Көпшілікті таңдау бойынша тест сұрақтары
Қазiргi замандағы Республиканың түрлерi (4)
+Аралас;
+Парламенттiк;
+Президенттiк;
+Социалистiк;
-Коммунистік;
Мемлекеттің типтеріне(түрлеріне) өркениетті қырынан қараудың авторлары кімдер (3)
+К.Маркс;
+И.Кант;
+Гегель;
-А.Тойнби
Мемлекеттегi саяси режим бөлiнедi(2)
+Демократиялық;
+Антидемократиялық;
- Коммунистік;
Азаматтық құқықтық қатынастардың нысанды элементі болып нелер табылады (2)
+Нысаны;
+Элементі;
-Мазмұны;
-Объектісі;
Азаматтық құқықтық қатынастардың нелері заңдық факт (3)
+Пайда болуы;
+Өзгеруі;
+Тоқтатылуы;
-Жойылуы;
Азаматтық құқықтық қатынастардың элементеррі (3)
+Субъект;
+Объект;
+Мазмұн;
-Заңдық құрам;
Әрекет қабілетсіздер мен кәмелетке толмағандарға белгіленеді (2)
+Қорғаншылық;
+Қамқоршылық;
-Патронат;
-Қараушы;
Қылмыс құрамының белгілері (2)
+Объективті белгілер;
+Субъективті белгілер;
-Қылмыстың объектісі мен субъективтік жағы;
-Объективтік жағы мен қылмыстың субъектісі;
-Қылмыстың объектісі мен субъектісі;
Мемлекеттің негізгі белгілерін көрсет: (4)
+Территориясының болуы;
+Халқы;
+Жариялы билік;
+Мемлекеттік егемендік;
-Ұлттық белгі;
Табиғи құқықтық теорияның өкілдерін көрсет: (3)
+Дж. Локк;
+Т. Гоббс;
+Ж.-Ж. Руссо;
-К. Маркс;
-Савиньи;
Басқару нысанының түрлерін белгіле: (4)
+Шектелген монархия;
+Президенттік республика;
+Республика;
+Монархия;
-Федерация;
Мемлекеттің нысаны ұғымына не енеді? (3)
+Басқару нысаны;
+Мемлекеттің құрлым нысаны;
+Саяси режим;
-Мемлекеттік билік аппараты;
-Жария билік;
Төменде көрсетілген құрылымдардың қайсысы мемлекеттік аппаратқа енеді (3)
+Биліктің өкілді органы;
+Әділсот органдары;
+Прокуратура;
-Діни бірлестіктер;
Формациялық негізде мемлекеттің типологиясы бөлінеді (4)
+Құлиеленушілік;
+Феодалдық;
+Буржуазиялық;
+Социалистік;
-Көшпенділер;
Қазіргі мемлекеттердің әлеуметтік қызметіне не жатады (3)
+Мемлекет отбасын, ана болуды, балаларды, мүгедектер мен зейнеткерлерді қолдайды;
+Мемлекет әлеуметтік қызмет жүйесін дамытады;
+Мемлекет әлеуметтік кепілдіктермен қаматамасыз етеді;
-Мемлекет ортақ экономикалық аумақ құрады;
Авторитарлық саяси-құқықтық режимге тән емес белгілерді көрсет (3)
+Оппозицияның болуы;
+Көппартиялық;
+Сөз еркіндігі;
-Адамның құқықтары мен бостандықтарының шектелуі;
-Барлық билік бір адамның қолында шоғырлануы;
Мемлекеттің мазмұнын сипаттайтын жағын көрсет (2)
+Кластық;
+Қоғамдық әлеуметтік;
-Ұлттық;
-Формальды және материалды;
Төменде келтірілген қызметтердің қайсысы мемлекеттің ішкі қызметіне жатады (3)
+Экономикалық қызметі;
+Экологиялық қызметі;
+Әлеуметтік қызметі;
-Өзге мемлекеттермен қарым-қатынас қызметі;
Абайсыздықтың түрлері (2)
+Менмендік;
+Немқұрайлылық;
-Менмендік, немқұрайлылық;
-Қылмысты немқұрайлылық;
-Жеңіл ойлылық, немқұрайлылық;
Азаматтық қоғамның ең негізгі құндылығы (4)
+Отбасы, жеке меншік;
+Жеке тұлға, меншік,
+Құқық, мемлекет;
+Тәртіп, мәдениеттілік;
-Анархия, топтың билігі;
Психологиялық теорияның өкілдері кімдер: (2)
+ Петражицкий;
+Тард ;
-Эрлих, Канторович;
-Гуго, Пухта;
Төмендегі салалардың қайсысы салалық заң ғылымдарына жатады (3)
+Қылмыстық құқық;
+Конституциялық құқық;
+Азаматтық құқық;
-Криминология;
-Криминалистика;
Төменде көрсетілген ұйымдардың қайсысы мемлекеттік аппаратқа енбейді (4)
+Оппазициялық партиялар мен бірлестіктер;
+Тілшілер одағының өкілдері;
+Тәуелсіз кәсіподақтар;
+Халықтар ассамблеясы;
-Облыстар мен аудандардың әкімдігі;
Мемлекеттік механизімді ұйымдастыру мен қызметінің негізгі қағидалары қандай
+Заңдылық қағидасы;
+Халық билігі қағидасы;
+Мемлекеттік билікті бөлу қағидасы;
-Бір партиялық жүйе қағидасы;
Мемлекет пен құқықтың пайда болуының «шарттық- келісім» теориясының өкілдері (4)
+ Гроций
+Гоббс
+Руссо
+Радищев
-Аристотель
Мемлекеттік саяси биліктің жүзеге асыру тәсілі: (2)
+Ш Моньтескье;
+И Кант;
-Д Локк;
-Л Петражицкий;
Мемлекеттік құрылымы федеративтік нысандағы мемлекеттерді атаңыз (4)
+ГФР;
+Ресей;
+Бразилия;
+Индия;
-Франция;
Бір формациядан екіншісіне өтудің жолдарын белгіле (2)
+Эволюция;
+Революция;
-Тарихи көшу;
Төмендегілердің ішінен мемлекеттің белгі нышанын анықта (3)
+ Алымдар, салықтар, неше түрлі төлемдердің болуы;
+Жариялы билік;
+Аумақтық тұтастығы;
-Әнұраны мен туының болуы;
Тарихи- теориялық ғылымға мыналардың қайсысы жатады (2)
+Мемлекет және құқық теориясы;
+Құқық негіздері;
-Криминалистика;
-Қылмыстық құқық;
Мемлекет функциялары мақсаттылығы бойынша қандай түрлерге бөлінеді? (2)
+Негізгі;
+Туынды;
-Ішкі сыртқы;
-Таптық;
Адам және азаматтың құқықтарының топтары (3)
+Саяси;
+Әлеуметтік- экономикалық;
+Жеке;
-Ресми;
Мемлекет функциялары әрекет ету ұзақтығына байланысты қандай түрлерге бөлінеді? (2)
+Тұрақты;
+Уақытша;
-Сыртқы;
Парламент қандай орган (2)
+Заң шығарушы;
+Өкілді;
-Атқарушы;
Қазақстан Республикасы Конституция бойынша қандай мемлекет (4)
+Егеменді, тәуелсіз;
+Құқықтық;
+Демократиялық;
+Зайырлы;
-Аристократиялық;
-Таптық;
Құқықтық реттеу тәсiлдерi бойынша құқық нормаларының түрлерiн атаңыз (4)
+Өкiлдiк берушi
+Диспозитивтiк
+Көтермелеу
+Ұсыныстық нормалар
-Материалдық нормалар
Диспозицияның тұрпатына байланыста, нормалар бөлiнедi (2)
+ Тыйым салушы
+ Мiндеттеушi
-Ұйымдастыруш
Заңдарды жүйелеудiң түрлерi (2)
+Инкорпорациялау
+Кодификациялау
-Криминализациялау
Құқықтың бастау көздері (негіздері) (4)
+Сот прецеденттері (үлгілер)
+Құқықтық келісім -шарттар
+Құқықтық әдеттер
+Нормативті -құқықтық актілер
-Мораль нормалары
Құқықтық норманың үш элементін ата (3)
+Диспозиция
+Гипотеза
+Санкция
-Үкім
-Қаулы
Құқық бұзушылықтың анықтамасын сипаттайтын белгілер (3)
+Субъектінің кінәлі әрекеті
+Құқыққа қарсы әрекеті
+Қоғамға қауіпті әрекеті
-Ережелерді сыйламау
Құқық бұзушылықтың кұрамының элементтеріната (4)
+Субъективтік жағы
+Объектісі
+Объективтік жағы
+Субъектiсi
-Санкциясы
Занды жауаптылықтың түрлерін көрсет (4)
+Әкімшілік
+Азаматтық
+Қылмыстық
+Тәртіптік
-Моралдық
Заң нормаларын түсіндіру ауқымы бойынша қандай түрлерге бөлінеді (2)
+Нормативтік
+Кездейсоқ
-Арнаулы
-Дағдылы
Мыналардың қайсысы салалық заң ғылымдары болып табылады (3)
+Еңбек құқығы
+Қылмыстық құқық
+Қаржы құқығы
-Криминалистика
Құқықтық идеология түсінігі не сипаттайды (5)
+Құқық туралы пікірлер
+Көзқарастар
+Түсініктер
+Теориялар
+Концепциялар
-Құқықтық қатынастар
Құқықтық қатынас құрылымы (3)
+Субьект
+Обьект
+Мазмұны
-Режимі
Құқықтың пайда болуын таптық теория бойынша түсіндіруді ұсынған ғалымдарды атаңыз (3)
+Маркс
+Энгельс
+Ленин
-Макиавелли
-Гамильтон
Құқық қолдалыну қызметі процесінде олқылықтар тәсілдерін көрсетініз (2)
-Құқық ұқсастығы (аналогиясы)
+Заң ұқсастығы
-Салыстырмалы тәсіл
Құқытық реттеудің тәсілі бойынша құқық нормаларының түрлерін атаңыз: (2)
+Императивті
+Диспозитивті
-Абсолютті айқындалған
Сәйкестіктерді табу түрі бойынша тест сұрақтары
Сәйкестікті тап
Азамат туғаннан бастап пайда болатын әрекетті:
Мына анықтама қай терминге сайкес келедi: “азаматтың өз әрекеттерiмен азаматтық құқықтарға ие болуға және оны жүзеге асыруға, өзi үшiн азаматтық мiндеттер жасап оларды орындауға қабiлеттiлiгi”
Азаматтардың әрекет қабiлеттiлiгi қай кезден бастап басталады:
Азамат 18 жасқа толғаннан бастап:
әрекет қабiлеттiлiгi
құқық қабiлеттiлiгi.
18 жастан;
әрекет қабiлеттiлiгi;
Мына органдарды анықтамамен сәйкестеп орналастыр
Сот
Прокуратура
Тергеу органы
Адвокатура
Қылмыстық іс бойынша ең соңғы шешім шығаратын орган
Қадағалау органы
Қылмыстың алдын алу іс-шараларын жүргізетін орган
Заңи көмек көрсететін орган
Мемлекет және құқық теориясының әдістерін анықта
Жалпы әдістер
Жалпы (ғылыми) әдістер
Арнайы (жеке ғылыми) әдістер
Жеке (жеке құқықтық) әдістер
Метафизика, диалектика
Салыстыру, анализа, синтеза, жүйелік, құрылымдық әдістер
Математикалық, статистикалық, психологиялық, кибернетикалық, нақты-социологиялық
Құқықтық шешімді табу әдісі, құқықтық норманы түсіндіру әдісі
Заң ғылымдарының жүйесінің топтарын сәйкесте
Тарихи- теориялық ғылым
Салалық заң ғылымдары
Арнайы заң ғылымдары
Мемлекет және құқық теориясы, мемлекет пен құқық тарихы, саяси және құқықтық ілімдер тарихы
Әкімшілік құқық, Азаматтық құқық, Қаржы құқығы
Криминалистика, сот экспертологиясы
Құқықтық жанұяға сәйкес мемлекеттерді тап
Романо-германдық
Англо-саксондық
Діни
Дәстүрлі
Италия, Франция, Германия, Австрия, Швейцария
Ұлыбритания, АҚШ, Канада, Австралия
Иран, Ирак, Пакистан, Судан, Индия, Сингапур, Бирма
Кейбір Африка мен Алыс Шығыс елдері
Мемлекеттің пайда болуы туралы теориялардың өкілдерін тап
Теологиялық теория
Патриархалдық теория
Шарттық теория
Күштеу теориясы
Материалистік теория
Фома Аквинский
Аристотель, Р. Фильмер, Н.К. Михайловский
Г. Гроций, Ж.Ж. Руссо, А.Н. Радищев
Е. Дюринг, Л. Гумплович, К.Каутский
К.Маркс, Ф. Энгельс, В.И.Ленин,
Мемлекеттің басқару нысанын анықта
Конституциялық монархия
Абсолютті монархия
Парламентті республика
Президентті республика
Ұлыбритания, Испания, Швеция
ОМАН, Бруней
Германия, Италия, Турция
АҚШ, Қазахстан, Ресей
Мемлекеттің құрылыс нысанын анықтап тап
Біртұтас мемелекет
Федеративті мемлекет
Конфедерация
Қазахстан, Польша, Вегнгрия
АҚШ, Ресей
Антанта, БҰҰ
Мемлекеттік органдарды мына алғы шарттары бойынша сәйкестігін келтір
Құрылу тәртібі бойынша
Мемлекеттік билікті бөлу қағидасы бойынша
Бағыныштылық сатысы бойынша
Өкілеттік мерзімі бойынша
ҚР Үкіметі, Конституциялық Кеңес
Заң шығарушы, атқарушы, сот органы
Орталық, республикалық, жергілікті
Уақытша, тұрақты
НҚА түрлерін және қабылданған жылдарын сәйкестігін табыңыздар
ҚР Конституциясы
Еңбек кодексі
Еңбекті қорғау таралы Заңы
Зейнетақы қамзыздандыру туарлы Заңы
Мына анықтамалардың сәйкестігін тап
Құқықтың таптық мәні
Құқықтың жалпы әлеуметтік мәні
Экономикалық үстемдік құрушы таптың заңда көрініс тапқан мемлекеттің еркін білдіретін, мемлекетпен кепілденген заң нормаларының жүйесі ретінде анықталуы
Құқық қоғамдағы әртүрлі таптардың, әлеуметтік топтардың арасындағы келісімнің көрінісі
Құқықтың мағналарын анықта
Объективтік құқық
Субъективтік құқық
Бұл қоғамдық қатынастарды реттеуге бағытталған, мемлекетпен орнықтырылған және қамтамасыз етілген, жалпыға міндетті, формальды анықталған заң нормаларының жүйесі
Бұл тұлғаның жеке мүдделерін қанағаттандыруғ бағытталған, заңды мүмкін жүріс –тұрысының шамасы
Еліміздің заң ғылымдарының жүйесінің топтарын сәйкесте
Тарихи- теориялық ғылым
Салалық заң ғылымдары
Арнайы заң ғылымдары
Мемлекет пен құқық тарихы, саяси және құқықтық ілімдер тарихы
Азаматтық құқық, Әкімшілік құқық, Қаржы құқығы
Сот экспертологиясы ,Криминалистика
Әлемдегі қалыптасқан құқықтық жанұяға сәйкес мемлекеттерді тап
Романо-германдық
Англо-саксондық
Діни
Дәстүрлі
Германия, Австрия, Швейцария, Франция
АҚШ, Австралия, Канада
Судан, Индия, Сингапур
Африка мен Алыс Шығыс елдері
Құқықтың пайда болуы туралы теориялардың өкілдерін тап
Құқықтың табиғи құқықтық теориясы
Құқықтың діни теориясы
Құқықтың тарихи мектебі
Т.Гоббс, Д.Локк, А.Радищев және т.б.
Аристотель, Фома Аквинский және т.б.
Ф.Савиньи, Гуго, Г. Пухта және т.б.
Құқықтың пайда болуы туралы теориялардың өкілдерін анықта
Нормативтік бағыт
Психологиялық бағыт
Социологиялық бағыт
Марксисттік бағыт
Штаммлер, Новогородцев, Кельзен және т.б
Л.И.Петрожицкий, Росс, И.М.Рейснер және т.б.
П.Эрлих, Жени, С.И.Муромцев және т.б.
Маркс, Энгельс, Ленин және т.б.
Құқықтың белгілерінің анықтамасын сәйкесте
Еріктілік сипаты
Нормативтілік
Жалпыға міндеттілік
Халықтың белгілі бір тобының немесе қоғамдағы көпшіліктің еркі мен мүдделерін білдіреді
Заңдық нормалардың-жалпыға міндетті тәртіп ережелерінің жиынтығын білдіреді
Мемлекет аумағында тұратын барлық тұрғындарға таралады
Құқық туралы түсініктердің анықтамасын тап
Құқықтың реалистік мектебі
Құқықтың әлеуметтік теориясы
Солидаризм теориясы
Құқық мемлекетпен қорғалған мүдде, ол мемлекеттік биліксіз ештеңе емес
Құқық-құқықпен реттелетін құқықтық қатынастар жүйесі, адамдардың іс жүзіндегі жүріс-тұрысы
Объективтік құқықты әлеуметтік келісімді ережелер құрайды, оларға мемлекет пен азаматтар бағынады
Қағидалардың анықтамаларын бер
Жалпы құқықтың қағидалар
Салааралық қағидалар
Салалық қағидалар
барлық құқық салаларында күшке ие болып келеді.
бірнеше құқық саласының ерекше мәнді белгілерін сипаттайды
тек бір саланың шеңберінде ғана әрекет етеді.
Құқықтың функцияларының түсінігін анықта
Реттеуші функция
Қорғаушы функция
бұл позитивтік жүріс-тұрыс ережелерін орнықтырудан, қоғамның, мемлекеттік, тұлғаның мүдделеріне сәйкес қатынастарды дамытуға жәрдем беру мақсатындағы құқық субъектілеріне субъективтік құқықтар беруден және заңды міндеттер жүктеуден көрініс табатын, құқықтық әсер етудің әлеуметтік мақсатпен байланысты бағыты.
бұл ерекше маңызды экономикалық саяси, ұлттық және жеке қатынастарды қорғауға, заңды қорғау мен заңды жауапкершіліктің шамасын, оларды жүктеу мен орындаудың тәртібін орнықтыруға бағытталған құқықтық әсер етудің әлеуметтік мақсатпен байланысты бағыты.
Құқықтың типтерінің анықтамасын бер
Құқықтың құл иеленушілік типі
Құқықтың феодалдың типі
Құқықтың буржуазиялық типі
Құқықтың социалистік типі
бұл құл иеленушілердің толық құқылығын және құлдардың құқықсыздығын бекітетін, құлиеленуші таптың еркін білдіретін құқықтық нормалардың жүйесі.
бұл бір сословиелердің артықшылығын және келесі бір сословиелердің кемсітілуін бекітетін, феодалдар табының еркін білдіретін сословиелік-құқықтық нормалардың жүйесі.
бұл капиталисттердің еркін білдіретін және олардың мүдделеріне жауап беретін нормалардың жүріс-тұрыс ережелерінің жиынтығы.
бұл халықтың еркін білдіретін, мемлекет қалыптастырылған және қамтамасыз етілетін жалпыға міндетті заң нормаларының жиынтығы.
Қазақстан респубикасының нормативтік- құқықтық актілердің түрлерін және қабылданған жылдарын сәйкестігін табыңыздар
ҚР Конституциясы
Еңбек кодексі
Азаматтық кодекс
Зейнетақы қамзыздандыру туарлы Заңы
Әлеуметтік нормалардың анықтамасын бер
Мораль нормалары
Құқық нормалары
Діни нормалар
Техникалық нормалар
бұл адамдардың жүріс-тұрысын жақсылық пен жамандылық, әділеттілік пен әділетсіздік тұрғысынан реттейтін нормалар мен қағидалардың жүйесі.
бұл мемлекетпен орнықтырылған және қамтамасыз етілетін, қоғамдық қатынастарды реттеуге бағытталған жалпыға міндетті, формальды анықталған заң нормаларының жүйесі.
бұл әртүрлі діндермен орнықтырылған және осы дінге сенуші тұлғаларға міндетті болып табыладытн ережелерді атайды.
бұл жалпыға міндетті техникалық-заңды жүріс-тұрыс ережелеріне айналады.
Анықтамалардың сәйкестігін тап
Құқықтық реттеу пәні
Құқықтық реттеу әдісі
бұл құқық реттейтін қоғамдық қатынастар.
бұл олардың көмегімен біртектес қоғамдық қатынастарды құқықтық реттеу жүзеге асырылатын заңды құралдардың жиынтығы.
Құқықтық реттеудің төмендегідей негізгі әдістеріне сипаттама бер:
Императивтік
Диспозитивтік
Марапаттаушы
Ұсынушылық
бұл тыйымдарға, міндеттерге, жазаларға негізделген биліктік ережелер, субординация әдісі;
рұқсат етуге негізделген, тараптардың теңқұқылығы, координация әдісі;
белгілі бір жақсы жүріс-тұрыс үшін марапаттау әдісі;
мемлекет пен қағам үшін тиімді жүріс-тұрысты жүзеге асыруға кеңес беру әдісі.
Анықтамалардың сәйкестігін тап
Құқық саласы
Құқық институты
бұл белгілі бір қоғамдық қатынастар түрін (саласын) реттейтін заң нормаларының жиынтығы.
бұл қоғамдық қатынастардың белгілі бір түрін (тобын) реттейтін заң нормаларының жиынтығы.
Нормалардың анықтамасын бер
Әдет-ғұрып нормалары
Корпоративтік нормалар
көп рет қайталана отырып әдетке айналу нәтижесінде, соған орай қоғамдық пікірмен сақталатын және қолдау табатын, тарихи даму процессінде қалыптасатын нормалар
қоғамдық ұйымдармен өз жарғыларында белгіленеді және сол жарғыларда көзделген қоғамдық әсер ету шараларымен қорғалады
Құқық салаларының түрлерін белгіле:
Негізгі салалар
Арнайы салалар
Кешенді салалар
бұлар басты құқықтық режимдерді қамтиды, жалпы алғанда, құқық салаларының жүйесінің ең басында конституциялық құқық, одан кейін материалдық және іс-жүргізушілік құқықтары орналасқан.
бұларда құқықтық режимдер қоғамның ерекше аумағына бағытталған: еңбек құқығы, жер құқығы және т.б.
бұларға негізгі және арнайы салалардың әртүрлі институттарының бірігуі тән: шаруашылық құқығы, аграрлық құқық, экологиялық құқық және т.б.
Сәйкестікті тап
Алғашқы қауымдық әдет -ғұрыптар:
Мемлекеттің құқық шығармашылық қызметінің негізінде қабылданған нормалар:
Сот және әкімшілік органдармен қабылданатын нақты шешімдерден құрылған және басқа да ұқсас істерді шешуде үлгілік сипат:
мононормалар
құқық нормалары
соттық прецедент
Сәйкестікті тап:
Материалдық құқықтар
Іс-жүргізушілік құқықтар
азаматттық құқық, қылмыстық құқық, әкімшілік құқық т.б.
азаматтық іс жүргізу, қылмыстық іс жүргізу және әкімшілік іс жүргізу құқықтары.
Құқықтық мәртебенің анықтамасын тап
Жалпы мәртебе
Арнайы мәртебе
Жеке-дара мәртебе
бұл тұлғаның мемлекет азаматы ретіндегі Конституцияда бекітілген мәртебесі.
бұл азаматтардың белгілі бір санаттарының (студенттердің, зейнеткерлердің т.б.) жағдайының ерекшеліктерін бекітеді, олардың арнайы функцияларды жүзеге асыру мүмкіндігін қамтамасыз етеді.
бұл жекеленген тұлғаның ерекшеліктерін (жыныс, отбасы жағдайы, лауазымы және т.б.) көрсетеді және тұлғаның жеке дараландырылған құқықтары мен міндеттерін білдіреді.
Мемлекет пен құқықтың арақатынасы туралы басты екі бағыттың анықтамасын бер.
Этатистік
Табиғи-құқықтық
бұл бағыт мемлекеттің құқыққа қарағанда артықшылығын таниды, құқық мемлекеттің қызметінің өнімі, оның жалғасы ретінде қарастырылады.
Бұл бағыт көзқарастар негізінде пайда болды және құқықтың мемлекетке қарағанда артықшылығын бекітті.
Құқықтың қайнар көздерінің түрлерін сипатта
Нормативтік заң актілері
Санкцияланған әдет нормалары
Заңды прецедент
бұл құзіретті мемлекеттік орган қабылдайтын, құқық нормаларынан құралған және белгілі бір қоғамдық қатынастарды реттеуге бағытталған ресми құжаттар.
бұл адамдардың санасынан орын алған және көп рет қолданылуының нәтижесінде әдетке айналған, тарихи қалыптасқан жүріс-тұрыс ережелеріне мемлекеттің жалпыға міндетті мән беріп, оларды орындауды өзінің мәжбүрлеу күші арқылы кепілдеуі.
бұл ұқсас істерді шешуде басшылыққа алынатын және жалпыға міндетті заңды мағынаны иеленетін нақты бір заңды істі шешудегі соттық немесе әкімшілік шешім.
Мына терминдердің анықтамаларын сәйкесте
Экономика
Саясат
Құқық
бұл өндірістік қатынастардың жиынтығы, нақты қоғамдағы өндіріс тәсілдері.
бұл таптар, партиялар, ұлттар арасындағы билік мәселесіне қатысты мемлекет пен халық арасындағы қатынастарға сипаттама беретін қоғамды басқару өнері.
бұл мемлекетпен орнықтырылатын және қамтамасыз етілетін, қоғамдық қатынастарды реттеуге бағытталған, жалпыға міндетті, формальді анықталған заң нормаларының жүйесі.
Қалыптасқан құқықтың қайнар көздерінің түрлеріне анықтама бер
Нормативтік шарт
Құқықтың жалпы қағидалары
Діни мәтіндер
бұл екі немесе одан да көп субъектілердің жалпыға міндетті заң нормаларынан құралған келісімі.
бұл құқықтық жүйенің негізгі бастамалары.
бұлар, әсіресе, мұсылмандық құқыққа тән. Ең алдымен бұл Құран – Алланың сөздері, өсиеттері және ақылдарының жиынтығы түріндегі қасиетті кітап, пен Сүннет – Мұхаммед Пайғамбардың өмірін сипаттайтын жинақ.
Анықтамаларды сәйкесте
Нормативтік заңды актілер
Заң
Заңға сәйкес актілер
бұл құзіретті мемлекеттік орган қабылдайтын, құқық нормаларынан құралған және белгілі бір қоғамдық қатынастарды реттеуге бағытталған ресми құжаттар.
бұл заңшығарушы билік органы немесе референдум арқылы ерекше тәртіпте қабылданған, халықтың еркін білдіретін, жоғарғы заң күшіне ие және маңызды қоғамдық қатынастарды реттейтін нормативтік акт.
бұл заң нормаларынан құралған, заңдардың негізінде және оларды орындау мақсатында қабылданған актілер. Оларға мыналар жатады:
Заңдардың түрлеріне сипаттама бер
Конституция
Конституциялық заңдар
Жай заңдар
бұл басқарудың және мемлекеттік құрылымның нысанын, сот әділдігін жүйесін анықтайтын, коституциялық құрылымды, адам мен азаматтың құқықтары мен бостандықтарын бекітетін негізгі саяси-құқықтық акт;
бұл Конституциямен көзделген және онымен байланысты мәселелерге қатысты қабылданады;
бұл қоғамның өмірдің экономикалық, саяси, әлеуметтік, рухани жақтарына арналған ағымдағы заңнама актілер.
Құқық нормасының белгілерін анықтамасын сәйкесте
жалпыға міндеттілігі
формальді анықталғандығы
мемлекетпен байланысы
ұсынушылық-міндеттемелік сипат
ол адамдардың мүмкін және міндетті әрекеттеріне қатысты мемлекеттің биліктік ережелерін білдіреді;
ол жазбаша түрде ресми құжаттарда көрініс табады;
оны мемлекеттік органдар орнықтырады және мемлекеттік әсер ету шараларымен қамтамасыз етіледі;
ол бір субъектілерге құқықтар берсе, келесі субъектілерге міндеттер жүктейді, себебі, құқықты міндетсіз ал міндетті құқықсыз жүзеге асыру мүмкін емес.
Заң нормаларының түрлеріне анықтама сәйкесте
Реттеуші норма
Құқық қорғаушы норма
Құқық беруші норма
бұл субъектінің субъективтік құқықтары мен міндеттеір, олардың пайда болу және әрекет ету жағдайларын анықтайтын норма.
бұл субъектіге мемлекеттік мәжбүрлеу шараларын қолданудың жағдайларын, осы шаралардың мазмұны мен сипатын анықтайтын норма.
бұл субъектіге белгілі бір әрекеттерді жүзеге асыруға байланысты құқықтарды беретін норма.
Құқық нормаларының түрлерінің анықтамасын сәйкесте
Тыйым салушы норма
Міндеттеуші норма
Императивтік норма
Диспозитивтік норма
бұл субъектіге белгілі бір әрекеттерді жүзеге асырудан бас тартауды міндеттейтін норма.
бұл субъектіге белгілі бір мазмұндағы әрекеттерді жасау міндеттерін жүктейтін норма.
бұл қатаң ережелері түрінде көрініс табатын және құқық субъектілерінің қалауларынан тәуелсіз түрде көрініс табатын және құқық субъектілерінің қалауларынан тәуелсіз түрде әрекет ететін норма.
бұл өзіндік қалау бостандығын білдіретін норма.
Құқық норманың құрылымы үш элементіне сипаттама бер
Гипотеза
Диспозиция
Санкция
бұл құқықтар мен міндеттердің пайда болу жағдайын көрсету.
бұл құқықтар мен міндеттердің өздерін көрсету.
бұл норманы бұзудан туындайтын қолайсыз салдарды көрсету.
Құқықшығармашылықтың қағидаларына анықтама сәйкесте
Ғылыми
Кәсіби
Заңдылық
Демократиялық
Жариялылық
нормативтік актілерді дайындау процессінде әлеуметтік-экономикалық, саяси және басқа да жағдайларды, қоғамның дамуының объективтік қажеттіктерін және т.б. зерттеудің маңызы зор;
мұндай қызметпен құзыретті тұлғалар – заңгерлер, экономистер және т.б. айналысуы қажет;
бұл қызмет Конституцияның және басқа да заңдардың негізінде жүзеге асырылуы тиіс;
азаматтардың бұл процеске қатысу дәрежесін, қоғамдағы процедуралық нормалар мен институттардың даму деңгейін сипаттайды;
құқықшығармашылық процестің көпшілік қауым үшін ашықтығын білдіреді.
Құқықшығармашылық процесс бірнеше кезеңдеріне анықтама бер
Заң шығарушы ынтасы
Заң жобасын талқылау
Заңды қабылдау
Заңды жариялау
құқықшығарушы органға нормативтік актіні шығару туралы ұсыныс немесе актінің дайын жобасы ұсынылады.
бұл кезең құжатты қажетті сапаға жеткізу, қарам- қайшылықтарды, олқылықтарды, түсініксіз мәселелерді және т.б. жою үшін қажет.
заңды қабылдау
қабылданған актінің мазмұнын көпшілікке жеткізу
Заңнаманы жүйелеудің түрлерін анықтамасына сәйкесте
Инкорпорация
Консолидация
Кодификация
бұл нормативтік актілердің мазмұнын өзгертпестен бір жинаққа біріктіру арқылы жүйелеу нысаны.
бұл нормативтік актілердің мазмұнын өзгертпестен бір жинаққа біріктіру арқылы жүйелеу нысаны. Инкорпорациядан айырмашылығы – мұндай жинақта әрбір акт өзінің дербес мәнін жоғалтады.
бұл нормативтік актілердің мазмұндарын өзгертудің нәтижесінде олардың біртұтас актіге біріктіру арқылы жүйелеу нысаны.
Инкорпорацияны кім жүзеге асырғанына байланысты жинақтардың үш түрінің сәйкестігін тап
Ресми
Официоздық
Бейресми
жинақ құрастырушы орган өзі жинақты дайындап, жарияланған кезде орын алады.
жинақ болып құқықшығарушы органның (мысалы, әділет министірлігінің) тапсырмасы бойынша, бірақ оның ресми көрініс таппаған қолдауы арқылы шығарылған жинақтар табылады.
жинақ болып ғылыми мекемелердің, баспалардың өз ынтасы бойынша, құқықшығарушы органның арнайы өкілеттіктерінсіз шығарған заңнама жинақтары табылады.
Құқықтық қатынастың түрлеріне анықтамалар бер
Салалық белгісі бойынша
Сипаты бойынша
Құқықтық функциялар бойынша
Қатысушыларының құрамына қарай
Субъектілерінің анықталу дәрежесіне қарай
құқықтық қатынастар конституциялық-құқықтық, әкімшілік-құқықтық, азаматтық-құқықтық және т.б. болып бөлінеді;
материалдық (қаржылық, еңбек және т.б.) және іс жүргізушілік (қылмыстық іс жүргізушілік, азаматтық іс жүргізушілік және т.б.) құқықтық қатынастар;
реттеуші және қорғаушы құқықтық қатынастар;
жай және күрделі құқықтық қатынастар;
абсолюттік және қатысты құқықтық қатынастар;
Құқықтық қатынастардың пайда болу алғышарттарының екі түрінің түсінігін анықта
Материалдық (жалпы) алғышарттар
Заңды (арнайы) алғышарттар
бұларға адамның құқықтық қатынастарға түсуіне әсер ететін өмірлік қажеттіліктері мен мүдделері жатады.
бұларға құқық нормасы, құқықсубъектілік және шынайы өмір жағдайы ретіндегі заңды факт жатады.
Құқықтық қатынастар субъектілерінің келесі түрлерінің анықтамасын бер
Жеке субъектілер (жеке тұлғалар)
Ұжымдық субъектілер (заңды тұлғалар)
бұларға азаматтар, азаматтығы жоқ тұлғалар, қос азаматтығы бар тұлғалар, шетел тұлғалары жатады.
бұларға жататындар: мемлекет (ол басқа мемлекеттермен халықаралық қатынастарға түскен жағдайда), мемлекеттік ұйымдар, мемлекеттік емес ұйымдар (фирмалар, кәсіпорындар және т.б.)
Субъектілерінің әрекеттерінің сипатына қарай құқықты жүзеге асырудың төрт нысанының сәйкестігін табыңыздар
Сақтау
Орындау
Пайдалану
Қолдану
қолданыстағы құқықпен тыйым салынған әрекеттерден бас тарту;
оң мазмұнды заңды міндеттерді орындауға байланысты белсенді әрекеттерді жүзеге асыру;
олар арқылы тұлғаның өз мүддесін қанағаттандыратын субъективтік құқықтарды жүзеге асыру;
құзыретті органдардың нақты бір заңды істі шешуге байланысты биліктік қызметі, нәтижесінде сәйкес жеке акт қабылданады.
Түсіндіру тәсілдерінің мынадай түрлерінің анықтамасын бер
Грамматикалық
Логикалық
Жүйелік
тіл құралдарының, грамматика ережелерінің және т.б. көмегімен түсіндіру;
логика заңдарының және ережелерінің көмегімен түсіндіру;
заң нормасының басқа нормалармен жүйелік байланысын, нақты жүріс-тұрыстың құқық жүйесіндегі орны мен ролін талдау арқылы түсіндіру;
Түсіндіру тәсілдерінің мынадай түрлерінің анықтамасын бер
Тарихи-саяси
Телеологиялық (мақсатты)
Арнайы-заңды
құқықтық норманы қабылдаудың мақсаттарын анықтаудың көмегімен талқылау;
нормативтік актіні қабылдау мақсаттарын анықтаудың көмегімен талқылау;
заңнамада қолданылатын заң терминдерінің мазмұнын ашу арқылы түсіндіру.
Субъектілеріне байланысты түсіндірудің мынадай түрлерін анықта:
мұндай түсіндіруді өкілетті субъектілер ғана береді, олар арнайы актіде көрініс табады және заңды салаларды туындатады.
мұндай түсіндірудің заңды міндетті мәні болмайды және биліктік күші жоқ.
Көлемі бойынша түсіндірулердің түрінің сәйкестігін тап
Дәлме-дәл түсіндіру
Шектелген түсіндіру
Кеңейтілген түсіндіру
құқық нормасының шын мағынасы мен оның мәтіндік көрінісі сәйкес келген жағдайда мүмкін;
құқық нормасының шын мәніндегі мағынасы оның мәтіндік көрінісінен тар болған жағдайда қолданылады;
құқық нормасының шын мәніндегі мағынасы оның мәтіндік көрінісінен кең болған жағдайда қолданылады.
Құқықтық мінез-құлықтың түрлерінің анықтамасын бер
Конформисттік жүріс-тұрыс
Әдетті жүріс-тұрыс
Маргиналдық жүріс-тұрыс
бұл құқықтық ережелерге оларды терең, әрі жан-жақты түсінбестен, жоғары құқықтық белсенділіксіз бағынуымен сипатталатын әрекет.
бұл құқық нормаларының орындалуы әдетке айналып кеткен жағдайда көрініс табады.
бұл мемлекеттік мәжбүрлеудің, жазадан қорқудың нәтижесінен қорқудың нәтижесінде жүзеге асырылатын құқықтық мінез-құлық.
Заңды құрамның анықтамаларын сәйкестеп белгіле:
Құқықбұзушылық субъектісі
Құқықбұзушылық объектісі
Құқықбұзушылықтың субъективтік жағы
Құқықбұзушылықтың объективтік жағы
бұл осы әрекетті немесе әрекетсіздікті жасаған құқыққабілетті жеке тұлға немесе әлеуметтік ұйым.
бұл осы құқықбұзушылықты неге бағытталғанын көрсетеді. Объектінің түрлік және тектік түрлерін бөліп қарастырады.
бұл тұлғаның өз әрекетіне және оның салдарына деген субъективтік қатынасын сипаттайтын белгілер жиынтығы.
бұл осы құқықбұзушылық сипаттайтын сыртқы белгілердің жиынтығы.
Мазмұны бойынша құқықтық саның анықтамасын сәйкесте:
Қарапайым құқықтық сана
Кәсіби құқықтық сана
Ғылыми құқықтық сана
бұл тұлғалардың құқыққа қатысты жалпы көзқарастары, өмірлік тәжірибесінің әсерімен туындайтын көңіл-күйлері;
бұл заңгерлердің заңды тәжірибесінің негізінде қалыптасатын сезімдері, сенімдері, көзқарастары, дәстүрлері;
бұл құқықты теориялық игеруді көрсететін идеялар, түсініктер, концепциялар;
Заңдылық үшін тән жақта ата
Мазмұнды жағы
Формальді жағы
бұл құқықтық, әділ, ғылыми негізделген заңдардың болуы;
бұл оларды орындау, себебі, орындаусыз ең кемшіліксіз заңдардың болуының өзі де жеткіліксіз.
Құқықтық реттеу механизмінің келесі элементтеріне сәйкес анықтамаларды белгіле
Құқық нормасы
Ұйымдастырушылық
Құқықтық қатынас
Құқықтар мен міндеттерді жүзеге асыру актілері
Қорғаушы, құқыққолданушы акт
мұнда мүдделерді қанағаттандыру үлгісі қалыптасады;
атқарушы акт сияқты шешуші фактімен бірлескен заңды факт немесе фактілік құрам;
бұл жердегі нормативтік талаптар сәйкес субъектілерге қатысты нақтылынады;
субъектілердің сақтау, атқару және пайдалану нысанындағы әрекеттері;
құқықбұзушылық жағдайында қолданылады.
Құқықтық жүйесі бойынша елдерді сәйкесте
Континенталдық Еуропаның нормативтік-заңнамалық жүйелер отбасы
Нормативтік-соттық, ағылшын-саксондық құқықтық жүйелер жанұясы
Діни-дәстүрлі, идеологиялық құқықтар жүйелер жанұясы
Италия, Франция, Германия, Португалия және т.б
Ұлыбританияның, АҚШ-ң, Канаданың, Австралияның және т.б.
Иран, Ирак, Пәкістан, Судан және т.б.
Заңды кепілденуінің келесі түрлеріне сипаттама бер
Саяси
Әлеуметтік-экономикалық
Ұйымдастырушылық
Қоғамдық
бұл қоғамның экономикалық дамуының дәрежесі, оның жағдайының деңгейі, меншік нысандарының алуан түрлілігі, экономикалық бостандық және т.б.
бұл конституциялық құрылымның саяси жүйесінің демократиялылығының дәрежесі, саяси плюрализм, көппартиялылық, биліктің тармақтарға бөлінуі және т.б.;
бұл заңдар мен заңға сәйкес актілердің орындалуын бақылайтын арнайы органдардың қызметі;
бұл заңнаманы бұзумен күресу мақсатында қолданылатын алдын-алу және басқа да шараларының мемлекетте қалыптасқан кешені;
Достарыңызбен бөлісу: |