17. Қазақстандағы оқу жүйе. Публицистикалық стиль.
18. Өз еліндегі оқу жүйесі. Қысқарған сөздердің емлесі мен орфоэпиясы.
19. Баяндауыштың жасалу жолдары.
20. Сөйлем мүшелері. Тұрлаулы сөйлем мүшелері.
Пайдаланатын әдебиеттер тізімі
Әдебиеттер:
Негізгі:
1. Қазақ әдебиеті. 10 сынып, - Ұ.Асыл., Т. Жұмажанова., - Алматы «Мектеп» - 2006 ж.
2. Қазақ әдебиеті. 11 сынып, - О. Абдиманұлы., С. Дюсебаев., - Алматы «Мектеп»-
2007 ж.
3. Қазақ тілі. 10 сынып, - Ж. Адамбаева., Ф. Оразбаева., К. Оңалбаева., -Алматы
«Мектеп» - 2006 ж.
4. Қазақ тілі. 10 сынып, - Ж. Адамбаева., К. Оңалбаева., -Алматы «Мектеп» - 2006 ж.
5. Қазақ әдебиеті. 11 сынып, - З. Қабдолов., С. Қирабаев., Х.Әдібаев., - Алматы
«Мектеп»-2007 ж.
6. Қазақ әдебиеті. 10 сынып, - Қ. Алпысбаев., Б. Әбдіғазиұлы., Б. Сманов., Ж.
Сәметова, - Алматы «Мектеп» - 2002 ж.
7. Қазақ әдебиеті. 10 сынып, - С. Қирабаев., Ұ. Асылов., т.б. – Алматы «Мектеп» - 2003
ж.
8. Бектуров Ш., Бектурова А. Қазақ тілі для начинающих. – А., 1995 г..
9. Бекішова Д.Қ., Дұрысбаева Г.Ж. - Алматы - 2007
10. Исаев С.М. Қазақ тілі. Өнер баспасы - 2007 ж.
Қосымша:
1. Камешева К.М, Г.М.Мұқанова «Қазақ тілі іскери қарым - қатынас үшін».
2. Күзекова К., Қарақұсова Г. Қазақ тілі. – А., 1999 г.
3. Н.Оралбаева «Қазақ тілін үйренеміз»
4. Тіл туралы заң
5. Мұса А.О. Қазақ тілі (ускоренный курс для начинающих) Алматы -2007.
6. Оралбай Н. Құрманалиев - К.А.Алматы - 2007.
7. Хазимова Ә. - Алматы.
Тақырыбы: Қазақ тілі –мемлекеттік тіл
Сабақтың мазмұны мен мақсаты:
Мемлекеттік тіл туралы баяндау алуы;
сөйлеу үлгілерін игеруі;
сөйлеу үлгілерін мақсатты пайдалана алуы
Қазақ тілі – мемлекеттік тіл
Қазақ тілі – Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі. Қазақ тілі шығу тегі
жағынан түркі тілдер тобына жатады. Түркі тілдер туыс тілдер, өйткені олардың шығу
төркіні бір болған. Түркі тілдері, сөз құрылысы жағынан агглютинативті тілдер тобына
жатады.
Қазақ тілі мен қазақ халқының шығу кезеңі, ғалымдардың айтуы бойынша, 15
ғасыр. Осы дәуірден бүгінге дейін өмір сүріп келе жатқан қазақ тілінің арғын тегін сан-
салалы көне түркі жазба ескерткіштерінен аңғарамыз. Түркілердің көне жазуы- Орхон-
Енесей жазуы. Орхон-Енесей, Талас өзендерінің бойында табылған. Жазуды тәртіпке
келтіріп, кітап етіп бастырылып шығарған ғалым- В.В. Радлов. Ол 1891 жылы тұңғыш
рет Орхон жазуын зерттеп, түркі халықтарының ескерткіші екендігін айтты. Тіліміздің
ертедегі сыр- сипатын молырақ ашып бере алатын тікелей еңбектер- көне қыпшақ
тіліндегі ескерткіштер. Олардың бірі- 1069 жылы жазылған «Құдатғу білік» («құтты
болу», «бақытты болу» деген мағынада) дастаны, бұл әуелі араб жазуымен жазылып,
кейін ұйғыр жазуымен көшірілген. Сондай-ақ араб тілінде Махмуд Қашқаридің
«Кодекс Кумманикус» деген еңбек. Бұл еңбек 14 ғасырда жазылған, авторы белгісіз.
Демек, қазақ тілі сонау ерте дәуірден бастау алып, біздің жыл санауымыздан
бермен қарай халқымыздың дамуымен бірге алға басып, жетіліп отырған. Ана тілімізді
қастерлеп, қадірлеу- ежелгі салтымыз.
Сөздікпен жұмыс.
Туыс тілдер- родственные языки айқынырақ- точнее, яснее
шығу төркіні-происхождение көшірілу-переписывалась
сөз құрылысы- состав слова жарық көрді- высшел в свет
шығу кезеңі-период появления мұра- наследие
айтуы бойынша-по мнению біздің жыл санауымыз- наше
летоисчисление
арғы тегі- генесиология жетілу- совершенствоваться
көне жазу- древняя письменность қастерлеу-лелеять
тәртіпке – в порядок қадірлеу- уважать
бастырылып шығару- издавать ежелгі салт- древний обычай
сыр –сипат- свойство, достоинство
Төмендегі сұрақтарды пайдалана отырып, сұхбат құрастырыңыз ?
1. Сенің ана тілің қандай?
2. Қазақ тілі мемлекеттік тіл деген мәртебеге қашан ие болды?
3. Қазақ жазуының тарихы қай ғасырдан басталады?
4. Түркілердің көне жазуын атаңыз?
5. Орхон –Енисей жазуын тәртіпке келтірген ғалымды атаңыз?
6. 1069 жылы жарық көрген дастанды атаңыз?
Мәтінмен жұмыс
1.Мәтінді мәнерлеп оқу
2. Мәтінді аудару
3. Мәтін бойынша сұрақтар құрастыру
4. Мәтінді қысқаша мазмұдау
Тапсырмалар
Жаңа сөздермен сөйлем құрастыру
ООӨЖ: Қазақ тілінің қалыптасу тарихы. Тезис жазу
ОӨЖ: Қазақ тілінің қалыптасу тарихы.Сұрақтарға жауап беру
Әдебиеттер:
[2] 48-49 бет
[2] 48 бет
Тақырыбы: ҚР-ның Тіл туралы заңы
Сабақтың мазмұны мен мақсаты:
Республикамызда жарияланған Тіл туралы заңынан мәліметі болуы;
мемлекеттік тілге байланысты баптары туралы сөйлей алуы.
сөйлеу үлгілерін мақсатты пайдалана алуы
4-бап
Қазақстан Республикасының «Тіл туралы» заңынан. Қазақстан
Республикасының мемлекеттік тілі – қазақ тілі.
Мемлекеттік тіл- мемлекеттің бүкіл аумағында қоғамдық қатынастардың барлық
саласында қолданылатын мемлекеттік басқару, заң шығару, сот ісін жүргізу және іс
қағаздарын жүргізу тілі.
Қазақстан халқын топтастырудың аса маңызды факторы болып табылатын
мемлекеттік тілді меңгеру- Қазақстан Республикасының әрбір азаматының парызы.
Үкімет, өзге де мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдар
Қазақстан Республикасында мемлекеттік тілді барынша дамытуға, оның халықаралық
беделін нығайтуға;
Қазақстан Республикасының барша азаматтарының мемлекеттік тілді еркін және
тегін меңгеруіне қажетті ұйымдастырушылық, материалдық- техникалық жағдайларды
жасауға: қазақ диаспорасына ана тілін сақтауға және дамыту үшін көмек көрсетуге
міндетті.
Сөзік жұмысы
Заң-закон
Мемлекеттік тіл-государственный язык
Заң шығару- законодательство
Сот ісін жүргізу- судопроизводства
Іс қағаздарын жүргізу – делопроизводство
Төмендегі тақырыпта сұхбат құрастырыңыз?
Қазақ тілі –мемлекттік тіл
ҚР-ғы Тіл туралы заң
Менің ана тілім
Мәтінмен жұмыс
1.Мәтінді мәнерлеп оқу
2. Мәтінді аудару
3. Мәтін бойынша сұрақтар құрастыру
4. Мәтінді қысқаша мазмұндау
Тапсырмалар
Хабарлы сөйлемдерді сұраулы сөйлемге айналдырыңыз.
1989 жылы қабылданған «Тілдер заңында» Қазақстан Республикасының қазақ тілі
мемлекеттік тіл статусына ие болды.1993 жылы 28 қаңтарда және 1995жылы 30
тамыздағы ҚР-ның Конституциясында бұл статус тұрақталып бекітілген. 1997 жылы
«Тілдер заңы » Парламентте талқыланып, Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі
дәрежесі ҚР Президенті жарлығымен бекітілді.
Бақылау тапсырмалары :
ҚР-ның мемлекеттік тілі ?
Тіл туралы заң қашан қабылданды?
Тіл туралы заң неше баптан,тараудан тұрады?
Достарыңызбен бөлісу: |
