Жаратылыстану-математикалық факультетінің деканы

Сұрақтар:

5. 
   Ағын суларды тазалау әдістері туралы жалпы түсінік
   
6. 
   Ағын суларды қатты заттардан тазалау
   
7. 
   Ақаба суларды тазалау әдістері:
   
   • 
     Механикалық (тұндыру, сүзу , центрифугалау)Гидроциклондардың өнімділігін есептеу
     
   • 
     физика-химиялық әдістері(коагуляция, флокуляция, флотация, адсорбция, экстракция, электрохимиялық, ректификация, дистилляция, дезодрация, кері осмос,
     

• 
  химиялық әдістері ( бейтараптау, аэрация, барбарирования, озондау, хлорлау)
  
• 
  биологиялық ( биологиялық ыдырау, биохимиялық тотығу)
  

Промышленная экология под редакцией В.В. Денисова. М.- Ростов –на –Дону. 2007. 273-286 бет.

Н.Е. Николайкина, Н.И. Николайкин, А.М. Матягина Промышленная экология –М. ИКЦ Академкнига -2006. /82-84 бет/.

12 апта

№ 12 лабораториялық сабақтың

Тақырып: Топырақтағы мысты анықтау

Әдебиет:

1.Асқарова Ұ.Б. Экология және қоршаған ортаны анықтау.-Алматы; 2008

Лабораториялық жұмыс-7( 44-45 бет)

/9/ 2. бөлім. 27. жұмыс. 245 б

№13 лабораториялық сабақ

1. 
   120мл-лік тығынды шыны ыдыс;
   
2. 
   1 мл,2мл-лік пипеткалар;
   
3. 
   250-300 мл-лік конустық колбалар;
   
4. 
   титрлеуге арналған бюреткалар;
   
5. 
   марганец(ІІ) сульфаты не хлориді ерітіндісі: 200 г марганец сульфаты кристаллогидратын не 212,5 г марганец хлориді кристаллогидратын дистельденген суда ерітіп, 0,5 л-ге дейін жеткізеді. Фильтрден өткізіп сүзеді;
   
6. 
   калий йодидінің сілтілік ерітіндісі: а) 75 г КІ 50 мл дистельденген суда ерітеді, б) 250 г натрий гидроксидін не 350 г калий гидроксидін 250 мл дистельденген суда ерітіп, екі ерітіндіні араластырып, 0,5 л-ге дейін жеткізеді;
   
7. 
   50 мл, 500 мл-лік өлшеуіш колбалар;
   
8. 
   күкірт қышқылы( тығыздығы 1,84 г/мл), 1:1 қатынасында сұйытылған;
   
9. 
   натрий тиосульфаты , 0,01н;
   
10. 
    крахмал, 1%-тік ерітіндісі.
    

Су үлгілерін 120 мл-лік тығынды калибрленген шыны ыдыстарға алады. Шыны ыдыстарды 0,5 м терңдікке дейін батырып үлгі алып, тез тығынмен жабады. Одан соң 1 мл-лік пипеткамен суда тұрғанда 1 мл марганец сульфатын не хлоридін құяды, үстіне 1 мл калий йодидінің ерітіндісін құяды. Шыны ыдысты тығынмен жауып, 2 мл суды бөліп құйып алады.

Титрлеу алдында пробиркадағы сұйықтың астынғы бөлігіне 2 мл күкірт қышқылын құяды. Тығынды жақсылап жауып, түзілген марганец(ІІ) гидроксиді тұнбасы ерігенше араластырады. Одан соң барлық үлгіні 250-300 мл-лік конустық колбаға құйып 0,01н натрий тиосульфаты ерітіндісімен сары түс пайда болғанша титрлейді.

Судағы еріген оттегі мөлшерін (х) төмендегі формула бойынша есептейді:

бұндағы:

А- титрлеуге кеткен натрий тиосульфаты мөлшері, мл;

Н- натрий тиосульфаты ерітіндісінің нормальдығы;

V1-шыны ыдыстағы үлгінің мөлшері,мл;

V2- марганец(ІІ) гидроксиді түзілгенге дейінгі кеткен реактив мөлшері,(2 мл);

1000- 1 л-ге есептелген коэффициент;

8- 1 н натрий тиосульфаты ерітіндісіндегі оттектің эквиваленті.

бұндағы: К- коэффициент.

№14 лабораториялық сабақ

• 
  Экологизация принциптері.
  

• 
  Қалпына келетін ресурстар есебінен өнеркәсіптерді экологизациялау.
  

• 
  Ресурстарды пайдалануды оптимизациялау.
  

• 
  Экологизация бағыты. Өнеркәсіптік, шаруашылық және әлеуметтік сфераларды және қоғамды түгелімен экологизациялау.
  

1. Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексі

Қазақстан Республикасының 2007 жылєы 9 қаңтардағы N 212 Кодексі

2 .Ә. Бейсенова, А. Саманова Экология және табиғатты тиімді пайдалану бет:96-102; 114 -120;142-144.

3. А.Ж. Ақбасова, Г.Ә. Сайнова Экология А.; 2003 бет:164-
15 апта
№15 лабораториялық сабақ

Тақырып: Қоршаған табиғи орта мониторингісі және қоршаған ортаны қорғаудың құқықтық нормалары.

Әдебиет: 1.Панин М.С. Экология Казахстана. – Семипалатинск: СГПИ, 2005. – 548с(588-614)

2. А.Ж. Ақбасова, Г.Ә. Сайнова Экология А.; 2003 бет: 251-252

1. 
   Қазақстан территориясының радиоактивті ластануы
   
2. 
   Қазақстан территориясының ауыр металдармен ластануы
   
3. 
   Ауыр металдардың химиясы
   
4. 
   Арал, Каспий теңіздерінің экологиялық проблемалары
   
5. 
   Иртыш бассейінің, Орал өзенінің экологиялық проблемалары
   
6. 
   Қазақстанның табиғи суларының экологиялық жағдайы мен ластануы
   
7. 
   Қазақстандағы ауыз суларының ресурстары
   
8. 
   Суды тазалайтын фильтрлер
   
9. 
   Қазақстан тау-кен өндіріс орындары
   
10. 
    Қазақстан металургиясы мен мелалл өңдеу өндіріс орындары
    
11. 
    Қазақстан химиялық өндірістері
    
12. 
    Қазақстан мұнай және мұнай өңдеу өндіріс орындары.
    
13. 
    Қазақстан Республикасының табиғи ресурстары.
    

биогенді зат - өле органика, детриттің барлық формалары ж/е биогенді тау жыныстары

«Экология», мамандықтарының 3-курс студенттерін жекелеген кәсіпорындардың экологиялық мәселелерімен таныстыру болып табылады.

МІНДЕТІ:

- қоршаған ортаны қорғау саласындағы мекемелер жұмысымен танысу;

- берілген мекемелердің құрылымдық бірліктері және құрылу тарихымен танысу;

- мекемелердегі қалдықтар мен ағын суларды тазалау түрлерімен танысу;

- химиялық және мұнай өңдеу мекемелеріндегі тазалау құрылғыларымен танысу;

- суды тазалау әдістерімен танысу;

- шикізат, оны кешенді өңдеу, дайын өнім, қалдықтар және өңделген су туралы түсініктер алу.

Сараманды өткізуді ұйымдастыру

«Экология» мамандығының студенттеріне өндірістік сараман өткізу уақыты 1 апта, ал «Экология және табиғатты пайдалану» мамандығының студенттеріне 1 апта.

Алға қойылған мақсаттар мен міндеттерге сай эколог және эколог-табиғатты пайдаланушы студенттерге арналған сараман таныстыру (экскурсия) түрінде болмақ. Экскурсия объектілері болып қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды тиімді пайдалануға қатысы бар барлық мекемелер мен кәсіпорындар бола алады, сонымен қатар қоршаған ортаны ластағыштар ретінде өндірістік және ауыл шаруашылық мекемелері де алынады.

«Экология және табиғатты пайдалану» мамандығының студенттеріне сараман үлкен өндіріс орталықтарына шығумен жалғасуы мүмкін. (2 апта). Қалған 2 апта уақыт ішінде студенттер Орал қаласының объектілеріне барады.

Сараманның негізгі мазмұны объектілерге экскурсия барысындағы дәрістік сабақтар болады.

1. Батыс Қазақстан облыстық территориялық қоршаған ортаны қорғау

басқармасы.

2. Мемлекеттік санитарлы-эпидемиологиялық бақылаудың Батыс

Қазақстан облыстық басқармасы

3. Батыс Қазақстан облыстық орманды және жануарлар әлемін қорғау

және қалпына келтіру басқармасы

4. Обаға қарсы станция.

5. «Жаик-Икар» арматура зауыты ЖШС-гі

6. «Металлист» ААҚ

7. «Нұржанар» ААҚ

8. «Полипласт» ААҚ

9. Орал механикалық зауыты

10. «Металлоизделия» ЖШС-гі

11. Батыс Қазақстан облыстық сертификаттау және экспертиза

орталығы филиалы.

12. Экология және табиғат мұражайы.

13. Орал қалалық жас науралистер станциясы

14. М.Өтемісов атындағы БҚМУ-нің ғылыми-зерттеу зертханасы

Экскурсия барысында студенттер өзін - өзі ұстау ережелерін қатаң қадағалағаны дұрыс (1 қосымша ).

Оқу-таныстыру сараманы кезінде студенттер болашақта жұмыс істеуге болатын жерлерде болып, экологтың кәсіби маңыздылығымен танысады.

Қоршаған ортаны қорғау саласындағы кәсіпорындар мен мекемелердің функциялары, олардың шешетін мәселелері, мамандардың жұмыс істеу ерекшеліктерімен танысқаннан кейін, студенттердің келешекте осы сала пәндері бойынша оқуға қызығушылығы саналы түрде артады.

Сараман барысында студенттер күнделікті ақпараттарды жазып отыру үшін күнделік жүргізеді. Сараман соңында күнделік жетекші оқытушыға есеппен бірге тапсырылады.

Есепті жазу барысында студенттер есепті құру және безендіруге үйренеді.

Кіріспе – есептің міндетті бөлімі, онда елдің және қаланың экологиялық жағдайлары талқыланып, табиғи ресурстарды тиімді пайдалану, қоршаған ортаны қорғау саласындағы мамандармен қамтамасыз етілуі қарастырылады.

Есептің негізгі бөлімінде экскурсияның барысы және кәсіпорынның жоспары көрсетіледі. Барлық ақпараттар бөлімдерге топталады, олар номерленіп және мазмұнында көрсетіледі. (2 қосымша)

Қорытынды – есептің міндетті бөлімі. Бұл бөлімде студент өткен сараман туралы өзінің пікірін жазып, кәсіпорындар мен мекемелердің қаланың экологиялық жағдайын жақсартуға әсерін жазады. Студент сараманды ұйымдастыру барысындағы ұсыныстар мен пікірін айтады.

Есепті сараман барысында түсірілген фотосуреттер мен кәсіпорын туралы буклеттермен безендірген жөн.

Сараман соңында қорытынды конференция өткізіледі. Онда студенттер оқытушы ұсынған тақырыптарға баяндамалар жасайды. Есепті тапсырған соң студенттер сараман бойынша сынақ тапсырады.

1 Қосымша

ЭКСКУРСИЯДА ӨЗІН-ӨЗІ ҰСТАУ ТӘРТІБІ

1. Экскурсияның объектілері, мақсаты мен міндеттері туралы оқытушының түсініктемелерін толықтай тыңдау. Экскурсия объектісінң орналасуы мен оның маршрутын білу.

2. Белгіленген жерге көрсетілген уақыттан кешікпей келу.

3. Экскурсияға өзімен бірге экскурсия барысындағы ақпараттарды жазу үшін блокнот пен карандаш алып жүру.

4. Жаяу жүруді қажет ететін экскурсия кезінде оқытушының көрсеткен маршрутымен жол тәртібін сақтай отырып жүру керек.

5. Экскурсия кезінде алаңдамай және қатардан қалмай жүру керек және артық әңгімелер жүргізбеу керек.

6. Кәсіпорында немесе зертханала экскурсия жүргізгенде экскурсия жүргізушінің айтқандарын тыңдап, блокнотқа жазып отыру керек. Экскурсияның уақыты мен күнін, кәсіпорынның аталуы, оның басқарушысының аты-жөні, экскурсия жүргізушінің аты-жөні, лауазымы жазылып алынуы керек.

7. Экскурсия жүргізушіні бөлмеу керек. Экскурсия барысында туындаған сұрақтар болатын болса, олар блокнотқа жазылып алынып, экскурсия соңында қойылуы керек.

8. Электр тогынан, химиялық немесе термиялық күйіктерден сақ болу мақсатында заттарды ұстап көру қатаң түрде, тек қана экскурсия жүргізушінің рұқсатымен ғана жүргізіледі.

9. Фотосуреттерді тек экскурсия жүргізушінің рұқсатымен ғана жасау керек.

10. Экскурсия аяқталған кезде экскурсия жүргізушіге рахмет айту керек.

2 Қосымша

КӘСІПОРЫНҒА СИПАТТАМА

1. Кәсіпорынның аталуы мен мекен-жайы

2. Кәсіпорынның пайда болу тарихы мен оның болашақтағы даму жетістіктері

3. Кәсіпорын құрылымы (негізгі және қосымша цехтар)

4. Негізгі өндіріс технологиясы

5. Атмосфераны және қоршаған ортаны қорғау шаралары.

6. Кәсіпорынның сумен қамтылуын ұйымдастыру.

7. Тазалау құрылғылары мен олардың схемалары.

8. Қоршаған ортаны қорғау мақсатында жүргізілетін шаралар.

ӘДЕБИЕТТЕР

2. Смирнов Б.Ю., Сафронов В.С., Богомолова Г..Я. Охрана окружающей среды. Методические указания к выполнению раздела в дипломных проектах и работах. СПТИ, Самара, 1991г.

№	Бағалау критериясы	Бағалау түрі
		%	барлығы
1	Үй тапсырмасы (ОЖСӨЖ)	100	15
2	Дәріске қатысу	100	15
3	Микроэемтихан	100	2
6	Зертханалық сабақта белсенділік	100	15
7	Реферат қорғау	100	2
	Аралық бақылау (Р1, Р2)	100	Барлық бағалардың орташа мәні
	Ағымдағы бақылау	(Р1+Р2)/2
	Емтиханға жіберілу рейтингісі	Аралық бақылау *0,6
	Қортынды бақылау (емтихан)	100*0,4
	барлығы	Емтиханға жіберілу рейтингісі + Қортынды бақылау

Аралық бақылаулар бойынша студенттің максималды үлгерім көрсеткіші 60% құрайды. Семестр аяғында оқу пәні бойынша қорытынды аттестациялау – емтихан өткізіледі (максималды көрсеткіші - 40%).

Пән бойынша қорытынды емтихан бағасы аралық бақылаулар және қорытынды аттестациялаудың максималды көрсеткіштер сомасы ретінде анықталады.

Қорытынды емтихан пәннің негізгі теориялық және практикалық материалдарын қамтитын нұсқауларға бөлінген тест тапсырмалары түрінде өтеді.

ТАҚЫРЫП: БИОСФЕРАНЫҢ ХИМИЯЛЫҚ ЛАСТАНУЫ

1. 
   Ластану терминінің 1981 ж. толық анықтамасын кім берген?
   
2. 
   Ластанудың негізгі түрлері
   
3. 
   Локальды ластану неге мінездемеледі?
   
4. 
   Региональды ластану неге мінездемеледі?
   
5. 
   Глобальды ластану неге мінездемеледі?
   
6. 
   Параметриялық ластанудың түрін көрсетініз:
   
7. 
   Ингредиентті ластанудың түрін көрсетініз:
   
8. 
   Адам үшін ең қауіпті болатын ластанудың түрі қандай?
   
9. 
   Ластанудың негізгі көздерің көрсетініз:
   
10. 
    Тағам өндірістердің қалдықтары қандай ластану көзіне жатады?
    
11. 
    Радиациялық ластану қандай ластану көзіне жатады?
    
12. 
    Түрлердің интродукциясы мен акклиматизациясы қандай ластану көзіне жатқызуға болады?
    
13. 
    Ормандарды кесу қандай ластану көзіне жатады?
    
14. 
    Популяцияның жалпы балансының бұзылуы қандай ластану көзінің әсеріне жатады?
    
15. 
    Урбанизация қандай ластану көзінің әсеріне жатады?
    
16. 
    Қоршаған ортаның табиғи химиялық қасиеттерінің қарастырылып отырған уақыт кезеңі үшін қайсыбір заттектердің көпжылдық орташа ауытқуларын асып түсетіндей болып өзгеруі немеме қоршаған ортаға әдетте онда болмайтын заттектердің түсуі немесе нормадан артық шамада түсуі ластанудың қандай түрін білдіреді?
    
17. 
    Өнім өндіру кезінде түзілген, тұтынылатын қасиетін жартылай немесе толық жоғалтқан шикізат материал қалдықтары қалай аталады?
    
18. 
    Өздерінің пайдалы қасиеттерің жойған бұйымдар мен материалдар қандай қалдықтарға жатқызылады?
    
19. 
    Машиналар, станоктар жіне т.б. ескірген кәсіпорындардың жабдықтаулары қандай қалдықтарға жатқызылады?
    
20. 
    Адам тіршілік әрекеті барысында пайда болатын және олармен алыстатылған қалдықтары қалай аталады?
    
21. 
    Сұйықтық зымыран отының ең улы затын атаныз:
    
22. 
    Ассиметриялық диметилгидразиннің химиялық формуласы қандай?
    
23. 
    Гидразиндік отының химиялық құрамы қандай?
    

ТАҚЫРЫП: РАДИОАКТИВТІЛІК - ЛАСТАУШЫ ФАКТОР РЕТІНДЕ

24. 
    Қоршаған ортаның ерекше ластаушы түрі - кейбір химиялық элементтердің және олардың изотоптарының атом ядроларының өздігінен иондаушы сәуле шығарып, ыдырауы қалай аталады?
    
25. 
    Радиоактивті изотоптарға жатқызады:
    
26. 
    Қандай бөлшектерді радионуклидтер α-ыдырау кезінде бөледі?
    
27. 
    “Жартылай ыдырау кезеңі” /t_1/2/ деген түсінікке анықтама берініз:
    
28. 
    Радиоактивтілікті қандай өлшем бірліктермен бағалайды?
    
29. 
    Табиғи радионуклидтердің ішінде кең тарағаны қандай?
    
30. 
    Жасанды радионуклидтерді анықтаныз:
    
31. 
    Төмен активті радиоактивті қалдықтарды анықтаныз:
    
32. 
    Орташа активті радиоактивті қалдықтарды анықтаныз:
    

ТАҚЫРЫП: ДИОКСИНДЕР

33. 
    Полихлорлы дибензодиоксиндердің негізі болып қандай молекула табылады?
    
34. 
    Полихлорлы дибензофурандардың негізі болып қандай молекула табылады?
    
35. 
    ПХДД және ПХДФ құрамына қандай галогендердің атомдары кіреді?
    
36. 
    Қандай қасиеттер диоксиндерге тән?
    

1/ химиялық активті, 2/ күшті қышқылдық және сілтілік ерітінділерде тұрақты, 3/органикалық ерітінділерде жақсы ериді, 4/ майларда жақсы ериді, 5/ суда жақсы ериді

37. 
    Диоксиндердің тірі организмдердегі метаболизмнің негізгі жолы:
    
38. 
    Диоксиндер қоршаған ортаның объектілеріндегі тұрақтылығы қандай?
    
39. 
    Диоксиндердің жартылай ыдырау мерзімің қысқартатын келесі сәулелер:
    
40. 
    Қоршаған ортаға бөліп отыратын диоксиндердің негізгі көзі:
    

ТАҚЫРЫП: АУЫР МЕТАЛДАР

41. 
    Үлесті салмағы 4,5 г/см³ мөлшерінен жоғары металдар жалпы қалай аталады?
    
42. 
    Адам денсаулығына қауіптілік дәрежесі бойынша ауыр металдар неше класқа бөлінеді?
    
43. 
    Токсикалығы жоғары /бірінші класқа жататын/ келесі металдар:
    
44. 
    Н.Реймерс классификациясы бойынша, ауыр металдар - ...
    
45. 
    Қоршаған ортада ауыр металдардың екі аспекті бар:
    
46. 
    Ауыр металдардың токсикалық әсері:
    
47. 
    Ауыр металдардың алғашқы табиғи көздеріне келесілер жатады:
    
48. 
    Автокөлікпен атмосфераға лақтырылатын қорғасынның негізгі түрі:
    
49. 
    Атмосферадағы сынаптың негізгі тотықтырғышы:
    
50. 
    Атмосферадағы сынаптың негізгі тотықсыздандырғышы:
    
51. 
    Кадмийдің токсикалығы жоғары қосылыстары:
    
52. 
    Қорғасынды атмосфераға лақтыратын негізгі көзі:
    
53. 
    Күшәннің негізгі токсикалық қосылыстары:
    

12. Оқу үрдісіндегі бағдарламалық немесе мультимедилік әдістерін қолданылмайды.
13. Мамандандырылған кабинеттер мен лабораториялар тізімі жоқ.

жүктеу 1,59 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: