ЖанқҰл тамараасар қалниязқызы

122 
 
4 – кестенің жалғасы  
 
1 
2 
3 
4 
5 
2 
Қазақ  ұлттық  музыка  құралдары  арқылы 
тұлғаның  интеллектуалдық  дамуының 
механизмі мен құрылымы 
1 
1 
1 
3 
Ұлттық 
музыка 
құралдары 
арқылы 
педагогикалық жоғарғы оқу орындарының 
студенттерін 
интеллектуалды 
дамыту 
ерекшеліктері 
2 
2 
2 
2 
Бөлім. 
Халықтың 
музыкалық 
шығармашылығы  –  тұлғаның  интеллектуалды 
дамуының негізі  
 
 
 
4 
Қазақ  ұлттық  музыкасының  даму 
кезеңдері мен шығу тарихы. 
1 
1 
1 
5 
Қазақ 
ұлттық 
музыкасының 
жанрларын жіктеу 
1 
1 
1 
6 
Қазақ ұлттық музыкасының тұлғаның 
интеллектуалды 
дамуындағы 
мүмкіндіктері мен мазмұны 
1 
1 
1 
7 
Кәсіби 
композиторлық 
шығармалардың  әр  түрлі  жанрындағы 
ұлттық  музыканың  түрленуі  (опера, 
симфония, балет, камералық-аспаптық) 
2 
2 
2 
8 
Отандық 
және 
шет 
елдік 
ғалымдардың  зерттеулеріндегі  тұлғаның 
дамуындағы      ұлттық  музыканың 
мүмкіндіктері мен ерекшеліктері  
1 
1 
1 
3  Бөлім.  Қазақ  ұлттық  музыкасы  арқылы 
тұлғаны дамытудың тұжырымдамалық негізі 
 
 
 
 
1
9 
Қазақ  ұлттық  музыкасы  арқылы 
тұлғаны 
интеллектуалды 
дамытудың 
принциптері мен әдістемелік тәсілдері 
1 
1 
1 
1
10 
Қазақ  ұлттық  музыкасы  арқылы 
тұлғаны 
интеллектуалды 
дамытудың 
педагогикалық шарттары 
1 
1 
1 
1
11 
Оқу  қызметіндегі  ұлттық  музыка 
құралдарымен педагогикалық жоғарғы оқу 
орны 
студенттерін 
интеллектуалды 
дамытудың әдістері мен формалары 
1 
1 
1 
 
 
 

123 
 
4 –кестенің жалғасы  
 
1 
2 
3 
4 
5 
1
12 
Аудиториядан  тыс  іс-әрекеттерде 
қазақ 
ұлттық 
музыкасы 
арқылы 
педагогикалық  жоғары  оқу  орындары 
студенттерін  интеллектуалды  дамытудың 
әдістері мен формалары 
1 
1 
1 
ЖАЛПЫ  –  45 сағат 
15 
15 
15 
 
Қалыптастыру  тәжірибесінің  даралану  мен  өзектендіру  кезеңі 
(оқытудың  4-ші  жылы)  –  тұлғаның  білім  беру  жүйесіндегі  мәнінің  деңгейін 
анықтау,  ұлттық  музыка  құралдарымен  тұлғаны  интеллектуалды  дамытудың 
дифференциялық құрылымы мен даралану кезеңі.  
Осы  кезеңде  студенттердің  ғылыми-зерттеушілік  даярлығы  мен 
педагогикалық  практика  барысында  ұлттық  музыканы  меңгеруде    олардың 
субъективті  дамуына  ықпал  ететін  «Музыкалық  білім  беру  педагогикасы  мен 
музыкалық  педагогика»,  «Музыкалық  білім  берудің  психологиясы  мен 
музыкалық психология» пәндерінің бағдарламасының мазмұнын толықтырулар 
енгізілді.  Олардың  қатарында  болашақ  мұғалімдердің  интеллектуалды  даму 
деңгейінің  бағалауын  қалыптастыру,  тұлғаның  өзін-өзі  жүзеге  асыру 
тәжірибесін  дамыту  қарастырылды.  Сондай-ақ,  тұлғаның  интеллектуалдық 
дамуының  рөлі  мен  халықтың  музыкалық  шығармашылығына  қатысты  курс, 
диплом  жұмыстарының  тақырыптары,  оларға  арналған  материалдар  негізінде 
студенттердің  ғылыми-зерттеушілік  жұмыстарын  жинақтау;  мектепте  ұлттық 
музыканың  негізінде  педагогикалық  үдерістерді  жобалау    мен  жүзеге  асыру, 
педагогикалық  практиканы    (мамандықтың  оқу  жұмысының  жоспарын  дербес 
сараптау мен сараптау технологиясындағы) дербес меңгеру ұсынылды.      
Аудиториядан  тыс  жұмыстардың  кезеңінде  республикалық,  қалалық, 
университеттік дейгейде өтілетін халықтық музыкалық кештерді ұйымдастыру; 
аспапта  орындалатын  музыкалық  ойындар,  презентациялар,  халықтың 
музыкалық шығармасын меңгерудің әртүрлі формалары қолданылды. Мәселен,  
«Негізгі  музыкалық  аспап»  пәніндегі  республикалық,  университеттік 
Олимпиадалар жүргізу; педагогикалық тәжірибенің қорытындысы негізінде ең 
үздік әдістемелік жұмыстардың байқауын ұйымдастыру қарастырылды.    
Қалыптастырушы  эксперимент  барысында  «Музыкалық  білім  берудің 
әдістемесі»  курсының  мазмұнын  толықтыру  кезеңін  меңгеру  үш  тақырыптан 
жасалды:  
1  Курстың мазмұны, мақсаты, міндеті. 
2  Музыкалық педагогиканы оқытудың принциптері. 
3  Музыкалық педагогиканы оқытудың әдістері. 
Курстың барлық үш тақырыбындағы мазмұны қазақтың дәстүрлі халықтық 
музыка  педагогикасының  мәнін  ашатын  ақпараттармен  толықтырылды. 
Дегенмен,  бірінші  тақырыпта  біз  этикалық  өлең  шумағының  техникасын 

124 
 
меңгерудің  бағытын  ескере  отырып  ауыз  екі  дәстүрлі  қазақтардың 
музыканттарын оқытудың мазмұны мен мақсатын; дәстүрлі әртүрлі сайыстарға 
қатысу  –  айтыс,  тартыс;  аспаптық  ойындарды  жүйелі  түрде  дамыту;  әрдайым 
музыкалық  шығарманың  формасымен  байланыс  жасау  –  шығарма,  дыбыстық 
таңдау, интерпретация, пародия, қиялдау тектес ақпараттарды қостық.    
Екінші  тақырыптың  мазмұнында  музыканттарды  оқытудың  принциптері 
мен  ақпараты  қазақтың  халықтық  музыкалық  педагогикасы  материалдарымен 
байытылды,  әсіресе  –  байланыстық  (шәкірт  тәрбиелеу,  ұстаз  тәжірибесінің 
шәкіртіне  берілуі);  дидактика  (қарапайымнан  күрделіге);  жүйелік;  көрнекілік, 
қолжетерлік және т.б. ұстанымдарына мән берілді.  
Курстың үшінші тақырыбына қазақ халқының музыканттарды даярлаудың 
дәстүрлі әдістері ескерілді, сонын ішінде – көрсету (қолмен, дауыспен); әртүрлі 
мазмұндағы  оқыту  материалдарының  нақты  бейнесі;  терме  және  айтыс 
жанрындағы  вокалдық  және  аспаптық  партиялармен  дифференциялық  жұмыс 
істеу;  қателерді  көрсету;  өткен  материалдарға  қайта  келу;  тақырыптан  алға 
қарай жылжу әдісі қарастырылды.   
Қалыптастыру эксперименті кезеңінде студенттер «Музыкалық білім беру 
психологиясы  мен  музыкалық  психология»  курсының  бағдарламасына  сәйкес 
келесі тақырыптың мазмұнын байытуды толықтыра отырып меңгертілді:  
1  Тұлғаның музыкалық қабілеті. 
2  Музыкалық-танымдық  үдерістің  психикалық  құрылымының  механизмі 
мен психологиялық жүйесі.   
Сондай-ақ, тұлғаның музыкалық қабілетіне қатысты сұрақтарды терең ашу 
үшін  біз  айтыс  пен  тартыстарға  қатысқан,  ақын  мен  орындаушы  болған 
қазақтың  күйшілері  мен  әншілерінің  дарындылық  музыкалық  қабілеті  туралы 
ақпаратты  қостық.  Олардың  музыкалық  қабілетінің  ұлттық  сезімдік  ырғақтың 
тереңдігі,  ладолық  ойлаудың  өзгерісі,  музыкалық  жадтағы  тұжырымды  алғаш 
рет  естуінен  күйлер  мен  әндерді  жылдам  есте  сақтауға  мүмкіндік  беретін 
қабілетті қорытындыладық.  
«Музыкалық-танымдық  үдерістің  психикалық  құрылымының  механизмі 
мен психологиялық жүйесі» тақырыбының мазмұнын толықтыру үшін біз ауыз 
екі  дәстүрдегі  қазақтың  музыканттарын  даярлаудың  психологиялық 
ерекшеліктеріне тоқталдық: шығарманың тұтастығын меңгеру, ойнау сәтіндегі 
рефлексияның  жоғары  деңгейі,  эмоциялық  ұтқырлық,  тыңдаушылардың 
назарын аудартуға қатысты ақынның ұтқырлығы ескерілді. 
Осылайша,  «Қазақ  ұлттық  музыкасы  арқылы  тұлғаның  интеллектуалды 
дамуы» элективті курсы мен базалық және бейіндеуші пәннің бағдарламасына 
енгізілген  толықтыруларды    меңгеру  барысында  студенттер  аралық  тестілеу 
мен  сауалнаманың  нәтижесінде  бірқатар  жоғары  көрсеткіштерге  жетті. 
Олардың  төл  мәдениет  саласындағы  музыкалық-психологиялық  білімі 
тереңдеді;  музыкалық-педагогикалық, музыкалық-тарихи, дәстүрлі музыкалық-
теориялар  туралы  білімдері  кеңейді;  интеллектуалдық  даму  деңгейлері 
жоғарылады.