айналған. Мұнда өз жерлестерімізден басқа тіпті шет елдерден қонақтар келіп демалады.
Менің елімнің гүлденіп келе жатқан Астана деп аталатын Елордасы бар. Одан басқа
Алматы, Қостанай, Ақтөбе, Қызылжар сияқты әдемі қалалары да бар. Кез келген адам өз
туған жерін жақсы көруі керек. Бұл әр адамның парызы болып саналады. Туған жерін
жақсы көрмеген адам өзінің анасын да жақсы көрмейді. «Туған жердей жер болмас, туған
елдей ел болмас»,- дейді қазақ. Әлемнің қай жеріне барып өмір сүрсең де, туған жеріңдей
болмайды. Бұған тіпті тарихтың өзі де дәлел болады. Сонау замандарда елінен, жерінен
еріксіз айрылған талай қандастарымыз шет елдерге көшіп барған. Олардың көшкеніне
ғасыр өтсе де, бүгінде Елбасымыздың арқасында атамекеніне көшіп келуде. Тіпті сонау
Қытай , Монғолия, Иран,Түркия, Ауғаныстаннан келген қазақтардың саны шексіз. Егер
олар туған жердің қадірін түсінбей, қадірін білмесе, олар өз атамекеніне – Қазақстанына
көшіп келмес еді. Бұл- барлық адамдар өз туған жерін жақсы көреді дегеннің белгісі.
Мәтінмен жұмыс
1.Мәтінді мәнерлеп оқу
2. Мәтінді аудару
3. Мәтін бойынша сұрақтар құрастыру
Тапсырма
1.Туған жер туралы мақал –мәтелдердің мағынасын түсіндіріңіз
Туған жердей жер болмас, туған елдей ел болмас.
Туған жерге туың тік
Өзге жерде сұлтан болғанша, өз елінде ұлтан бол.
Отан оттан да ыстық
Туған жер алтын бесік
Отансыз адам –ормансыз бұлбұл
2. Жүйесін тап ойыны
Ал-тал
Бер-беру
Аша-ағаш
Ар-ара
Ар-нар
Ер-жер
Кен-кене
Ас-рас
Ат-ата
Ара-арал
Ар-тар
Қылық-ықылық
Ек-кен
Ала-бала
Мен-емен
Екі-есік
Ін-іні
Есе-кесе
3.Салыстыру құрастырыңыз
Астана
ортақ
Қостанай
4. Топтастыру құрастырыңыз. Зат есім
Бақылау сұрақтары:
Сенің туған жерің ?
Туған жерінің көрікті жерлерін атаңыз?
Туған жерінде өмір сүрген ақын –жазушыларды атаңыз?
Туған жер туралы мақал-мәтелдер айтыңыз?
ООӨЖ: Негізгі және туынды зат есімдер. Қостанай қаласы мәтінін құрастыру [3]
44бет. Ереже жаттау
ОӨЖ: мәтінді мазмұндау, зат есімдерді теріп жазу [5] 177 бет
Әдебиеттер:
[3] 44 бет
[5] 177 бет
Тақырыбы: Зат есімнің жасалуы. Қостанай қаласы
Сабақтың мазмұны мен мақсаты:
Өз туған жерлері туралы ойларын жеткізе алуы;
Қостанай туралы сөйлеу үлгілерін игеруі
Қисынды ойлау қабілеттерін артыру
Қостанай қаласы
Қостанай Тобыл өзенінің сол жақ жағасында 1879 жылы салынған. Қаланың негізін
Поволжье және Орынбор губернияларынан қоныс ауып келген орыс және украин
шаруалары қалаған. 1856 жылы Торғай өз алдына облыс болып құрылғанда оның
құрамында 4 уезд болады. Солардың бірі – Николаев уезі «қазіргі Қостанай». Уездің
әкімшілік орталығына 1895 жылы қалаға «Қостанай» есімі беріліп, уезд де солай деп
аталды. Қала әуелі губернияның, одан кейін округтың, ал 1956 жылдың маусым айынан
бастап облыстың орталығы болды. Соңғы жылдары Қостанай республикамыздың
өркендеген өнеркәсіпті, мәдениетті ірі қалаларының біріне айналды.
Әсіресе тың жерді игеру басталған жылдарда қаламыздың бейнесі тамаша өзгерді,
Төрт-бес қабатты зәулім үйлер бас көтерді. Ірі өнеркәсіп орындары пайда болды.
Қаламызда жүзеге асырылған игілікті істер сан алуан. Солардың бірі – ірі өнеркәсіп
орындарының салынуы. Мысалы, тоңазытқышы бар ірі ет комбинаты, нан заводы, темір-
бетон бұйымдары және үй құрылысының ірі панельдерін жасайтын комбинаттар, шина
өндеу заводы, астық өнімдері комбинаты пайда болды. Сонан соң тәтті тағамдар «Баян
сұлу» және «Большевичка» тігін фабрикасы, арнаулы жол машиналарын және құрылыс
техникасын жөндейтін завод, екінші нан комбинаты салынды.
Қостанай- мәдениет орталығы. Онда жалпы білім беретін мектептер, лицей және
гимназиялар, медицина- лық колледжі, педагогикалық және құрылыс колледжімен т.б орта
арнаулы оқу орындары мен ЖОО(заң академиясы , университет, институт), қазақ драма
театры, филормония өлкетану мұражайы т.б бар.
Мәтінмен жұмыс
1.Мәтінді мәнерлеп оқу
2. Мәтінді аудару
3. Мәтін бойынша сұрақтар құрастыру
Зат есімнің жасалуы.
Есімдерден зат есім тудырушы
жұрнақтар
Етістіктерден зат есім тудырушы
жұрнақтар
-шы,-ші
-лық,-лік,-дық,-дік,-тық,-тік
-ша,ше
-шық,-шік
-ыл,іл-л
-хана,-стан,-кеш
-ма,ме,ба,бе,па,пе
-ым,ім,м
-ыс,іс,с
-қы,кі,ғы,гі
-ық,ік,қ,к
Тапсырмалар[1]178-179 беттер
12,13,14,15- жаттығу.Зат есім жасаңыз
16-жаттығу. Қазақ тіліне аударыңыз
Бақылау сұрақтары
Қостанай қаласының негізі нешінші жылы салынды?
Қаланың негізін кімдер қалады?
Қостанай қаласының алғашқы атауы?
1895 жылы қалаға берілген есім?
Қай жылдан бастап облыс орталығы болып саналады?
ООӨЖ:Етістіктен зат есім тудырушы жұрнақтар.
[3] 45бет
ОӨЖ: Тобыл өзені туралы ақпарат жинау
Әдебиеттер:
[3] 45 бет
Тақырыбы: Зат есімдердің тәуелденуі. Жыл мезгілдері
Сабақтың мазмұны мен мақсаты:
Жыл мезгілдері туралы ойларын жеткізе алуы
Иелік, меншік ұғымдарын сөйлеу тілінде мақсатты пайдалануы
Сөйлеу үлгілерін игере алуы
Жыл мезгілдері
Жылда төрт мезгіл бар: қыс, көктем, жаз, күз. Әр мезгілде үш ай бар. Қыс айлары:
желтоқсан, қаңтар, ақпан. Көктем айлары: наурыз, сәуір, мамыр. Жаз айлары: маусым,
шілде, тамыз. Күз айлары: қыркүйек, қазан, қараша.
Әр айда төрт апта бар, әр аптадада жеті күн бар, олар: дүйсенбі, сейсенбі, сәрсенбі,
бейсенбі, жұма, сенбі, жексенбі. Бір тәулікте 24 сағат бар. Бір жылда он екі ай бар,
олар: желтоқсан, қаңтар, ақпан, наурыз, сәуір, мамыр, маусым, шілде, тамыз, қыркүйек,
қазан, қараша.
Сөздік
жыл-год
көктем- весна
мезгіл- время
кез- пора
жаз- лето
қыс- зима
Мәтінмен жұмыс
1.Мәтінді мәнерлеп оқу
2. Мәтінді аудару
3. Мәтін бойынша сұрақтар құрастыру
Тапсырмалар. [1] 101-102 бет.
28- жаттығу. Сұрақтарға жауап беріңіздер.
31- жаттығу. Мәтіннен антонимдерді теріп жазыңыздар.
33- жаттығу. Мәтін бойынша жауап беріңіз.
34- жаттығу. Сөйлесім құрастыру.
Достарыңызбен бөлісу: |
