Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 279/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІІІ БӨЛІМ.  Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары аулында тап күресінің болғанын  мойындамағандықтан әдебиет та- рихын ғылымға қайшы әдіспен тек- сергені, соның салдарынан бұ рынғы  әдебиет мұрасын бір жақты бағалап,  оның өкілдерінің бәрін жалпы ұлт,  халық қамқоры етіп көрсеткені,  марксизм-ленинизм қағидаларынан  ауа жайылуы өткен замандағы хан- дарды, байларды, билерді дәріптеуге,  қазақ аулының бұрынғы феодалдық- рушылық қалпын көксеуге әкеліп  соққаны» атап көрсетілді [79]. Ба- яндамашы Ленин мен Сталиннің  ғылыми зерттеу жұмыстары тура- лы көзқарастарынан, Ждановтың  идеология жұмыстарын жандан- дыру туралы баяндамаларындағы  сөздерінен үзінділер келтіре отырып,  Ә. Мәметова мен Б. Кенжебаевтың  кандидаттың  диссертацияларына,  Е. Ысмайылов пен Қ. Жұмалиевтің  оқулықтарына, әсіресе оның Ду- лат, Шортанбай, Мұрат, Ш. Бөкеев,  Ғ. Қарашев шығармашылықтары  сөз болған бөлімдеріне қатты  шүйлікті. Соның негізінде ғылыми- зерттеушілік ой-пікірдің 1940-1947  жылдар аралығында әдебиет тари- хын тарихи шындыққа сай тексеру- ге бет алған соны бағыты «қателік»  деп табылды. Қазақстан тарихы  мен әдебиетін зерттеуде танылған  «жаңа ұлтшылдықты» әшкерелеуге  арналған бұл баяндама, идеология са- ласында кеткен «қателіктерді» түзету  жолында партия талап етіп отырған  келелі міндеттерді де белгілеп  берді. Олардың ең басты дегендерін  атасақ, жергілікті ұлтшылдықтың  ешбір түріне жол бермеу. Өткен  дәуір әдебиетін зерттеудегі бұрма- лаушылықты батыл әшкерелеп оты- ру, бұрынғы заман қайраткерлері  шығармашылығын маркстік-ленин- дік әдіснамаға сай ғылыми негізде  зерттеу, идеясыздыққа, саясаттан тыс  қалушылыққа жол бермеу, керітартпа  көзқарастарға партиялық принцип- пен қарсы тұру, «өрескел қателерді»  большевиктерше әшкерелеу, түзету  жолында қажырлылықпен күресу,  әділ сынды өрістету, т.б. Қолында  шынайы билік жоқ республика пар- тия ұйымының шешімі ретінде  танылған қаулының бірінші басшы  Ж. Шаяхметов баяндамасында осы- лайша негізделуі қазақ зиялыларына  қарсы тағы да саяси науқан басталып  кеткенін дәлелдейді. Қаулы мен баяндамадан туын- даған міндеттерді жүзеге асыруға  шұғыл жұмылдырылған идеология  майданының қызметкерлері көр- се тілген қателіктерді әшкерелеу  мен түзетуге белсене кірісті. Ол кө - бінесе партиялық тапсырма ре тін- де бағаланып, сол кездегі саяси қы- рағылық болып танылды. 1950 жыл- дардағы қудалауға дейін ұласқан  бұл науқанның қаулыдан соңғы  ал ғашқы қадамдары екі сипатта  көрініс тапты және олар бір-бірімен  байланыстылықта болды. Оның бі- Ре по зи то ри й Ка рГ У 298 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз