3. Механизмдерін атаңыз жэне әлемдік тәжірибемен байланы-
стыра отырып, аймақтық саясатты іске асыру механизмдерін атаңыз.
Сіз тұрып жатқан аймақта экономиканың дамуын көтермелеуге
арналған «жұмсақ» шаралардың даму деңгейін сипаттаңыз.
4. Елдегі аймақтар даму деңгейінің дифференциациясы неге
әкеп соғады?
5. Сіздің пікіріңіз бойынша әлеуметтік саясаттың қандай ба-
гыттарын республикалық жэне қандай бағыттарын - жергілікті
деңгейде шешу жэне қаржыландыру тиімді болмақ?
Жаттығу:
Төменде келтірілген деректер Қазақстанның эртүрлі аймақ-
тарының АЖӨ көрсетеді. Олардың экономикалық теңсіздігінің
себептерін түсіндіріңіз. Қандай шаралардың көмегімен мемлекет
аймақтардың даму деңгейінің теңестірілуіне ықпал етеді?
2012 жылдың I тоқсанындағы аймақтық жалпы өнім
Аймақтық жалпы өнім
млн.
теңге
ЖІӨ
аймақтың
үлес
салмағы,
пайызбен
Физикалық
өнім индексі
алдағы
жылға
қатысты
пайызбен
Жан
басына
шаққанда
мың теңге
Жан басына
шаққанда
АІӨ
орналасу
тэртібі
Қазақстан
Республикасы
5 976
722,5
100,0
105,6
357,1
X
12
Акмола обл
146
838,6
2,5
100,5
200,7
Актөбе обл
308
870,0
5,2
105,3
391,7
7
Алматы обл
255
203,4
4,3
102,9
133,0
14
Атырау обл
771
526,8
12,9
98,6
1 412,9
1
Батые
Қазақстан обл
303
036,5
5,1
98,2
493,6
5
195
Жамбыл обл
134
746,1
2,2
108,8
127,2
15
Караганды
обл
526
674,6
8,8
103,8
387,5
8
Костанай обл
198
509,1
3,3
103,4
225,7
11
Кызылорда
обл
225
697,2
3,8
107,2
314,9
9
Маңғыстау
обл
395
798,9
6,6
102,2
717,1
3
Оңтүстік
Қазақстан обл
315
971,8
5,3
106,5
119,8
16
Павлодар обл
302
637,1
5,1
108,8
404,8
6
Солтүстік
Казахстан обл
104
804,7
1,7
106,4
179,9
13
Шыгыс
Казахстан обл
348
998,4
5,8
113,5
250,2
10
Астана х-сы
508
982,1
8,5
112,8
676,6
4
Алматы х-сы
1 128
427,2
18,9
109,5
775,4
2
Дереккөз: ҚР Статистика жөіндегі агенттігі
Ә
д
е
б
и
е
т
:
1. Н. Назарбаев Қазақстан халқына жолдау «Жаңа онжылдық -
жаңа экономикалық өрлеу - Қазақстанның жаңа мүмкіндік-
тері». Казахстанская правда. 30 қаңтар 2010 ж.
2. Бибатырова И. А., Сагындыкова Г.К. «Государственное
регулирование национальной экономики». Алматы. 2008, С.
1 2 7 - 149.
3. Бабашкина А. М. «Государственное регулирование нацио
нальной экономики». М. 2006, гл. 18.
4. Прудников В. М. «Государственное регулирование предпри
нимательской деятельности». М. 2010, С. 99 - ПО.
196
15. СЫРТҚЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТТІ
МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУ
15.1. Сыртқы экономикалық қызметті реттеу: мазмұны,
түрлері сипаты мен тетіктері
Мемлекеттің сыртқы экономикалық қызметі қазіргі кезде ұлттык
экономика құрылымының қалыптасуына, даму динамикасы мен
орнықтылығына ықпал етеді. Қазіргі заманғы элемдік экономикада
интеграциялық үдерістер байқалады (ЕО және т.б.), бірақ тұтастай
алғанда бұл эртүрлі шаруашылық жүйелерінің мемлекетара-
лық және аймақтық мүдделері тартқыштаған конгломераты ғана.
Бүл орайда, Қазақстан өз экономикасының жағдайын реалистік
тұрғыда бағалауы жэне ұлттық мүдделерге сэйкес болашақтағы
экономикалық қауымдастықта өз рөлі мен орнын анықтауы иіс. Бұл
жағдайларда сыртқы экономикалық қызметті мемлекеттік реттеу
аса маңызды мэнге ие бола түседі.
Мемлекеттік реттеудің тэсілдерін, механизмдерін жэне тетіктерін
анықтау халықаралық экономикалық қатынастардың теориялық
қорытындыларына негізделеді. Экономикалық ғылыми жэне
оқулық әдебиеттерінде «халықаралық экономикалық қатынастар»
жэне «сыртқы экономикалық қызмет» ұғымдарының аражігі айқын
ажыратылған. Сол бір ғана ұғымдарды бір жағдайларда форма деп
ал, басқа бір жағдайларда түрлер деп те атайды. Бір жағдайда форма-
лар тізбесі сол әлгі әлемдік сауданы жэне бірінші жағдайда аталған
нәрселерді қамтиды. «Сыртқы экономикалық қызмет» үгымы
мазмұны бойынша бір іспен айналысуды, еңбекті, қандай да бір
органдардың жұмысын білдіргенде қарым-қатынас құбылыстардың
байланысын, өзара байланыстың бағытын білдіреді. Осыған орай
сауда дегеніміз - ол тауарларды сату жөніндегі қызмет, ол қызметтің
түрі, ал сыртқы сауда - ол да сыртқы рынокқа бағытталған дэл сол
қызмет. Сауда үдерісінде байланыстар орнатылады. Осы үғыммен
қатар «халықаралық сауда» ұғымы да болады, ол тауарлар мен
қызмет көрсетулерді сату және сатып алу жағдайына байланы-
сты түрлі елдердің сатушылары мен сатып алушылары арасында
қалыптасатын қатынастарды көрсетеді, бүл жағдайда жаппай бола-
197
Достарыңызбен бөлісу: |
