№6 Лабораториялық сабақтың тақырыбы: Кремний және оның қосылыстары Лабораториялық сабаққа қажетті құрал-жабдықтар

№6 Лабораториялық сабақтың тақырыбы:
Кремний және оның қосылыстары 
 
Лабораториялық сабаққа қажетті құрал-жабдықтар
: 
Техникалық таразы, пробиркалар, стакандар, штатив, дистилденген су, құм, магний 
ұнтағы, кӛзді сақтайтын кӛзілдірік, фарфор тигелі, тұз қышқылы, фильтер қағазы, 
концентірлі NaOH ерітіндісі, Кипп апараты, лакмус қағазы, кальций, темір, кобальт, 
никель тұздарының ерітіндісі, метан.
 
Жұмыстың мақсаты: 
Кремний және оның қосылыстарының алыну жолдарын 
және химиялық қасиеттерін оқып үйрену. 
 
Зерттеу тақырыбының қажеттілігі
: Кремнийдің табиғатта таралуы және оның 
адам организміне әсері. Кремнийдің биалогиялық және химиялық маңызы. 
 
Пререквизиттер
: кремнийдіңдің жалпы қасиеттері, Д.И.Менделеевтың периодтық 
заңы. 
 
Постреквизиттер
: Бейорганикалық химияның теориялық негіздері. 
 
Студенттредің алдын ала менгеріп келуге тиісті дағдылары
: Кремний турулы 
жалпы мәліметтермен танысу, тәжрибе орындау кезіндегі қауіпсіздік ережелері білу, 
кремниймен жұмыс істей білу. 
 
Студенттредің алдын ала біліп келуге тиісті мәліметтері
: Кремнийдің химиялық 
қасиеттері мен ашылу тарихы. 
Қысқаша теориялық мағлұмат
 

 
Кремнийдің кристалдық 
 құрылымы 
 
Периодтық жүедегі орны және 
 атом құрылысы
. 
Кремний кӛміртектің ұқсасы. 
Оның электрондық формуласы: 
14
Si 1s
2
2s
2
2p
6
3s23p
2
мына араластыруға колданылады. Мысалы кремний кӛп қосылған темір құймалары 
қышқылға берік болады, 4% кремний аралаасқан темір электр трансформаторын жасау 
үшін жұмсалады. Соңғы кезде кремнийді шала ӛткізгіштертехникасында қолданатын 
болды; ол үшін алынуы жоғарыда жазылған техникалық кремний (94-95% Si) жарамайды, 
ӛте таза кремний керек ондай кремнийді алу үшін SiCl
4 
мырыш буымен 
тотықсыздандырады. 
Табиғатта кремний едәуір бӛлігі құм немесе кварц түрінде кездесетін 
кремнезем
деп аталатын кремний оксиді болып табылады. Ӛте таза кристалл күйіндегі кремний 
оксиді тау хрусталы деп аталатын минерал түрінде кездеседі. Әр түрлі қоспалармен 
боялған кристалдық кремнезем SiO
2
бағалы және жартылай бағалы тастар – агат, аметист, 
яшма түзеді. Кремнийдің табиғи қосылыстарының басқа тобын кремний қышқылының 
туындылары 
силикаттар
құрайды. 
Елімізде қыш және цементтік шикізаттардың, отқа тӛзімді және құрылыс 
материалдарының әр түрлі ірі қорлары бар. Асбест бағалы бейметалдық пайдалы қазба 
болып табылыды. Республикамызда ондаған асбест кен орындары бар, оның ішінде ең 
ірісі-Торғай ойпатандағы Жетіқара кен орны. Оның қоры 16,5 млн тоннаға жетеді. 
Алынуы
. 
Ӛнеркәсіпте 
кремний 
электор 
пештерінде 
SiO
2
кокспен 
тотықсыздандырып алады: 
SiO
2
+ 2C =Si + 2CO