139
Сурет 5 – Қазақ ұлттық музыкасы арқылы интеллектуалдық дамудың
қажеттілік-ынталандырушылық компоненті бойынша көрсеткіштер
(эксперименттің бастапқы мәліметтері)
Когнитивті компоненттегі диагностикалаудың міндеті: студенттердің
қазақ ұлттық музыкалық шығарма саласынан білімінің тереңдігін зерттеу; қазақ
ұлттық музыка саласын өзін-өзі бағалауын анықтау, музыкалық-эстетикалық
пайымдаулардағы даму деңгейін айқындау; қазақ ұлттық музыкалық
шығармаларын сараптау мүмкіндіктерін зерттеу, сондай-ақ халық әндері мен
күйлері негізінде жазылған Қазақстандық композиторларының шығармаларын
зерттеу дағдыларын анықтау болып табылады.
Алға қойылған міндеттер зерттеудің арнайы таңдалған әдістері мен
өңделудің көмегімен шешілді. Айқындау эксперименті кезеңінде біз
сұхбаттасу, бақылау, сауалнама жүргізу, салыстыру-талдау тапсырмалары,
таңдау әдістерін қолдандық.
В.С.Аванесов, В.П.Беспалько диагностикалық әдістерге сұхбат берушіні
тікелей мақсатты бақылау, алдын-ала әзірленген сұрақтарға жауап берудегі
сұхбаттасу және келесі біріктірудің нәтижесіндегі – соңғы жылдары кеңінен
қолданылатын педагогикалық тестілеу, сұхбаткердің оқу сапасын бағалау,
олардың оқу пәніндегі қабілет пен білімнің деңгейін анықтау және т.б. әдістерді
жатқызады [220, 221]. Болашақ мұғалімдердің қазақ ұлттық музыкасы арқылы
интеллектуалды дамуы үдерісін тиімді бағалау үшін білім берудің сапасында
табысты қолданылатын жетекші мониторингтік зерттеудің жүйесі тесттілеу
диагностикасы болып табылды. Дидактикада олардың бағытталуына қарай
тестілеудің екі түрі бар: білімді өлшейтін жетістік тесттері және тұлғаның
әлеуметтік-психологиялық сапасын анықтайтын тұлғалық тесттер. Осы ретте,
бағалаудың дәлдігі мен объектілігі тесттің сапасына, оның негізіндегі
өлшемдерге, анықталған көрсеткіштерге, бағалау жүйесі мен білімді бағалауға
қатысты жүзеге асады. Қазақ ұлттық музыкасы арқылы педагогикалық жоғары
оқу орындарында студенттердің интеллектуалды дамуы кешеніндегі деңгейін
0
10
20
30
40
50
60
70
Жоғары
Орташа
Төмен
0
33.33
66.67
0
44.55
55.45
Эксперимент тобы
Бақылау тобы
140
анықтайтын тестті әзірлеуде біз белгілеген өлшемдер мен көрсеткіштерге
сүйендік.
Диагностикалық тестілеудің негізінде біз элективті курстар, кәсіптік
пәндер мен базалық бағдарламаны толықтыратын мазмұнды зерттеудегі
сапасын анықтау үшін сандық өлшемдерді көрсететін бағалау шкаласындағы
белгілі бір тестке жауап беретін жіктеулердегі «бейне» көрсеткішін қолдандық.
Тесттік формада құрастырылған кешендік тапсырмалар интеллектуалдық
дамудың дербес деңгейі мен кәсіби түрде өзін-өзі бағалау, өзін-өзі білімдендіру
қабілеті мен олардың шығармашылық әлеуетіндегі деңгейін анықтау, ұлттық
музыка құралдарымен интеллектуалды дамытудың компоненттерінің даму
деңгейін анықтауға бағытталған. Мұндай тапсырма жалпылама ерекшелік пен
этномузыкалық білім, білік және дағдының деңгейін анықтап қана қоймай,
оның ұлттық музыка шығармасындағы тұлғаның байланысын зерттейді.
Оларды мынадай талапқа жауап беретіндей негізге сүйене отырып әзірледік:
салыстырмалы түрде қысқа уақыттық, бір мәнділік, көп уақытты талап
етпейтін; тесттік тапсырмаларды еркін түсіндіруге жол бермеу; айқын болу, көп
жауаптық белгілерді құрылымдау мүмкіндігін бермеу; ақпараттандыру, тестті
орындаудағы сандық бағалау немесе интервалдық шкала бойынша өлшеудің
мүмкіндігін қамтамасыз ету; стандарттық, кең практикада қолдануға ыңғайлы
болуы; тақырыптық нәтижелерді өңдеу үшін ыңғайлы болуы; қысқа және
шағын жауаптарды талап етуі.
Әдетте тесттің объективтілігі оны стандарттау жолымен жүзеге асырады,
алайда
тұлғаның
дүниетанымдық
көзқарасы
мен
эмоционалдық
байланысындағы әрбір қатысушының ұлттық музыкалық шығармашылығын
қабылдауда эмоционалдық-құндылықтық компоненттің деңгейі өте күрделі,
сондықтан зерттеудің объективтілігі мен толық стандарттаудың жетістігі
студенттердің тапсырмаларды орындауына қарай бағалау болып табылды.
Сенімді тест өлшеу дәлдігін, нәтиженің тұрақтылығын, сапалық өлшемдерін,
тест қаншалықты өзінің қызметін атқаратынын дәлелдейді. Тесттік формада
құрастырылған тапсырмалар бақылау тәжірибесінің кезеңіндегі студенттердің
қайтадан тестті тапсыруда алынған нәтижелерге сәйкес өзінің сенімділігін,
объективті тексеруден өткендігін көрсетеді.
Тесттің валидтігі (ағыл. Valid - жарамдылық) оның қандай себептен
құрылғандығы үшін, өлшеу үшін арналған баламалылық әдістемелері мен
жарамдылықты білдіреді. Құрастырылған кешендегі валидтік тесттегі «қазақ
ұлттық музыкасы арқылы студенттердің интеллектуалды дамуы» түсінігіндегі
барлық тапсырмалардың тиісті мазмұнын құрайтын өлшемдер мен
көрсеткіштер, практикалық бағыттағы тапсырмалардан тұрады. Тесттік
формадағы тапсырмалар болашақ мұғалімдердің қазақ ұлттық музыкасы
арқылы интеллектуалды дамытудың когнитивтік компоненттегі деңгейін
анықтау үшін тапсырмаларды топтастыру арқылы жауаптар нұсқамен беріледі,
оларды формула арқылы анықтауға болады: К = а / Р (К – меңгеру коэффиценті,
а – дұрыс жауаптардың саны, Р – дұрыс жауаптардың соңғы нәтижесі).
В.П.Беспальконың [248] зерттеуіне негізделе отырып коэффиценттің мәні
Достарыңызбен бөлісу: |
