-тарау. Безгектің алдын алу бойынша іс-шараларды ұйымдастыруға және жүргізуге қойылатын талаптар

1) науқастарды ерте анықтауды, безгек жағдайларын диагностикалауды бақылау;

2) безгектің әр жағдайын эпидемиологиялық тексеру;

3) безгек ошақтарын эпидемиологиялық тексеру және жіктеу;

4) безгек-генді әлеуетке байланысты аумақты және елді мекендерді безгек-генді аудандарға бөлу;

5) тасымалдаушыларды және көбею орындарын энтомологиялық бақылау және түрлік құрамды зерделеу;

6) тасымалдаушылармен күресу шаралары;

7) су қоймаларының тоғандануының және қансорғыш жәндіктердің, оның ішінде безгек масасының көбеюінің алдын алу мақсатында гидротехникалық құрылыстардың, күріш алқаптарының және басқа да су қоймаларының құрылысын және пайдаланылуын алдын ала және ағымдық қадағалау;

8) халықты гигиеналық оқыту.

24. Елді мекендерді (аумақты) безгек-генді аудандарға бөлу – елді мекендердің (аумақтың) безгек-генді дәрежесін айқындау және профилактикалық іс-шараларды будан әрі жоспарлау үшін пайдаланылатын әртүрлі факторларды (тасымалдаушының түрлік құрамы мен саны, температуралық режим, тұрғындардың көші-қоны, медициналық желінің жағдайы, басқа) жыл сайын жинау, қорытындылау және талдау негізінде жүзеге асырылады.

25. Клиникалық-эпидемиологиялық көрсетілімдер бойынша безгекке тексерілуге мыналар жатады:

1) соңғы үш жыл ішінде безгек бойынша эндемиялық елдерден келген адамдар (осы қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес) есепке қойған кезде және клиникалық көрсетілімдер бойынша мынадай симптомдардың кез-келгені пайда болған кезде: дене қызуының көтерілуі, қалшылдау, әлсіздік, бастың ауыруы, бауырдың, көкбауырдың үлкеюі, ақ қабық пен тері жабындысының сарғаюы, ұшық, қан аздық;

2) безгек бойынша эпидемиялық маусымда үш күн ішінде және жылдың басқа уақытында бес күн ішінде қызба пайда болған науқастар;

3) қойылған диагнозға сәйкес жасалған емге қарамастан, дене қызуының мезгіл-мезгіл жоғарылуы жалғасқан науқастар;

4) қанды, оның құрамдауыштары мен препараттарын құйғаннан кейін соңғы үш айда дене қызуы жоғарылаған реципиенттер;

5) безгек ошағында тұратын дене қызуының кез келген жоғарылауы байқалған адамдар;

6) безгекпен ауырып сауыққан адамдар, дене қызуының жоғарылауымен бірге жүретін кез-келген ауру кезінде.

26. Безгекпен ауыратын науқастарды және паразит таратушыларды анықтауды медицина қызметкерлері сұрау жүргізу және қанды зерттеу арқылы клиникалық-эпидемиологиялық көрсетілімдер бойынша:

1) адамдардың медициналық ұйымдарға жүгінуі;

2) медициналық тексеру кезінде жүргізеді.

27. Есепке алуға және тіркеуге безгектің зертханалық расталған жағдайлары жатқызылады. Безгекпен ауыратын науқастарды емдеу стационар жағдайында жүргізіледі, науқастың қан препараттарын зерттеу емдеудің бірінші, төртінші күндері және ауруханадан шығару алдында жүргізіледі.

28. Безгекке күдікті адамдардың қан препараттары зерттеу нәтижесі санитариялық-эпидемиологиялық қызметінің мемлекеттік ұйымдарында растау арқылы медицина ұйымдарының клиникалық-диагностикалық зертханаларында тексеріледі.

29. Барлық оң нәтижелі препараттары және тексерілген препараттардың жалпы санының 10 пайызы (бұдан әрі – %) бақылау зерттеуі үшін санитариялық-эпидемиологиялық қызметінің мемлекеттік ұйымдарына жіберіледі, ал ол оларды одан әрі Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Қоғамдық Денсаулық сақтау комитетінің «Санитариялық-эпидемиологиялық сараптама және мониторинг ғылыми-практикалық орталығы» Республикалық мемлекеттік қазыналық кәсіпорына жібереді.

30. Безгек ошағында қызметкерлері медициналық ұйымдар жүргізеді аралау 1 рет 10-14 күн санитариялық-ағартуымен. Медицина қызметкерлері қамтамасыз етеді алғаны препараттарды қан анықталған науқастардың симптомдары жоқ болдырмайтын безгекке және оларды зертханаға жеткізуді сол күні. Ілеспе құжатта әрбір науқас жеке деректері, тексеру күні, дене температурасы және басқа да белгілері.

31. Болған жағдайда, инфекцияның әлеуетті көздерін маусымда безгектің алдын ала емдеу жүргізіледі тұлғалардың ошағында белгілері бар безгек бір реттік дозада хлорохина немесе басқа да қолдануға рұқсат етілген белгіленген тәртіппен гаметоцидных препараттарды), егер жедел зертханалық зерттеу қан препаратын мүмкін емес.

32. Жағдайда жергілікті тұтану жергілікті безгектің расталған эпидемиологиялық тексерумен ошақтарын, сезон тиімді заражаемости комаров жүргізеді маусымдық химиялық-профилактиканы халықтың, мысалы, хлорохинмен (делагилом) аптасына 1 рет немесе басқа препараттармен қолдануға рұқсат етілген осы мақсаттар үшін белгіленген тәртіппен. Егер елді мекенде жағдайлары безгек сөндірілді бөлек учаскеде, химиялық-профилактиканы жүргізеді бойынша микроочаговому принципі.

33. Үшін көріністерінің алдын алу үш күнге созылатын безгек отырып, ұзақ инкубацией аяқталғаннан кейін маусымның беру немесе алдында келесі эпидемиялық маусымының сол тұлғаларға өткізу керек межсезонную химиялық-профилактиканы, мысалы, примахином 14 күн ішінде немесе басқа препараттармен қолдануға рұқсат етілген осы мақсаттар үшін белгіленген тәртіппен. Химиялық-профилактиканы жүргізеді сәйкес посемейным тізімдер тұрғындары ошағын препарат қабылдайды медициналық қызметкердің қатысуымен өткізіледі.

34. Безгек жағдайларын және ошақтарын эпидемиологиялық тексеру нәтижелері Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Қоғамдық Денсаулық сақтау комитетінің «Санитариялық-эпидемиологиялық сараптама және мониторинг ғылыми-практикалық орталығы» Республикалық мемлекеттік қазыналық кәсіпорына жібереді.

35. Безгектің белсенді ошағында профилактикалық іс-шаралар ауру анықталған сәттен бастап үш жыл ішінде жүзеге асырылады.

36. Масалардың белсенді ауру жұқтыратын маусымында безгекпен ауырған науқасты немесе паразит таратушыны анықтаған кезде мыналар жүргізіледі:

1) эпидемиологиялық және энтомологиялық көрсетілімдер бойынша үй-жайларды (науқас тұратын үйде және кемінде үш көрші үйлерде) дезинсекциялық өңдеу жүргізу;

2) елді мекендердегі барлық су қоймаларын және олардан кемінде үш километр (бұдан әрі – км) аралықтағы аймақты және науқастың уақытша болған орындарын энтомологиялық тексеру;

3) анофелогенді су қоймаларына жататын аумақтарда безгек масаларын жаппай аулау және олардың түрлік құрамын анықтау;

4) елді мекенде және одан үш – бес км аралықтағы аймақта орналасқан анофелогенді су қоймаларын деларвациялау.

37. Персоналды және пациенттерді қансорғыш жәндіктерден қорғау мақсатында медициналық ұйымдарда (стационарларда) барлық терезелерге тор орнатылады.

38. Безгектің жергілікті немесе сырттан әкеліну жағдайлары туралы деректерді жинауды және талдауды медициналық ұйымдар және халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшелері жүзеге асырады.

39. Мемлекеттік денсаулық сақтау басқармаларының жергілікті органдарының басшылары безгекке қарсы препараттардың азаймайтын қорын қамтамасыз етеді.

40. Безгекпен ауырыған адамдарды диспансерлік бақылау қан препараттарын сауыққан сәттен бастап жыл сайын зерттей отырып, үш жыл бойы жүргізіледі.

41. Аурудың мерзіміне қарамастан безгекпен ауырып сауыққан адамдардың және паразит таратушылардың донор болуына жол берілмейді.

42. Санитариялық-эпидемиологиялық қызметінің мемлекеттік ұйымдары мыналарды:

1) маса фаунасын, әр түрдің экологиясын және фенологиясын зерттеу, көбею орындары мен тасымалдаушылар санының мониторингін, масалардың ауру жұқтыру мерзімінің басталу, аяқталу және безгектің берілу мерзімін есептеуді;

2) белгілі жылдағы масалар санының деңгейін анықтау үшін елді мекенді экстенсивті зерттеуді (жаппай аулау);

3) елді мекендегі және олардан кемінде үш километр қашықтықта орналасқан су қоймаларын паспорттауды;

4) безгекке қарсы эпидемиологиялық және энтомологиялық көрсеткіштер бойынша тазалауды ұйымдастыруды, іс-шаралар тиімділігін бақылауды;

5) елді мекендерді және аумақтарды безгектің жергілікті берілуінің қайта пайда болу қаупі деңгейі бойынша безгектік бөлуді жүзеге асырады.

43. Халықты маса шағудан қорғау үшін механикалық қорғаныш құралдары (шыт жапқыштар, торлар) және репелленттер пайдаланылады.

44. Медициналық ұйымдардың мамандары безгек бойынша қолайсыз елдерге баратын тұлғалармен түсіндіру жұмыстарын жүргізеді және химиялық профилактика тағайындайды.

45. Эндемиялық аумақтарға баратын адамдарды туристік фирмалар, ведомстволар мен ұйымдар безгекті жұқтыру қаупі, әсіресе оның хлорохинге төзімді тропикалық түрі туралы ескертеді және барған жағдайда тропикалық безгекке қарсы химиялық профилактика курсынан өткізіледі.

46. Безгек бойынша эндемиялық аумаққа кеме, ұшақ және теміржол көлігі экипаждарын жіберетін ұйымдардың басшылары мыналарды:

1) персоналды жеке профилактика (химиялық профилактиканы қоса алғанда) шараларына оқытуды;

2) сапарлар бойынша шығатын елдердегі (айлақтардағы) эпидемиологиялық жағдай туралы ақпарат (жадынама) беруді;

3) безгекке қарсы препараттармен және масаның шағуынан қорғайтын құралдармен (шыт жапқыштар, репелленттер, аэрозоль баллондары) қамтамасыз етеді.

47. Вокзалдардың, айлақтардың, әуежайлардың медициналық пункттерінің қызметкерлері жолаушылар, поезд бригадаларының, айлақтардың, әуежайлардың экипаждарының ішінде оларға безгекпен сырқаттануға күдікті адамдар жүгінген кезде оларды емдеуге жатқызуды ұйымдастырады.

48. Безгек бойынша эндемиялық аумақтардан келген әуе және теміржол көлігі, шетелге жүзетін кемелерде масалар болған жағдайда, уәкілетті орган белгілеген тәртіппен көлікті дезинсекциялау жүргізіледі.

49. Көліктегі басшылық дезинсекция кез келген көлік түрінде уақтылы ұйымдастырады.

50. Ашу кезінде жаңа әуе желілерін безгек бойынша эндемиялық елдерге ұсынымдарын ескереді эпидемиолог (мүмкін құрамына енгізілген персонал рейс) орындарын анықтау бойынша демалыс базаларының ұшқыштар құрамы.

51. Медицина қызметкерлері мен медициналық-санитарлық бөлім немесе мемлекеттік шекарасы арқылы өткізу пункті:

1) инструктируют экипаж мүшелерінің ұшақ туралы алдын алу шаралары туралы, химиялық-профилактиканы қоса алғанда,

2) қамтамасыз етеді экипаждары жадынаманы

3) хабардар етеді эпидемиологиялық жағдай туралы елдерінде орындалатын рейс;

4) қамтамасыз етеді, ұшу құрамы салар бар безгекке қарсы препараттар қорғау құралдары мен масалардың (тюль үшін засетчивания, шыт жапқыштар, репелленттер, инсектицидтер аэрозолдық ораудағы, электрофумигатор).

52. Үй-жайлар ауа баптағышқа арналған демалыс немесе түнеу экипаж жөн өңдеуге инсектицидом аэрозолдық ораудағы немесе қолдануға электрофумигатор. Экипажға және жолаушыларға туралы хабарлайды ережелері мен сызбаларда химиялық профилактика.

53. Ведомстволық тиесілілігіне қарамастан ұйымдар, оның ішінде безгек бойынша қолайсыз аумақтан келген әскери қызметшілер, әскерден оралғандар, босқындар, өз еркінен тыс қоныс аударушылар, мигранттар туралы мәліметі бар шетелдік ұйымдар халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшелерінің сұрауы бойынша аталған топтардағы адамдардың келу мерзімдері мен тұратын орны туралы ақпарат береді.

54. Халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшелері безгекке күдіктенгенде:

1) зарарланған аудандарында безгекке күдікті адамдардың сапарының тарихын қарайды;

2) медициналық тексеруден өтуі және зертханалық талдаулар растайтын құжаттарды тексереді;

3) медициналық тексеруден өту талап етеді.