Жаратылыстану-математика факультетінің деканы

№2 зертханалық жұмысты, СӨЖ және СМЖӨЖ орындаған кезде балдырлар тақырыбын зерттеп, оқып білу.

Микроскоп арқылы мына балдырлардың құрлысымен танысып, суретін сал.

1. 
   Көк-жасыл балдырлар бөлімі – Cyanophyta
   

Осциллятория және ностоктың құрлысы мен көбеюі. Олардың таралуы және маңызына тоқталу.

2. 
   Диатомды балдырлар бөлімі – Diatomophyta
   

Мелозира мен пиннулярияның құрлысы мен көбеюі. Олардың таралуы және маңызына тоқталу.

Көк – жасыл балдырлар қандай ерекшелігімен сипатталады?

Олардың құрылысының қарапайымдылығы неде? Олардың жіктелуі.

Осциллятория және ностоктың құрлысында қандай ерекшеліктер бар? Олардың мекендеуіндегі ерекшеліктер.

Диатомды балдырлар немен ерекшеленеді? Олардың жіктелуі.

Мелозира мен пиннулярияның құрлыстары қандай?

Хламидомонада және вольвокс қандай құрылысқа ие? Олар қайда таралған?

Хлорокк пен су торшасының таралуы және маңызы.

Улотрикс құрлысының ерекшелігі неде? Оның маңызы және таралуы.
Техникалық жабдықтау: микроскоптар, микропрепараттар, кестелер.
3 АПТА.
№3 зертханалық жұмысты, СӨЖ және СМЖӨЖ орындаған кезде төменгі сатыдағы саңырауқұлақтар тақырыбын зерттеп, оқып білу.
Класс асты Зигомицеттер - Zygomycetidae

Микроскоп арқылы құрлысымен танысып, суретін салып, сипаттама бер:

Мукордағы жыныстық процестің сұлбасы.

маңызы.

Зигомицеттер класы қандай ерекшеліктерімен сипатталады?

Мукордың құрлысы. Мукор қалай көбейеді?

Аскомицеттер қандай белгілерімен ерекшеленеді? Олардың жіктелуі.

Аскомицеттер үшін қандай жеміс беретін түрлер тән?

Ашытқы жасушаларының құрлысы қандай, олар қалай көбейеді?

1. 
   Түтікшелі және қатпарлы гименофора құрылысының ерекшелігі.
   
2. 
   Жеуге жарамды және улы саңырауқұлақтардың құрылысының ерекшелігі. Олардың маңызы.
   
3. 
   Гетеромерлі және гомеомерлі қыналардың құрылысының ерекшелігі. Олардың практикалық маңызы.
   

Гименей дегеніміз не?

Гименофор дегеніміз не?

Жеуге жарамды және улы саңырауқұлақтардың айырмашылығы қандай?

Қыналар құрылысының ерекшелігі.

Маршанция талломының көлденең кесіндісінің суретін салып, сипаттама беріңдер.

Аналық және аталықтың кесіндісіне сипатама беріңдер (суретте архегоний мен антеридийдің бөліктері анық көрінуі керек).

Маршанцияның спорангийінің суретін салып, сипаттама беріңдер.

Көкек зығырының анатомиялық құрлысына сипаттама беріңдер, суретін салыңдар.

Антеридий және архегоний.

Спорангийдің ұзынынан кесіндісі.

Протонема.

Көкек зығырының даму циклінің суретін салыңдар.

Сфагнумның жапырағының анатомиялық құрлысы.

Сфагнумның спорангийі.

Сфагнумның протонемасы.

Жоғарғы сатыдағы өсімдіктердің сипатамасы, олар қандай типтерге бөлінеді?

Мүк тәрізділерге қандай белгі тән?

Маршанцияның талломының құрлысы қандай?

Аналық мүше және архегонийдің құрылысы.

Аталық мүше және антеридийдің құрылысы.

Маршанцияның талломының анатомиялық құрлысы қандай?

Маршанциялар қалай көбейеді? Ұрпақ алмасуы.

Шилосцифус талломының құрылысы қандай?

Жапырақсабақты мүктер класы өкілдерінің ерекшелігі неде?

Көкек зығырының сыртқы және анатомиялық құрлысы.

Көкек зығырының ұрпақ алмасуы.

Көкек зығырының спораларының таралуы маршанциядан қандай айырмашылығы бар?

Сфагнум мен көкек зығырының сыртқы құрылысы мен өсуінің ерекшелігі неде?

Сфагнум спорогониі көкек зығырының спорогониінен несімен ерекшеленеді?

Мүктердің таралуы мен практикалық маңызы қандай?

Плаун өсімдігінің спорофилін микроскоппен қарап, суретін салу. Спорангиясы мен спорасын көрсету.

Плаунның өскінінің суретін салу.
Қатар Түрліспоралылар – Selaginelles
Селагинелла өсімдігінің сыртқы көрінісі.

Селагинелланың споралы масағының көлденең кесіндісі.

Микроскоп арқылы селагинелла масақшасын қарап суретін салу.

Селагинелла өскінінің суретін салу.

Қырықбуынның споралы масағын бөлшектеп, спорофилін және спорасының суретін салу.

Қырықбуын өскінінің суретін салу.
ушалары. ысындағы ерекшеліктерін, түсін анықтау.

вирустар.рістегі, жанғыш материалдард Бақылау сұрақтары:

Папоротниктәрізділер мен мүк тәрізділердің негізгі айырмашылығы.

Папоротниктәрізділердің жіктелуі.

Плаунның жыныссыз (спорофит) көбею кезеңі.

Плаунның жынысты (гаметофит) көбею кезеңі.

Плаунның таралуы және маңызы.

Плауннан селагинелла масақшасын қалай ажыратуға болады?

Плаун мен селагинелла даму цикліндегі айырмашылық?

Қырықбуынның сыртқы құрылысында қандай ерекшеліктер бар?

Қырықбуын мен плаунның масақшасында қандай айырмашылықтар бар?

Плаун мен қырықбуын, селагинелла өскіншелерінде қандай айырмашылық бар?

Қырықбуынның таралуы және практикалық маңызы.

Жапырақтың сорусты бөлігін, сорустар және спорогоний арқылы кесіндісін қарау, суретін салу, сипаттама беру.

Папортник өскінінің суретін салу, оның формасына, антеридий мен архегоний орналасуына көңіл бөлу, оларға сипаттама беру.

Папортник тамырсабақтарының суретін салу.

Макроспора және аналық өскіннің (мегоспора) суретін салу.

Микроспора және аталық өскін, оның редукцияға ұшырауын көрсету, суретін салу.
Бақылау сұрақтары:

Папортниктерге сипаттама беру.

Олар қайда кездеседі?

Папортниктер қалай көбейеді?

Папортникпен сальвинияның даму циклінде қандай айырмашылықтар бар?

Папортник сорусын сальвиния спорокарпиясынан қалай ажыратуға болады?

Папортниктердің практикалық маңызы.
7 АПТА.

№7 зертханалық жұмысты, СӨЖ және СМЖӨЖ орындаған кезде жалаңаштұқымдылар тақырыбын зерттеп, оқып білу.

1. 
   Макроспорофилл мен макроспорангийдің суретін салып, сипаттама беріңдер.
   
2. 
   Микроспорофилл мен синангийдің суретін салып, сипаттама беріңдер.
   
3. 
   Саговниктің тұқымбүрінің кесіндісінің суретін салып, сипаттама беріңдер.
   

1. 
   Беннетиттің қосжынысты бүрінің суретін салып, сипаттама беріңдер.
   

1. 
   Гинкгоның сыртқы түрі мен құрылысымен танысыңдар.
   
2. 
   Гинкго мен саговниктің тұқымбүрінің және көбеюінің ұқсастығын көрсетіңдер.
   

1. 
   Тарасов, с. 146
   

1. 
   Гербарийдан қарағайдың сыртқы түрі және құрылысымен танысыңдар, суретін салып, сипаттама беріңдер.
   
2. 
   Аналық бүрдің кесіндісі.
   
3. 
   Аталық бүрдің кесіндісі.
   
4. 
   Тұқымбүрінің кесіндісі.
   

1. 
   Жалаңаш тұқымдылардың пайда болу уақыты мен жағдайы.
   
2. 
   Жалаңаш тұқымдылардың қандай жаңа ерекшеліктері пайда болды?
   
3. 
   Жалаңаш тұқымдылардың жіктелуі.
   
4. 
   Макрофильдің даму жолына сипаттама бер.
   
5. 
   Жалаңаш тұқымдылар қандай даму жолынан өтті.
   
6. 
   Жалаңаш тұқымдылардың дамуының микрофильді жолына сипаттама бер.
   
7. 
   Жалаңаш тұқымдылардың таралуы және практикалық маңызы қандай?
   

1. 
   Жабық тұқымдылардың пайда болу уақыты және жағдайы.
   
2. 
   Жабық тұқымдылардың ашық тұқымдылардан айырмашылығы.
   
3. 
   Жабық тұқымдылардың жіктелуі
   
4. 
   Өсімдіктерді анықтаған кезде гүлдерінің құрылысының негізгі бөліктерін: гүлсерігін, андроцейін, гименейін, гүлшоғырын, жемісін анықтап қара.
   
5. 
   Тұқымдастардың филогенетикалық байланысы және өкілдерінің практикалық маңызы.
   

№1 зертханалық жұмыс

№1 зертханалық жұмысты, СӨЖ және СМЖӨЖ орындаған кезде бактериальды клетка қабықшасын зерттеп, бактериальдық жасушаның қабықшасын, митохондриясын, бактерия талшықтарын, фибрииларды, ядросын, қор заттарын зерттеу. Бактериялардың көбеюімен танысу және олардың ролі, спора түзуі.

Пайдалы және зиянды бактериялардың көбеюі мен дамуын зерттейтін ғылым ретінде микробиологияға баға беру. Пайдалы бактерияларды пайдағы асыру жолдары және зиянды микроағзалармен күресу жолдары.

Негізгі сұрақар:

1. 
   Ауаның микрофлорасы қандай?
   
2. 
   Судың микрофлорасы қандай?
   
3. 
   Қойма суы зонасының полисапробын сипаттау.
   
4. 
   Топырақтың микрофлорасының құрамы қандай?
   
5. 
   Миксобактериялар немен сипатталады?
   
6. 
   Сабақтәрізді бактериялардың құрылысы қандай?
   
7. 
   Сәулелі саңырауқұлақтардың құрылысы қандай?
   
8. 
   Рикетсии қалай қалыптасқан?
   
9. 
   Вирустың құрылысы қандай?
   
10. 
    Вирустар қандай аурулардың қоздырғышы болып табылады?
    
11. 
    Бактериофагтар қалай қалыптасқан?
    

1. 
   Генкель П.А. «Микробиология с основами вирусологии» М., 1974, 126-133 беттер.
   
2. 
   Дарбаева Т.Е. «Систематика растений» электрондық нұсқасы Орал, 2006 жыл. Бактериялар типі.
   

№2 зертханалық жұмыс

№2 зертханалық жұмысты, СӨЖ және СМЖӨЖ орындаған кезде балдырлар тақырыбын зерттеп, оқып білу. Микроскоп арқылы мына балдырлардың құрлысымен танысып, суретін сал: осцилатория, носток, пинулярия, мелозира, хломидоманада, вольвокс, хлорококк, су торшасы және улотрикстің қарап, құрылысына сипаттама беру.

Осциллятория және ностоктың құрлысы мен көбеюі. Олардың таралуы және маңызына тоқталу.

1. Горбунова Н.П. «Малый практикум по низшим растениям» М., с. 11-47

2. Гордеева Т.Н. «Практикум по курсу систематики растений» М., с. 5-28

3. Комарницкий Н.А., Кудряшев Л.В., Уранов А.А. «Систематика растений»

4. Хржановский «Ботаника», с.

Диатомды балдырлар бөлімі – Diatomophyta

Мелозира мен пиннулярияның құрлысы мен көбеюі. Олардың таралуы және маңызына тоқталу.

Микроскоп арқылы құрлысымен танысып, суретін сал. Хламидомонада мен вольвокстың құрлысы мен көбеюі. Олардың таралуы және маңызына тоқталу.

Хлорокк пен су торшасының құрлысы мен көбеюі. Олардың таралуы және маңызына тоқталу.

Улотрикстің құрлысы мен көбеюі. Олардың экологиясы, таралуы және маңызына тоқталу.

1. 
   Көк жасыл балдырлар қандай белгілерімен ерекшеленеді? Олардың құрылысы және жіктелуі.
   
2. 
   Осциллятория және ностоктың құрлысында қандай ерекшеліктер бар? Олардың мекендеуіндегі ерекшеліктер.
   
3. 
   Диатомды балдырлардың ерекшеліктері және жіктелуі.
   
4. 
   Вольвокс және хломидоманаданың құрылысы және таралуы.
   
5. 
   Хлорококк пен су торшасының маңызы мен таралуы.
   
6. 
   Олардың құрылысының қарапайымдылығы неде? Олардың жіктелуі.
   
7. 
   Мелозира мен пиннулярияның құрлыстары қандай?
   
8. 
   Хламидомонада және вольвокс қандай құрылысқа ие? Олар қайда таралған?
   
9. 
   Улотрикс құрлысының ерекшелігі неде? Оның маңызы және таралуы.
   

№3 зертханалық жұмыс

Зертханалық жұмыстың тақырыбы: Зең саңырауқұлағы, алғашқы қалталылар, плектаскалар

Зертханалық сабақтың өту барысы: Студенттер зертханалық сабақта зең саңырауқұлағы мен алғашқы қалталылар және плектаскалар заттық шыныға салып, микроскоп арқылы қарайды. Сол саңырауқұлақтардың анатомиялық құрылысына сипатттама беріп, кестелер мен оқулықтарға сүйене отырып, сипаттама жазады, суретін дәптерлеріне салады.

Зертханалық жұмыстың мақсаты: Студенттерге зең, алғашқы қалталылар, пеницилл мен аспергилдің практикалық маңызын, таралуын, адам өміріндегі маңызымен таныстыру.
№3 зертханалық жұмысты, СӨЖ және СМЖӨЖ орындаған кезде төменгі сатыдағы саңырауқұлақтар тақырыбын зерттеп, оқып білу. Зең саңырауқұлақтары. Алғашқы қалталылар. Плектаскалар. Микроскоппен қарап, суретін салып және құрылысына сипаттама беру. Зең саңырауқұлағы, ашытқы саңырауқұлағы, аспергилл және пеницилл.

Класс асты Зигомицеттер - Zygomycetidae

Микроскоп арқылы құрылысымен танысып, суретін салып, сипаттама бер:

1. 
   Спорангилі мукор мицелиін зерттеп, оның құрылысындағы ерекшеліктерін, түсін анықтау.
   
2. 
   Мукордағы жыныстық процестің сұлбасы.
   

3. 
   Нан және шарап ашытқыларының ашытқы жасушалары. Таралуы,
   

1. 
   Пеницилла және аспиргилла мәдени дақылдарын микроскоп астында қарау.
   
2. 
   Мицелийдің көпжасушалалығы және бұтақтануы. Конидий сағағының құрылысы. Олардың маңызы.
   

1. 
   Зигомицеттер қандай белгілерімен ерекшеленеді?
   
2. 
   зең саңырауқұлақтарының құрылысы мен көбеюі.
   
3. 
   Аскомицеттердің жіктелуі және жалпы сипаттамасы.
   
4. 
   Аскомицеттерге қандай жеміс денелер тән?
   
5. 
   Ашытқы саңырауқұлақтарының клеткалары қандай құрылысқа ие? Олар қалай көбейеді?
   
6. 
   Аспергилл мен пеницилдің айырмашылығы.
   

1. 
   Жуковский П.М. «Ботаника» М., 1964 жыл, 269-280 беттер.
   
2. 
   Петренко А.З. «Систематика растений» электрондық нұсқасы Орал, 2004 жыл 23-25 беттер.
   
3. 
   Горбунов Н.П. «Малый практикум по низшим растениям» М.,
   
4. 
   Гордеева Т.Н. «Практический курс по систематике растений» М.,
   
5. 
   Абдрахманов О., Абдрахманова А., Әметов Ә. Төменгі сатыдағы өсімдіктер систематикасының практикалық жұмыстары. 2-бөлім: Саңырауқұлақтар мен қыналардың практикалық жұмыстары. – Алматы: Қазақ университеті, 2004.-126б.
   

№4 зертханалық жұмыс

1. 
   Түтікшелі және қатпарлы гименофора құрылысының ерекшелігі.
   
2. 
   Жеуге жарамды және улы саңырауқұлақтардың құрылысының ерекшелігі. Олардың маңызы.
   
3. 
   Гетеромерлі және гомеомерлі қыналардың құрылысының ерекшелігі. Олардың практикалық маңызы.