Таубаева ш. Т., Иманбаева с. Т., Берикханова а. Е

Тәрбиелік іс шараларда 
кейс технологиясы
тәрбиелік іс шара- 
ларда әр түрлі кездесетін жағдаяттардан, эртүрлі пікір таластардан 
шығудын жолдарын аныктайтын, өз көзқарастарын, дағдыларын, ой- 
лауды, пікір тапас тудыра отырып, одан шығу жолдарын, жағдаят- 
тарды шешуге негізделген сұрактар мен тапсырмапардыц жинакта- 
луын қалыптастырады. Кейс (саке) ағылшын тілінен аударғанда «жағ- 
дай», «жағдаят» деғен магынаны береді. Окушының өмір сүру кеңіс- 
тігіде эр түрлі жағдаяттардың туындайтыны белгілі. Кейс техноло- 
гиясын тәрбиелік іс - шараларда колдануда жағдаяттардан мүғапім 
шығудың жолдарын накгы айкындайтын эдіс - тэсілдерді, талдау- 
ларды, мәселелерді шешуде алгоритмдік реттілікті күра білуі керек.
Жаңашылдык үлгіде тәрбиелік шараларды іске асыруда ақпа- 
раттық технологияның негізі ғаламтор жүйесінде смартфон немес 
компьютерлер аркылы \^һаІзаррты пайдапану өзекті болганын көре- 
міз. XXI гасырдың басында бүл жүйені әлемнің 57 пайызы пайда- 
ланып отыр. Адамның санасын қалыптастыруда акпаратггык жүйенің 
негізгі орын алатынын көріп отырмыз.
Қарым-қатынас технологиясы.
Педагогикалык үдерісті жүзеге 
асыру үшін педагогикалык міндетті шешуді көздеу керек. Біріншіден, 
педагогикалық міндетгі шешуге екі субьект (педагог пен тэрбиеле- 
нуші) қатысады. Екіншіден, көзделген міндетті жүзеге асырумен бірге 
тәрбиеші өз ісіне сырт көзбен қарап, өз ісін бағалай білуі тиіс. Үшін- 
шіден, педагогикалык міндет үнемі оқыту міндетімен диалектикапық 
түрғыдан тығыз байланысты болғандықтан, тэрбиеленушінің оку мін- 
детін шешуімен байланысты. Педагогикалык міндет педагог басшылы- 
ғымен, оқушынын іс-эрекетін белсендірумен жүзеге асады.
Тэрбие технологиясы элемдік тэжірибені негізге алатын болсак 
тәрбие технолгиясы түлғаны дамыту, алеуметтендіру, бейімдеу, сыңи 
түрғыда ойлау, өзара карым катынаста эдеп негіздерін сакгау іс- эре- 
кеттерін қамти отырып, түлғаның рухани құндылыктарын калыптас- 
тыруға негізделген педагогикалык оку - тэрбие үрдістің жетістігін 
қамтамасыз ететін іс-эрекет болып табылады.
Маманның педагогикапык шеберліктің төрт құрамды бөлігін 
ажыратуға болады: оқушылардың жеке жэне ұжымдык қызметін 
ұйымдастыру шеберлігі; оларды сендіру шеберлігі; білім жэне іс-эре- 
кет тәжірибесін меңгерту шеберлігі; педагогикалық техниканы мең- 
геру шеберлігі. Педагогикалык қызметге осылардың бәрі тығыз байла- 
нысты болады.
5.7. 
Мугалімнің тзрбиелік іс-әрекетті ұйымдастырудагы кя-
сіптік құшреттілігі. Педагог құзыреттілігінің мақсатты тзрбие
үдеріске эсері. Педагог құзыреттілігі
жогары тұрғыда қабілетті, 
білгір, өзінің білімі немесе қызметі бойынша бір нәрсені істеуге немесе 
шешуге уәкілдігі бар деген мағынаны білдіреді. Құзыр, құзырлылық 
ұгым арасындағы өздеріне тэн белгі нақгы ажыратылмайды. “Құзыр”, 
205

“кұзырлылык” угымына берілген анықтамалардың кай-кайсысын ал- 
майык, “қабілет”, “біліктілік”, “дайындық”, “білім”, “сапа” деген тірек 
сөздермен шектеледі, адамның кэсіби аймағындағы қызметінің “өл- 
шемдік сәйкестігін” білдіреді. Бұл, “құзырлылық”, “құзыр” ұғымд- 
арының мағынасының бірдейлігін емес, үйлесімділігін көрсетеді. Құ- 
зыр, құзырлылық үғым арасындағы өздеріне тэн белгі нақты ажыра- 
тылмайды. “Құзыр”, “құзырлылық” үғымына берілген анықтама- 
лардың қай-қайсысын алмайық, “қабілет”, “біліктілік”, “дайындық”, 
“білім”, “сапа” деген тірек сөздермен шектеледі, адамның кәсіби 
аймағындағы қызметінің “өлшемдік сэйкестігін” білдіреді. Бұл, “қү- 
зырлылық”, “қүзыр” ұғымдарының мағынасының бірдейліғін емес, 
үйлесімділігін көрсетеді.
Тэрбиелік іс - әрекетгі ұйымдастыруда мұгалімнің кәсіптік құ- 
зыреттілігі оның біліктілігі мен қабілеті ретінде беріледі, койылған 
мақсатқа жетудегі үдерістер мен құбылыстар арасындағы байланысты, 
тәсілдер мен құралдарды жетік біледі деген мағынада қолданылады. 
Педагог кұзыреттілігінің мақсатты тэрбие үдеріске ықпалы маманның 
кәсіби шеберлігін, білімі, білігі, дағдысы, өз мамандығына деғен сүйіс- 
пеншілігі, тұлғаға деген сүйіспеншілігі үлкен әсері бар. Білімін ұдайы 
жанарту, накты жағдаяттарда білімін ұтымды пайдалану үшін жана 
жэне әлемдік ақпараттарды меңгеру негізінде тэрбие үдерісін дамы- 
туға ықпалы етеді: тұлғааралық жэне еңбектегі байланыс мэдениеті; 
қызметтің экономикалык, элеуметтік, кұқықгық, адамгершілік кырла- 
рын меңгеруі; қызметті жаңа жағдайға бейімдеудегі, басқару шешімін 
қабылдаудағы дайындығы; практикалық кәсіби тапсырмаларды орын- 
даудагы дайындык әлеуеті; нақты жағдайларға байланысты қандай да 
бір әдістерді пайдалану біліктіліғі.
Жоғары оқу орындарында болашақ маманның тәрбиелік іс -
эрекетті ұйымдастыруда мұғалімнің кәсіптік құзыреттілігі оқу таным- 
дық, құнды - мағыналы, ақпараттык, коммуникативтік, өзін - өзі 
жетілдіру тұрғысынан қамтылады:
- болашақ мұғалімнің құнды түсініктерімен, оның қоршаған 
әлемді сезіну жэне тану қабілеттерімен, онда бағдарлану, өзінін рөлін 
саналы түсінумен байланысты құнды-мағыналы құзыреттілік;
- максатты білім жэне біліктермен оқу-танымдық іс-әрекетгі 
жоспарлау, талдау, рефлексия, өзіндік талдаумен байланысты қалып- 
тасатын оқу-танымдық құзыретгілік;
- болашақ мұғапім іс-эрекетінің дағдысын оку пэні мазмұнын- 
дағы, білім беру саласындағы жэне сонымен бірге қоршаған әлемдегі 
ақпараттармен қамтамасыз ететін ақпараттык құзыреттілік;
- айналадағы адамдармен және оқиғалармен қарым-қатынасын 
тэсілдерін, кажетті тілдерін, топта жұмыс істеу дағдысын, ұжымда эр 
түрлі әлеуметтік рөлдерді игеруді енгізетін коммуникативті кұзырет-
206

- 
физикалык, рухани жэне интеллектуалды езін-өзі дамыту, эмо- 
ционалды өзін-өзі реттеу және өзін-өзі колдау тэсілдерін менгеруге 
бағытталған тұлғалык өзін-взі жетілдіру құзыреттілігі.
Тэрбиелік іс - эрекетгі ұйымдастыруда мұғалімнің кэсіптік 
кұзыреттілігі 
тек ақпараттануын, акпаратты пайдалану біліктілігін 
емес, өз шешімін қабылдауға негіз ретінде пайдаланудағы тұлға 
сапасы, тұлгалык сипаттама ретінде қарастырады.
6 такы ры п. ОТБАСЫ ТӘРБИЕСІНІҢ НЕГІЗДЕРІ
б./. 
Отбасы
- боло 
тулгасим ялеуметтендірудің факторы
ж зне белсенді субъектісі
Отбасы - үйелмендердін жанұялық бірлігі, 
қоғамның құрамындағы институт, баланың туған сәттен бастап элеу- 
меттену қызметін атқаруына ықпал етеді. Р.Н.Нұрғалиевтің басшылы- 
ғымен дайындапған сөздікте: «Отбасы - әлеуметтік кауымдастықтын 
түрі, ерлі-зайыпты одаққа және туыстық байланыстарға, яғнн ері мен 
әйелінің, ата-аналар мен балалардың, аға-інілер мен апа-карындастар- 
дың жэне бірге туып, ортақ шаруашылық жүргізетін туыстардың 
арасындагы сан алуан катынастарға негізделген жеке тұрмысы»,- деп 
атап көрсетеді.
Отбасы қоғам жэне жеке тұлғаны қалыптастыру үшін маңызды 
кызмет атқарады.
Отбасынын 
қогамға ңатысты қызметі:
өмірге ұрпак әкеліп, халық санын арттыру; 
тәрбиелік қызметі - білім, білік, дағды, адамгершілік 
кұндылыктарды арттыру, яғни рухани құндылықгар жасау;
отбасының өндірістік-шаруашылық кажеттігін өтеуі; 
отбасындағы бос уақытты өткізу - отбасы мүшелерімен 
қарым-қатынас құру.
Отбасының 
жеке адамга қатысты қызметі:
- ерлі-зайыптылық. Олар біріне - бірі серік болып, біріне-бірі 
морапьдық тірек көрсетеді;
- ата-аналық. Өмірге үйлесім экеліп, ата-аналарының үмітін 
ақгау, оларға қамкор болу;
- тұрмыстағы отбасының психологнялық ахуалының үйлесімі.
Қазіргі отбасының ерекшеліктері мен даму багыттарына еске-
рудің бала тәрбиесі үшін маңызы зор.

жүктеу 5,09 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: