Испандиярова А. Т., Мукашева Р. А

 
79 
 
 
______беретін сыйлығым 
______тігетін инесі 
______тағатын білезігім 
______жейтін тағамы 
______ішетін сусыным  
______көретін фильмі  
______тындайтын әнім  
______ұнайтын бөрігі  
______орындайтын тапсырмам  
______көмектесетін бала  
 
Қажетті  сөздер:  досыма,  анамның,  қолыма,  күнде,  таңертең,  күндіз, 
үнемі   
                             бәріне, бізге, университетте 
22. Сөздердің түрлі сөздермен қолданысын жазып үйренейік. 
 
 
                                       Үлгі: 
 
 
ұлттық 
____________________________________________________________ 
ресми 
_____________________________________________________________ 
қысқы 
____________________________________________________________ 
жазғ___________________________________________________________
___ 
көктемгі 
__________________________________________________________ 
күзгі 
______________________________________________________________ 
  
23. Сөйлемдерді қажетті сөздермен толықтырып жазыңыздар. 
 
 
 
 
1.Киім- адамның күнделікті тіршілігіне қажет ___ . 
2.Киім  адамның  жас  ерекшеліктігіне  қарай  ________  мен    ______ 
киімдері деп бөлінеді. 
3.Қазақтың ұлттық киімдері- оның ______мен ______ белгісі. 
сәнді- сәнді көйлек, сәнді ғимарат, 
сәнді киім, сәнді етік, сәнді бөрік 
жасөспірімдер 
тарихы 
мәдениетінің 
бұйым 

 
80 
4.Қазіргі  заманның  адамдары  күнделікті  ______  ,  салтанатты  ______, 
ресми______талғаммен киініп баруға тырысады. 
 
 
 
 
 
 
24.Берілген  тірек  сөздерді  қатыстырып,  тақырып  бойынша  сөйлем 
құрып жазыңыздар. 
 
Қажетті сөздер:    
 
 
 
 
 
31. Суретті сипаттап жазыңыздар. 
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________ 
 
 
 
 
 
Сөйлеу жағдаяттық тапсырма 
 
   Сіз  «Бұрымды  қыз»  жарысына  қатыспақшы  болдыңыз.  Ұлттық 
киімініңіз заманауи үлгіде қалай көрсетер едіңіз? Суреттеңіз. 
    
О
қылым   
Адам сәні 
Жұмысқа барғанда, мен ақ 
жейде... 
Саяхатқа барғанда, мен 
жеңіл спорт киімін ... 
 
 
Театрға барғанда, мен 
сәнді көйлек ... 
ересектер 
жұмысқа 
кездесулерге 
кештерг
е 
юбка-костюм,  галстук,  әсем  әшекейлер,  жағасы 
бар ақ жейде, жаңа үлгідегі сәнді туфли, костюм- 
шалбар,  спорт  киімдері,  юбка,  ақшыл  түсті 
көйлек, жеңіл спорттық аяқ киімдер. 
 
 

 
81 
 
Тыңдаймыз оқимыз 
Тірек  сөздермен  жұмыс.  Сән,  стиль,  ұғым,  мәнер,  сипат,  сұлулық, 
классикалық  стиль,  іскерлі,  тұрақты,  ыңғайлы,  пішін,  этникалық, 
романтикалық,  әшекей,  аксессуар,  сапалы,  ұстамды,  еркін,  сезіну, 
уақытша үстемдік ету. 
 
Ойтүрткі. 
1. 
Стиль дегеніміз не? 
2. 
Кімнің киім кию стилін ұнатасыз? 
3. 
Киім киюде қандай стильдер бар? 
4. 
Қазіргі жастардың киім кию стилі қандай? 
 
Сән (франц.  Moda,  лат.  Modus  –  өлшем,  әрекет  тәсілі)  – 
киім кию мәдениеті
  өмірдің  әр  түрлі  сферасында  жеке  талғамның 
уақытша  үстемдік  етуі.  Сән  –   әлеуметтік,  экономикалық   құбылыс. 
Адам 
қоғамының 
дамуына,  жаңа  тарихи  қоғамдастықтар  пайда  болуына 
байланысты  адам  киімі  де  түбірімен  өзгеріп  отырады.  Қазіргі 
сәнді 
демократияшыл  
деуге де болады, себебі қазіргі таңдау идеясы мен 
еркіндіктің  көптігімен,  яғни  әртүрлі 
стильдерімен,
 
пішіндерімен, 
үлгілерімен, 
көлемдерімен, 
киім 
ұзындығымен, 
алуан 
түсті 
гаммалығымен  ерекшеленеді.  Қазіргі  сәнде  екі  бағыт  айрықша  көзге 
түседі: ол – ретроспективалы (өткенге бағытталған) және перспективалы 
(болашаққа 
бағытталған). 
Сонау 
ХІV 
ғасыр, 
нақтырақ 
айтқанда
 1350жылдары, Франция мен Италияның 
суретшілері сәндік іздеп,  гильдиялар  мен  цехтар  ашып,  өмірге сән 
әлемі келген
. 
Қазіргі  атағы  жер  жаратын  Поль  Пуаре  мен 
Кристиан 
Диор
 да  сол  1903-1905  жылдары  жарық  көрген.  Ал 
Коко  Шанельдің 
 кішкентай қара көйлек ұғымы
 1926 жылы
 пайда болды.
 
Сәнде маңызды ұғымдардың бірі – стиль. 
Стиль
 – (styios деген грек 
сөзі)  –  мәнер,  сипат,  ерекшелік  деген  мағына  береді.  Сонымен  қатар 
стиль  сол  дәуірдің 
мәдениетін,
  сұлулық  туралы  түсінігін, 
қоршаған 
ортаға
 қарым - қатынасын көрсететін тұрақты, анық, ерекшеленген дәуір 
тілі.  Киімде  бірнеше:  классикалық,  спорттық,  романтикалық  және 
фольклорлық стильдер болады. 
Классикалық  стиль –  келісті,  іскерлі,  элеганттты  (өзгермейтін 
стиль)  салыстырмалы  түрде  тұрақты,  сән  әлеміндегі  өзгерістерге  онша 
беріле бермейтін киім түрлері кіреді. Оның негізгі белгілері  – форманың 
тұрақтылығы,  адамды  іскер,  ұстамды  етіп  көрсету,  мінсіздігі, 
қолайлылығы,  беріктігі.  Ерлердің  классикалық  киімдеріне  –  костюм 
шалбар  немесе  тек  шалбардың  өзі,  жакет  -  костюм,  ағылшын  пальтосы, 
плащ,  ал  әйелдердің  классикалық  киіміне  –  жеңді  көйлек  жакетімен, 
белдемше, блузка немесе жакет, шалбар мен жакет - жейде кіреді. Қазіргі