Музыка, театр және кино
ХХғ. 50-80ж.ж. қазақ музыка өнерінің ары қарай дамуы болды. Осы периодта Республикада Абай атындағы опера және балет академиялық театры, мемлекеттік филармония, Хор капелласы, Құрманғазы атындағы халық аспаптар оркестрі, би мен ән ансамблі, симфониялық оркестр, “Гүлдер” эстрадалық ансамблі, “Дос Мұқасан”, “Айгүл” ансамблі жұмыс істеді.
Қазақ әншілері, СССР халық әртістері Б.Төлегенова, Р.Бағланова, Е.Серкебаев, музыканттар апалы-сіңілі Накипбековалар, А.Мусаходжаева, М.Мусабаев, Р.Жұбатурова, Ә.Днишев, Р.Рымбаева, Г.Есімов және т.б. әлемдік танымалға ие болды. Опера және балет дамыды К.Кужамьяров және Н.Тлендиевтің “Алтын таулары”, С.Мұхамеджановтың “Айсұлу” опералары, Г.Жұбанованың “Ақ құс туралы аңыз” және “Хиросима” балеттері сахнаға шығарылды. Қазақстан композиторлары симфониялық шығармаларды шығарады. К.Кужамьяровтың “Ризвангүл” атты симфониялық поэмасы Қазақ ССР Мемлекеттік силығымен марапатталды. 60-70жж. балет өнері талантты балетмейстер Б.Аюхановтың шығармашылығымен жаңа импульске ие болды.
50-80жж. Республикада театрлар жұмыс істеді, соның ішінде Қазақ және Орыс драма театрлары, Ұйғыр музыкалық комедия театры, Кореялық музыка және драма театры, ТЮЗ, қуыршақ театры, Арқалықта, Гурьевте, Джамбулда, Жетісайда, Қарағандыда, Қызылордада, Семейде, Талдықорғанда және Шымкентте облыстық қазақ театрлары, Ақтөбеде, Жамбылда, Қарағандыда, Көкшетауда, Қостанайда, Павлодарда, Петропавлда, Семейде, Талдықорғанда, Оралда, Өскеменде, Целиноградта және Шымкентте облыстық орыс театрлары жұмыс істеді. 1980ж. Республикада Неміс драма театры (Теміртау қ-да) ашылды.
Қарастырып отырған кезең Қазақ кинематографиясының гүлдену уақытына сай келді. 1955-79жж. 70 астам фильмдер түсірілді, соның ішінде “Наш милый доктор” (Ш.Айманов, 1957ж.), “Сказ о матери” (А.Карпов, 1963), “Выстрел на перевале” (Б.Шамшиев, 1968), “Қыз Жібек” (С.Ходжиков, 1970), “Конец атамана” (Ш.Айманов, 1970), “Транссибирский экспресс” (Э.Оразбаев, 1977) және т.б. Басқа республикаларда түсірілген фильмдерге дубляж жасауда үлкен жұмыстар жүргізілді.
Жалпы 50-80жж. мәдениеттін дамуы біржақты процесте жүрген жоқ. Әр түрлі салалардағы жетістіктермен қатар мәдениет саласында дағдарыстық тенденциялар байқалды. Бұл ҚСРО-ның ұлттық саясатымен байланысты болды. Қазақ тілде сөйлеу саласы қысқартылды. Кітаптардың 95% және телеарналардың 70% орыс тілінде шықты, бұл тілде бүкіл іс құжаттары жүргізілді. 60-70жж. орыс тілі жоғарғы оқу орындардың және ғылымның негізгі тілі болды, қазақ тіліндегі мектептердің саны азайды. Сонында 70ж. аяғында қазақтардың жартысынан көбі өз ана тілін білмей өсті. Осының бәріде қазақ әдеби аудиториясының қысқаруына және этноаралық қарым-қатынастарда қайшылыққа әкелген болатын.
Соғыстан кейінгі Қазақстан
Бейбіт өмірге оралу негізінен әскери тауарларды шығаруға бағытталған экономиканы толықтай қайта құруды талап етті. Сол сияқты соғыс жылдарында жергілікті рынокты (импер) либерализациялау болды, ауылшаруашылығының тиімділігі өсті ұлтшылдық бен патриотизміне қарай марксизмнің идеологиялық диктаты әлсіреді. Дегенмен өкімет Германияны жеңгеннен кейін экономикалық саяси өмірдің соғысқа дейінгі түрлеріне қайта оралды.
Достарыңызбен бөлісу: |