Испандиярова А. Т., Мукашева Р. А

 
127 
Жоба- проект 
Халықаралық стиль- международный стиль 
Даму –развитие  
қаңқа-скелет 
өнеркәсіп- промышленность 
стандарттау- стандартизация 
ойлап табу- придумать 
тапқырлық- находчивость 
тиімді- выгодный 
негізін қалаушы- основоположник 
спортк ешені- спортивный комплекс 
мүсіндік сұлулығы- скульптурная красота 
көзге түсу- отличаться 
жоғары деңгей- высокий уровень 
мәлім- известный 
бекініс- укрепление 
су құбыры- водопровод 
құбылыс- явление 
оба- курган, могильник 
шоғырлану- скапливаться 
мазар- могила 
күрт даму- быстро развиваться 
Көне түрік ескерткіштері 
Жазу-надпись 
Таңбалау-ставить клеймо 
Күмбез-купол 
Кесене-мавзолей 
Заманауи ескерткіш- современный памятник 
Қолжазба-рукопись 
Рухани мәдениет- духовная культура 
Сәулетөнері- скульптура 
Мұнара-башня 
Ескерткіш-    памятник 
Көне қала-древний город 
Сақталған-сохранившийся 
Жазылған-написанный 
Дәлел-доказательство 
Жазбаша дерек-письменные данные, факты 
Әдет-ғұрып- традиции, обычай 
Сәулетші- скульптор 
Архитектуралық ғимарат-архитектурное здание 
Мәдениет экспедициясы- культурная экспедиция 
орнына қойды- поставили, установили 
сүйір -острый 
орны ерекше- особое место 
аударып жариялаған- был переведен и издан 
жаңа кесене салынған- поставлен новый мавзолей 

 
128 
жазба дәстүрі- традиция письменности 
қолжазба-рукопись 
көне түркі әліпбиі-древнетюркский алфавит 
көне тіл-древний язык 
дүниетаным-познание мира 
сақ дәуірі- эпоха саков 
ескерткіш құндылығы-ценность памятника 
жауынгер мәйіті- останки солдата 
күміс тостағанша- серебряная маленькая чаша 
мекендеу-поселять 
тайпа- племя 
тау беткейінен қорым ғана көрінеді → со склона горы видны только груды мелких 
камней 
Баспана 
Киіз үй- юрта 
Кереге- деревянная решетка (составная часть юрты) 
Уық-
 
унины (вогнутые жерди, на которых держится верхний купол юрты) 
Шаңырақ-  шанырак (деревянный круг на верхушке юрты, дымоход юрты) 
Күлдіреуіш- перекрестные реечки шанырака 
Босаға- косяк(дверной) 
әбзел-утварь 
туырлық- туырлык (кошмы, которыми покрывают юрту) 
үзік- узук (два куска войлока, покрывающие унины юрты, расположенные между 
туырлыком и тунликом) 
түндік- войлочное покрывало юрты (квадратная кошма, покрывающая верхний круг 
дымохода юрты, который открывают для выхода дыма или для проникновения 
света) 
қасиетті санау- считали святым 
байланыстыратын бөлшек- свызывающая часть 
ежелгі баспана- древнее жилище 
бата беру- дать благословение 
көшіп-қонуға ыңғайлы- удобно для переселения 
бекіту-укреплять 
байлау- завязывать 
ошақ- казан 
темір пеш-железная печь 
орнату-устанавливать 
ағаш төсек- деревянная кровать 
шымылдық құру- устанавливают занавески 
жүкаяқ-
 
подставка на ножках для постельных принадлежностей в юрте 
үзік-  узук (два куска войлока, покрывающие унины юрты, расположенные между 
туырлыком и тунликом) 
аяққап- сумка для посуды 
кебеже- кебеже (деревянный сундук для хранения продуктов посуды или короб для 
перевозки вьюков на верблюде) 
әбдіре- большой сундук 
әшекейлеу- украшать, оформлять 
таған-стойка 
Тұрғын үй 
Тұрғын үй-жилище 

 
129 
Тұрғын үй құрылыс секторы- сектор строительства жилья 
Даму стратегиясы-стратегия развития 
Тұрғын үй нарығы- жилищный рынок 
Жекеменшік-частный 
Жылжымайтын мүлік- недвижимое имущество 
Сұраныс-спрос 
Ұсыныс-предложение 
Жалға беру-давать в аренду 
Нарық конъюнктурасы- рыночная конъюнктура 
Тұтынатын тауар- потребительский товар 
Қаржыландыру-финансирование 
Нарық жағдайы-рыночное положение 
Кепіл беретін-гарантируемый 
Сақтандыру мекемесі- страховое учреждение 
Меншікті капиталын молайту-увеличить частный капитал 
Тұтынушының қаржы мүмкіндігі- финансовая возможность потребителя 
Табысты арттыру- увеличить доход 
Ақпарат жүйесі- информационная система 
Банктік жүйе- банковская система 
Қолжетімді баспана- доступное жилье 
Айырбас құралы-средство обмена 
Нарық салығы- рыночный налог 
Тұрақты- стабильный 
Иемдену-пользоваться 
Тепе-теңдік- равенство 
Ықпал ету- влиять 
Медициналық қызмет 
У врача 
Дәрігерде 
аллергия- аллергия                                анализ,талдау-анализ 
баспа-ангина                                          соқыр ішек-аппендицит 
дәке-бинт                                                ұйқысыздық-бессонница 
ауру-болезнь                                          тайдыру,шығару-вывих 
көз-глаза                                                 бас-голова 
тамақ-горло                                            кеуде-грудь        
қысым-давление                                    іш-живот 
асқазан-желудок                                    шаншып ауырады-колющая 
боль 
жөтел-кашель 
қақсап ауырады-ноющая боль 
 
В аптеке 
Дәріханада 
вата-мақта 
грелка-жылытқы 
капли-тамшы 
лекарства-дәрі-дәрмек 

 
130 
мазь-жақпамай 
марля-дәке 
пипетка-дәрі тамызғыш 
порошки-ұнтақ 
отдел готовых лекарств-дайын дәрілер бөлімі 
 
                                              В поликлинике 
                                                 Емханада 
кезекші дәрігер-дежурный врач 
главный врач-бас дәрігер 
заведующий отделением-бөлім меңгерушісі 
здравпунк-сауықтыру пункті 
регистратура-тіркеу 
медицинская карта-медициналық карта 
история болезни-сырқатнама 
больничный лист-саухат қағаз 
выдать (выдавать), продлить (продлевать), закрыть (закрывать), 
бюллетень-саухат қағаз беру,ұзарту,жабу 
выписать рецепт-рецепт жазып беру 
ставить пеяать-мөр басу 
приемные часы-қабылдау сағаты 
процедурный кабинет-ем-дом кабинеті 
тяжелая (опасная,не излечимая, инфекционная) болезнь- қатты 
(қауіпті, ем қонбайтын, жұқпалы) ауру 
хроническое заболевание-созылмалы дерт 
простуда-суық тию 
насморк/грипп-тұмау 
воспаление легких-өкпенің қабынуы 
порок сердца-жүрек ақауы 
ревматизм-сал 
гастрит-асқазан ауруы 
язва желудка-асқазан жарасы 
пищевое отравление-тамақтан улану 
солнечный приступ-күн өту 
травма-зақым,жарақат 
растяжение-созылу 
перелом-сыну 
ожог-күйік 
рана-жара,жарақат 
промыть рану-жараны жуу 
нарыв-іріңдеу 
фурункул-шиқан 
обморок-талу(есінен танып қалу) 

 
131 
сознание-ес 
терять сознание-естен тану 
прийти в сознание-есін жинау 
осложнение-асқыну 
пульс-тамырдың соғуы 
температура нормальная (повышенная, высокая, пониженная)-қызуы 
қалыпты (көтеріңкі,жоғары,төмен) 
проверить кислотность-қышқылды өлшеу 
укол, прививка-укол,егу 
делать операцию-ота жасау 
Мемлекеттік және халықаралық сыйлықтар мен стипендиялар 
Мемлекеттік стипендиялар-государственные стипендии 
қызметкер-сотрудник 
баяндама-доклад 
төраға-председатель 
құжат-документ 
мәдениет-культура 
Халық қаһарманы-народный герой 
Қазақстан Республикасының Үкіметі- Правительство Республики Казахстан 
өкілетті орган- уполномоченный орган 
шешім-решение 
мінездеме- характеристика 
мемлекеттік марапаттар- государственные награды 
мәдениет қызметкері- работник культуры 
қоғам қайраткері- общественный деятель 
қаулы- постановление 
Халық жазушысы- народный писатель 
Халық суретшісі- народный художник 
үміткер- кандидат 
орынбасар-заместитель 
Алтын қыран- Золотой орел 
Адам сәні 
Сән- мода 
Өлшем- размер 
Тәсіл- способ 
Талғам- вкус 
Әлеуметтік- социальный 
Құбылыс- явление 
Тарихи қоғамдастық- историческое сообщество 
Таңдау идеясы- идея выбора 
Өзгеріп отыру- меняться 
Пішін- форма 
Өткенге бағытталған- направлен на прошлое 
Сән әлемі- мир моды 
Маңызды ұғым- важное понятие 
Түсінік- понятие 
Дәуір тілі- язык эпохи 
Тұрақты- стабильный 

 
132 
Іскер- деловой 
Мінсіздік- безупречность 
Белдемше- юбка 
Ұстамды-сдержанный 
Қолайлы- удобный, комфортный 
Мәнер- манера 
Ену- входить 
Міндеттемейді- не обязывает 
Сапалы мата- качественная ткань 
Өкшесіз- без каблука 
Саяхат- путешествие 
Әшекей- украшение 
Еркін- свободно 
Сезіну- чувствовать 
Жейде- рубашка 
Нәзік- нежный 
Ұсақ- мелкий 
Қимыл- движение 
Реңк- оттенок  
Шілтер- кружева 
Қатпар- складка 
Жиынтық- совокупность 
Ұлттық сипаттағы- национального характера 
Кесте- вышивка 
Осы заманғы- современный 
Сырт киім- верхняя одежда 
Бас киім- головной убор 
Белдік – ремень 
Етек-жеңі- подол 
Күнделікті- повседневный 
Білезік- браслет 
Шашбар- заколка 
Заманауи- современный 
Ұлттық салт-дәстүрлер 
Құда-сват 
Үйлену- жениться 
Ұрпақ- поколение 
Қалыңдық- невеста 
Жасау беру- давать приданое 
Ырым- примета 
Адамгершілік- гуманность, человечность 
Өнегелі отбасы- образцовая семья 
Күйеу жігіт- жених 
Болашақ- будущий 
Жалғастырушы- продолжатель 
Құда түсу- сватовство 
Үлкен мән береді- придают особое значение 
Ұрын бару- первое посещение женихом дома невесты 

 
133 
Жаушы жіберу- послать гонцов, послать сватов 
Жол- жоралғы- ритуал, обычай(напр. подношение подарков) 
Ұйытқы болу- давать толчок мысли; воспитывать зачатки характера 
Құда тарту- обычай, по которому тянут, тащат, волокут свата во время свадьбы 
Ат байлар- коновязка 
Құйрық- бауыр- печень и курдючный бараний жир 
Бауыздау құда- самый близкий по родственным отношениям сват 
Бесік құдалар- родители, сосватавшие своих детей с колыбели 
Сөзге шешен- оратор 
Калыңмал- калым 
Шешіледі- решается 
Сері жігіт- настоящий парень 
Әл-ауқат- благосостояние, материальное положение 
Жасау- приданое 
Сыбаға-доля, определенная часть 
Бастаңғы- 
бастангы 
(угощение,  устраиваемое  девушками  и  молодыми  женщинами 
для своих сверстников при отъезде старших в семье) 
 Ерулік- ерулик (угощение, устраиваемое в честь прикочевавших позже соседей) 
Қалау-
 
брать  друг  у  друга  по  своему  выбору (напр.,  хорошую  лошадь, 
драгоценную  вещь,  в  честь  радостного  события,  часто  при  рождении 
ребенка, обряде обрезания и т.п.) 
 Тәрбие басы- әдептілік 
  
әдептіліктің маңызды шарты- важное условие вежливости, воспитанности 
 өмірлік ұстаным- жизненная позиция 
тәрбиелік нышандарының бірі- один из признаков воспитанности 
 міндеттер- обязанности 
талаптар- требования 
дөрекелік- грубость 
 жасампаздық- созидательность 
тұлға- личность 
 тілін таба білу- найти общий язык 
жеке пікірін сыйлау- уважать личное мнение 
 басқа адамдардың пікірін сыйлау- уважать мнние других людей 
жақсы қарым- қатынас орнату- строить хорошие отношения 
іскер адам- деловой человек 
жағымпаздық-подхалимство, угодничество 
сұхбаттасушы- собеседник 
өтініш- просьба 
сыйластық- уважение 
асығу- торопиться 
науқас- больной 
мұқтаж- нуждающийся 
бар ықыласпен- от всей души, сердца 
сараңдық- скупость, жадность 
жалқаулық- лень 

 
134 
екіжүзділік-лицемерие 
даңғазылық- помепзность 
мақтаншақтық- хвастовство 
 Адамның жан дүниесі және сыртқы келбеті 
Тіршілік- жизнь, существование 
Әлеуметтану- социология 
Жақсылық- благо, добро, благодеяние 
Жамандық- зло 
Бетбұрыс- перелом, поворот 
Қалыптастыру- формировать 
Өктемдік- властность 
Қиындық- трудность 
Басым болу- превосходить 
Басқару- управлять 
Келбет- внешность 
Ой- мысль 
Тап- тұйнақтай- безупречный 
Орта- среда 
Өну- прибавляться, продвигаться, процветать 
тындыру-завершать, доводить до конца 
біліктілік-квалификация 
сенім- доверие 
көңіл-күй- настроение 
жүріс-тұрысы- поступки и поведение 
мінез-құлық- характер 
ұтымды – выгодный, полезный 
бедел- авторитет 
ілрері- вперед 
іскерлік- деловитость 
таңдай қағу- восхищаться, изумляться, удивляться 
Халақаралық мемлекеттік атаулы күн, мерекелер. 
Оқиға- дата, событие 
Жұртшылық-общественность 
Жұмылдыру- привлекать многих к делу 
Кәсіби- профессиональный 
Атап өту- отмечать 
Қызмет көрсету- оказать услугу 
Жергілікті- местный 
Тарихи маңызы бар оқиғалар- исторически важные события 
Іс- шара- мероприятие 
Ресми- официальный 
Мәртебе-статус 
Маңызды- важный 
Өзгертулер- изменения 
Толықтырулар- дополнения 
Жалғастырушы буын- продолжающее поколение 
Ұсыныс- предложение 
Нышан- символ 
Жарлық- указ 
Тұсаукесер- презентация 

 
135 
Бастама- инициатива 
Қорғаушы- защитник 
Мәлімдеді- заявил 
Сыртқы саясат- внешняя политика 
Аумақ- территория 
Жаңғырту- обновлять, менять 
Мүмкіндік беру- дать возможность 
Құзыреттілік- компетентность 
Қорғаныс- оборона 
Қарулы Күштер- Вооруженные Силы 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
 
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
136 
 
.  Пайданылған әдебиеттер тізімі 
Негізгі: 
1 Иманқұлова С., Егізбаева Н., Иманалиева Р. және т.б. Қазак тілі: оқу 
құралы. - Алматы, 2008. 
2. 
Күзекова 3. Қазақ  тілінің практикалық курсы (гуманит.). - Алматы: 
Ғылым, 2009.
Б 
3.  Ш.,  Бектұрова  А.  Қазақ  тілі  (Ана  тілі  деңгейінде  үйрту  құралы). 
Алматы, 2008 
4. Бекова-Тайсюганова Г.Ж.. Қазақ тілі Астана, 2003. 
5.Байсакалова Ұ.С. Қазақ тілі  Астана, 2007. 
6.Тұрыспеков Г.Т. Қазақ тілі. Алматы, 2012 
Қосымша: 
7.
 Рысбаева ГД. Қазақ тілі (грамматикалық анықтағыш). - Алматы, 2000. 
8. Аяпова Т. Қазақ тілі. Алматы, Ана тілі 2004 
ж 
9. Иргизбаева Қ.Б.«Практикалық тілі». ҚМУ,2010ж 
10. 
Салқынбай  А.Б.,  Абақан  Е.М.  Лингвистикалық  түсіндірме  сөздік. 
- 
Алматы:Сөздік, 2003.
 
11. Оралбай Н., Құрманәлиев Қ. А. Қазақ тілі-. 
- 
Алматы, 2007