Мектебінде

89
Тұрардың бұрынғы жұбайы Надежда Константиновнадан 
2 қыз қалған. үлкені – София, кішісі – Майя.
София  Тұрарқызы  1923  жылы  туған.  Орыс  тілі  мен 
әдебиеті пәнінің мұғалімі. София апамыз 1998 жылы қайтыс 
болған.
Майя  Тұрарқызы  1929  жылы  туған.  Мәскеудің 
көркемсурет  көрмесі  дирекциясында  машинистка  болып, 
«Центросоюз» хатшылығында және «Роспотребсоюзда» әр 
түрлі қызмет атқарған. Қазір жасы 81-де.
Владимир – Тұрар Рысқұловтың екінші қызы Майяның 
ұлы.  1957  жылы  Мәскеуде  туған.  Мәскеу  мемлекеттік 
университеті,  Азия-Африка  елдері  институтының  тарих-
филология  факультетін  бітірген.  Араб,  ағылшын,  француз 
тілдерінің маманы. Оның үш қызы бар. Александрина мен 
Анастасия –жоғары білімді биотехнологтар, Анна-суретші.
Т.Рысқұловтың Әзизадан туған Ескендір атты жалғыз ұлы 
10 жылға сотталып, Архангельск түрмесінде өкпе ауруынан 
қайтыс болады.
Ал аяғы ауыр әйелі Әзиза Түбекқызы Бутырка түрмесінде 
босанып,  Риданы балалар үйіне жібереді.
Әзизаның анасы Әрипа Атауылқызы «Халық жауының» 
енесі  ретінде  Қарағанды  лагеріне  қамалады.  Әрипа  сол 
лагерде қайтыс болады. 
Қазір  Сәуле  Алматыда,  биология  ғылымының  докторы, 
Рида Москвада тұрады.
Ал, Әзиза апамыз 1988 жылы маусым айында Алматыда 
қайтыс болады.
ІІ  топ.    «Желтоқсан  қаһарманы  –    Қайрат 
Рысқұлбеков».
-  Дүниені  дүр  сілкіндірген  1986  жылғы  желтоқсан 
оқиғасы  естен  ұмытылар  ма?!  Талай  тағдыр  талапайға 
түсіп, тәуелсіздік жолында талай азамат шейіт болды.  Олар: 
Қайрат  Рысқұлбеков,  Ләззат  Асанова,  Ербол  Сыпатаев, 

90
Сәбира  Мұқамеджанова  сынды  апаларымыз  бен  ағалары-
мыз еді. Олар өмірден қандай қызық көрді?
Ал, Қайрат Рысқұлбеков ше? Ол 1965 жылы Талдықорған 
облысы,  Алакөл  ауданы,  Қазақстан  ауылында  туған. 
Алматыдағы  Ә.Қастеев  атындағы  сәулет  және  құрылыс 
институтында  оқыған.    Қ.Рысқұлбековке  телецентрдің  ин-
женерін  өлтірдің  деген  жала  жабылып,  ату  жазасына  үкім 
шығарылды. Ол артынан 20 жыл бас бостандығынан айыру 
жазасына  ауыстырылды.  1988  жылы  21  мамырда  Семей 
түрмесінің  21-камерасында  21  жаста  белгісіз  жағдайда 
өмірмен қоштасты. Мүмкін ол тірі болса нағыз ақын болар 
ма еді?! Оған «Ақтық сөзің не»? деген уақытта:
«Күнәдан таза басым бар,
Жиырма бірде жасым бар.
Қасқалдақтай қаным бар, 
Бозторғайдай жаным бар.
Алам десең, алыңдар.
Қайрат деген атым бар,
Қазақ деген затым бар.
Еркек тоқты-құрбандық, 
Атам десең, атыңдар.
Мен не етермін, не етермін,
Мен келмеске кетермін.
Көрмеген қош бол, таңдарым,
Көре алмай мен өтермін.
Қош аман бол артымда,
Ағайын-туған, азамат,
Артымда қалған ата-анам, 
Ел-жұртым саған аманат» деген болатын.
Бұл  пешенесіне  жазылған  аз  ғана  ғұмырдың  соңғы 
сағатына  дейінгі  мынау  алдамшы  дүниеден  рақым 
күтіп,  күдер  үзбеген  балаң  жігіттің  жан  сыры  еді.  ҚР-
сы  Президентінің  жарлығымен  Қ.Рысқұлбековке  Халық 

91
Қаһарманы атағы  берілді.
Мұғалім:  -  Тәуелсіздік  бізге  ата  тарихымызды,  ана 
тілімізді қайтарғаны үшін өте бағалы.
ХХІ  ғасырдағы  жаңа  Қазақстанның  алға  қойған  қазіргі  
мақсаты  –  өткенімізді  білетін,  бүгінгіні  түсінетін,  ертеңге 
сеніммен  қарайтын  азамат  тәрбиелеу.Соған  мүмкіндік 
жасалып  отырғанын  мақтан  тұта  отырып,  ең  басты 
бақытымыз – Тәуелсіздігіміздің шежіресіне көз жіберейік.
2-жоба: «Тәуелсіздік шежіресі».
1991  жылы  16  желтоқсанда  ҚР-ның  мемлекеттік 
тәуелсіздігі туралы Конституциялық заң қабылданды.
1992  жылы  4  маусымда  ҚР  мемлекеттік  рәміздері 
қабылданды.
1993  жылы  15  қазанда  ұлттық  валюта-теңгеміз  дүниеге 
келді. 
1994  жылы  Қазақстанның  жаңа  ордендері  мен  медаль-
дары дүниеге келді.
1995 жылы 30 тамызда ҚР Ата Заңы қабылданды. 
1996  жылы  Республика  тәуелсіздігінің  5  жылдығы  атап 
өтілді.
1997 жылы Репрессия құрбандарының жылы.
1998  жылы  Еліміздің  астанасы  Алматыдан  Ақмолаға 
көшірілді.
1999 жылы Қазақ жерінде тұңғыш санақ жүргізілді.
2000 жыл – Мәдениетті қолдау жылы.
2001 жыл – Тәуелсіз ҚР 10 жылдығы.
2002 жыл – Білім жылы.
2003 жыл – Денсаулық жылы.
2004 жыл – Ауыл жылы.
2005 жылы Қазақстан білім беру жүйесінде 12 жылдық 
білім жүйесіне көшу негіздері қабылданды.
2006  жылы  Қазақстанның  ең  үздік  50  елдің  қатарына 
енудің жолдары ұсынылды.

92
2005-2015жылдар  индустриялды-инновациялық  даму 
бағдарламасы қабылданды.
Мұғалім:  -  Балалар,  бұл  аталған  шаралардың  барлығы 
еліміздің тәуелсіздігін нығайтуға және болашаққа нық қадам 
басуға негіз қалады.
3. Венн диаграммасы.  Салыстыру. 
–  Енді  қазір  Т.Рысқұлов  пен  Қ.Рысқұлбековты 
салыстырайықшы.  Бұлардың  арасында  қандай  ұқсастық, 
қандай айырмашылықтар бар? (Салыстыру стратегиясы)
                       Ұқсастығы         Айырмашылығы
1. Екеуі де Оңтүстік                    1. Тұрар – қоғам қайраткері, 
    Қазақстаннан.                               Қайрат – студент.                               
2. Тәуелсіздік жаршысы.            2. Тұрар 44 жаста, Қайрат 21 жаста еді.
3. Қазақтың адал ұлдары.           3. Тұрар Кисловодскіде, 
                                                           Қайрат Алматыда ұсталды.
4. Екеуі де түрмеге қамалды.     5. Тұрар үйленген, Қайрат үйленбеген.
4.  Жаңа  сөздер:  Күрес  –  сражение;  босқа  –  зря; 
бостандық – свобода;    өмірін – жизнь.
5. Мәтінмен жұмыс. Оқу, аудару.
Тәуелсіздік жолында
Қазақ жерінің тәуелсіздігі өте ертеден басталады. Қазақ 
жерінде халық қамын ойлаған хандар аз болған жок. Қасым, 
Тәуке,  Абылай  хандар  елін,  жерін  қорғап,  шайқаста  мерт 
болды. Демек, олар болашақ ұрпақтың бақыты, бостандығы 
үшін өз өмірлерін халқына арнады. Мұстафа, Тұрар, Әлихан 
халқының тәуелсіздігі жолында өз өмірлерін қиды.
1986 жылғы желтоқсан айында Орталық алаңға шыққан 
жастардың жан айқайы да елдің тәуелсіздігі үшін болған еді. 
Бұл  елдің  соңғы  тәуелсіздігі  үшін  болған  соңғы  қантөгісі 
еді... Иә, қазақ халқы тәуелсіздігіне осындай елі үшін жанын 
қиятын ұлдарының арқасында жетті. Біздің міндетіміз – сол 
тәуелсіздікті берік қолда ұстап тұру.
6. Деңгейлік тапсырмалар.