметтер бойынша 38,1%-ға те.

2. 
   
   жүктеу 9,1 Mb.
   
   Достарыңызбен бөлісу: