Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 434/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

V БӨЛІМ.   Әдеби сын тарихы және ғылыми мектептер лықтары да әдебиет тарихындағы  қай шылықтарды жан-жақты ашып  көр сету үшін ғана аталынып, шы- ғармаларындағы идеялық мазмұн  мен бағытты әлі де болса айқындау  қажет деп атап көрсетеді. Бұл атал- ған ақындардың барлығын да орта  мектепте оқыту қажетсіз деп та- былды. Ағартушы-демократ ақын- жа зушылардың мұрасы біршама  зерт телгені ескеріле отырылып, ке- рітартпа, діншіл бағыттағы ақын- дардың дүниетанымдық көзқарас- тарындағы қайшылықтарын ашу  жолындағы зерттеу жұмыстары тез  арада қолға алынсын деген байлам  жасалды. Ғылыми-зерттеушілік ой-пікірдің  ХХ ғасыр басындағы әдебиеттен  әріге бармауының себептері де бар.  Б. Кенжебаев 1959 жылғы конферен- циядан соң іле-шала-ақ өз ұсыны- сын көпшіліктің ой-талқысына салу  мақсатында «Қазақ халқының жаз- ба әдебиетінің тарихы қайдан, кім- нен басталады» («Қазақ әдебиеті»,  1960, 22 шілде) деген ғылыми мәні  зор мақаласын жариялаған бола- тын. Дайындалып жатқан ІІ томның  1-кітабында (1961) айтылады ғой  деген тоқмейілсу көңіл ме, әлде да- улы мәселеден қашқақтау ма, ға- лым ұсынысын қолдаған бірді-екілі  мақала болмаса, кең көлемде тал- қылауға ат салушылар шыға қойма- ды. Қ. Жұмалиев «Қате пікір қағидаға  айналмасын» («Қазақ әдебиеті»,  1960, 29 шілде) атты қарсы мақала  жазып, өз концепциясын қорғап қана  қойған жоқ, әдіснамалық тұрғыда  негіздеп тастады. Оны кейінде ай- тылғандай: «Шын ғылым айтыстан  тумақ. Осы тұрғыдан келгенде акаде- мик Қ. Жұмалиев әдебиеттануды ке рі  кетірген жоқ, қайта әдебиетімізге не- гіз болған ежелгі жазба жәдігерлік тер- дің тезінен зерттелуіне белгілі дәре- жеде қозғау салды», – деп көлгірси  бағалаудың жөні жоқ. Бұны біз кемел- дене бастады дей отырғанымызбен,  ғылыми-зерттеушілік ой-пікірдің осы  бағытта ізденістер жасауға мүмкін- дігі бола тұрса да жан сала кіріспе- ген кемшілігін, әдебиетші-ғалымдар- дың «жоғарыға» жалтақтаудан аса  алмағанын көрсету мақсатында ай- тып отырмыз. Міне, сондықтан да  болар қазақ әдебиетінің тарихи кур- сын жасауға арналған монография- лар жазу кейіндей берді. Оған 1960  жыл дары Қ. Жұмалиевтің «Қазақ  әде биеті тарихының мәселелері жә- не Абай поэзиясының тілі» (1960),  Ә. Дербісәлиннің «Қазақтың Ок- тябрь алдындағы демократияшыл  әдебиеті» (1966) атты еңбектерден  басқа монографиялардың болмауын  айтсақ та жеткілікті. Бұл айтылғандардан шығатын қо- рытынды Б. Кенжебаев ұлттық әде- биеттану ғылымында ғана емес, бүкіл  түркі тілдес халықтар әдебиеттану  ғылымында тарихи мектептің негі- зін қалаушы ретінде танылуға тиісті.  Ре по зи то ри й Ка рГ У 456 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз