АҚТҚ ауруы бар жанұяларға көмек беретін топтар мынаны орындауы қажет:
ауры адамды қалай күту керектігін үйрету
жанұяларға жылы ықылас көрсетеді.
адамдардан, мемлекеттен көмек алуға және басқа да көмектер сұрауға көмектеседі.
Адамдар үшін көмек алу және де айналасынан көмек күтетінін сезіну өте қажет. Төменде
практикада қолданылатын бірнеше мысалдар келтірілген:
Кеңестер беру және кеңес берушілер емханада да, офиста да бар екеніне сенімді
болыңыз. АҚТҚ мен өмір сүруші адамдар көмек алу үшін және практикалық кеңес алу үшін
Тұрғылықты саясаткерлер, қоғамдық көшбасшылар, спорт жұлдыздары, кәсіпкерлер
және басқалар АҚТҚ мен өмір сүруші адамдарға көмек беру жұмыстарын жүргізіп,
адамдарды өздеріне тартуы керек.
Ұйымдардан АҚТҚ/ЖҚТБ-ға көмек беру өте маңызды. Бұл АҚТҚ/ЖҚТБ-мен
ауыратын адамдардың және олардың туыстарының сенімдерін туғызады. Барлық
адамдар АҚТҚ-ның мәселелерін қарастырған кезде, АҚТҚ -мен ауыратын адамдар
өздерін жалғыз сезінбейтін болады.
2. Дені сау болып қалу
Дәрігерлерден қолдау көру денсаулықты сақтаудың жалғыз жолы емес. АҚТҚ-мен ауырған
кезде иммундық жүйелерін күштірек сақтау өте маңызды. Бұл аурумен және басқа да жұқпалы
аурулармен күресуге көмек береді. Дұрыс тамақтану, дене жаттығуларын орындау және
белсенді өмір сүру өте маңызды.
Біздің міндетіміз:
АҚТҚ мен өмір сүруші адамдарды және оның жанұясының мүшелерін дұрыс, толық
тамақтануға үйрету.
Бау-бақшадан көкөністер мен азық-түліктер- мен АҚТҚ мен өмір сүруші адамдарды
қамтамасыз ету керек.
Фермерлер мен супермаркеттерден азық-түлік жинау жобасын ұйымдастыру керек.
Ағзаның саулығын сақтау керек: АҚТҚ мен өмір сүруші адамдар басқа адамдарға қарағанда
ерекше тағамдарды қажет етеді. Қорғаныш тапшылығының қоздырғышы, дәрі-дәрмектер
АҚТҚ мен өмір сүруші адамдардың дене салмағының азаюына, асқазанның бұзылуына әкеп
соқтырады. Бұл оларды инфекциялар алдында өте әлсіз етеді. Олар көптеген инфекцияларды
тез жұқтыратын болатындықтан, тағамдарды қолданар алдында жуу керек, тек қана таза су ішу
керек.
АҚТҚ ауруымен ауыратындарға:
Күніне ең кем дегенде 2 литр су ішуі қажет
Қайнаған сүт немесе йогурттар қолдану
Күндізгі тамаққа бұршақ, жұмыртқа, ет қолдану (мүмкіндігінше) және де тамаққа
жеміс-жидектер мен көкөністер қолдану қажет
Асқазанның тазаруына сарымсақ, сәбіз және асқабақ пайдалану қажет.
Бас тартыңыз:
Қанттан бас тартыңыз, оның иммундық жүйеге пайдасы жоқ тағам болып табылады
және асқазанның ауыруын тудыруы мүмкін.
Қуырылған тағамдардан және ащы тағамдардан бас тартыңыз, өйткені олар да
асқазанның ауруын тудыру мүмкін
Сізге пайдалы нәрселер:
Сізге қызықты жұмыстармен айналысуды жалғастырыңыз, қызығатын нәрсеңіз
болсын, депрессиядан қашыңыз.
Дене жаттығуларымен айналысу, бірақ ауыртпалық түсірмеңіз.
Жеткілікті демалу және ұйықтау өзіңіздің көкейкесті мәселелеріңіз туралы ой
117
АҚТҚ-ме
н
АУЫРҒАН
АДАМДАРҒА
КӨМЕК
ЖӘНЕ
ОЛАРДЫ
ҚОЛДАУ
бөлісетін, әңгімелесетін адам табыңыз.
Болмайтын нәрселер:
Темекі шегуге, арақ ішуге және анаша қолдану
Дене салмағын түсіру үшін диета сақтау
3. Дәрігерлік ем, клиникалар және ауруханалар
АҚТҚ -мен ауыратын адамда ЖҚТБ дамыса, көптеген инфекциялар оны өлімге әкеледі.
Өйткені имундық жүйелері өте әлсіз болады. Егер де оларда туберкулездің немесе ЖЖБИ-ның
диагнозы болса, онда олар жедел емдерді қажет етеді.
Туберкулез: Туберкулезді емдеу өте маңызды, өйткені ол АҚТҚ-мен ауыратын адамдардың
өліміне әкеп соқтыратын себептің бірі. Көптеген клиникалар мен ауруханалар ДОТС
терапиясын ұсынады. (туберкулезді қысқа мерзімде емдеу өтеді), дәрі-дәрмектерді қолданған
кезде туберкулезден жазылуға болады. Үй жағдайында қалыптасқан көмек беру
бағдарламалары ТҚМБАЕ теориясының бағдарламасымен байланысты болуы керек.
Инфекцияның алдын алу үшін ЖҚТБ диагнозы бар адамдар антибиотиктер қолдануы
керек, себебі оларды иммундық жүйенің әлсіз болуынан тез өлімге алып келеді.
Дәрумендер: Жақсы тамақтану бірден бір маңызды жол. Емдеу бағдарламасын
бірқалыпты ұстай отырып, науқас өзінің келесі қызметтерді назарларына алуы керек:
Тест өткізу, диагностикалау және кеңес алу.
Емдеу және емдік құралдар
Қолдау топтарына бағыт беру және т.б.
Антиретровирустық терапия: Әлемде көмек қажет ететіндердің ішінде 10 адамның 1
антиретровирустық терапия алады. Антиретровирустық теорияларының басты мақсаты бұл
өмірді ұзарту және жақсарту. Антиретровирустық теорияны жүзеге асыру үшін, медициналық
құралдардың жеткілікті болуы керек. Бұл терапияны қолданып жүргенде оның кері әсерлерінің
болуын еске сақтау керек, себебі кері әсерлер адамның денсаулығына зиян келтіруі мүмкін
антиретровирустық дәрілерді қолданар алдында, қанның зертханалық тексеруден өтуі қажет.
Дамып келе жатқан елдерде антиретровирустық терапияны қолдану. АҚТҚ таралуына
қарсы күресте жақсы фактор болып саналады. Адамдардың АҚТҚ тестін білсе, көпшілігі өтер
еді, егер олар оған қарсы дәрумендердің барын білсе, егер антивирустық терапия дұрыс
қолданылса, онда ол вирустың азаюына себеп болады. Бұл АҚТҚ адамдардың қанындағы
вирустың азаюына және басқа адамдарға жұғуының қаупі төмендейді деген мағына.
Бразилияда антивирустық терапияны қажет ететіндерге мемлекет барлық жағдайды
жасайды. Бразилия дәрумендердің генеритикалық формаларын жасау арқылы олардың
бағаларын төмендетіп алуға қолайлы етеді. Дәрумендерді дұрыс пайдалану барысында,
арнайы тренинг те өткізіледі, кейіннен олар Бразилияда қолданыла бастады.
Емдеу мен күтім жасауда госпиталдар мен клиникалардың рөлі:
Госпитальдар мен клиникалар бұл адамдардың ем ала алатын орны болып табылады.
Барлық дәрумендерді тек қана госпитальдар мен клиникалардан алуға болады, сонымен қатар
дәрігерлік мекемелерде тесттер өткізіледі.
АҚТҚ ауруында қандай да бір сырқат байқалса, оны ауруханаға жатқызу керек. Егер
медициналық мекемеде көмек көрсете алмаса, олардың жанұяда, яғни қоғам ортасында
жүргені пайдалы. Бұл госпитальдар мен клиникалардың арнайы бағдарламалары жұмыс істеуін
қадағалап отыруды көздейді және аурудың үйде алып жатқан емін қадағалайды.
Үй, тұрмыс жағдайында көрсетілетін күтім
АҚТҚ-мен ауырған адам клиникалар мен госпитальдарда көрсетілетін көмекке қарағанда,
көп емді қажет етеді. Қызметкерлердің жанұямен және қоғаммен бірлесіп жұмыс істегенінің
маңызы зор. Ол тұрмыс жағдайына алып жатқан емнің санасын қадағалап отыру үшін қажет.
Қоғамдық деңгейде және аудандық госпитальдар не клиникаларда күтімнің артықшылығы
мынада:
Басқа да аурумен ауырған, немесе кездейсоқ жағдайға ұшыраған адамдарға ауруханадағы
орындардың бос болуы. Бұл қоғамда АҚТҚ/ЖҚТБ машақатына жауапкершілікпен қарауға
шақырады. Бұл ауру адамдарға өмірінің соңғы сәттерін отбасымен өткізуге мүмкіндік береді,
118
АҚТҚ-ме
н
АУЫРҒАН
АДАМДАРҒА
КӨМЕК
ЖӘНЕ
ОЛАРДЫ
ҚОЛДАУ
Достарыңызбен бөлісу: |
