Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж



жүктеу 3,59 Mb.
Pdf просмотр
бет432/444
Дата04.10.2023
өлшемі3,59 Mb.
#43645
түріОқулық
1   ...   428   429   430   431   432   433   434   435   ...   444
Okulik XX kazak adebiet

V БӨЛІМ.
 
Әдеби сын тарихы және ғылыми мектептер
лы бірінші айтылған пікір. Алғашқы 
кезеңінде фольклор мен әдебиет та-
рихының материалдарын жинау-жа-
риялау процесін өткергені, оны зерт-
теуде айтыс-тартысқа да баруға тура 
келгені, оқулықтар жасау тәжірибесін 
бастан кешіргені, ол жолда маркстік-
лениндік теориямен қарулана оты-
рып, зерттеу жұмысында іс-тәжі рибе 
жинақтауда ұлтшылдық-буржуа зия-
шылдық көзқарастарға соққы беру 
арқылы жүзеге асқанын дәлелдеу 
мақсатында айтылғанымен, ғылыми-
зерттеушілік ой-пікірдің ізденістері 
мен іркілістері тұңғыш рет сын тара-
зысына түсті. Әсіресе осы ұлтшыл-
буржуазияшыл көзқарастың зиянды 
әсерін ашу Е. Ысмайыловқа «Тұрпайы 
социологизм» мен «бірыңғай ағым» 
теорияларының қазақ әдебиет та-
нуында орын алуын кеңірек сөз ету-
ге мүмкіндік берген. Конференци-
яда партияның көрегендік саясаты 
арқасында деп табылғанымен, ұлт-
тық ғылыми-зерттеушілік ой-пікір 
«тұрпайы социологизмнің» бет-пер-
десін ашуға қол жеткізді. Өйткені, 
партия мен кеңестік идеология өз 
қаулы-қарарлары мен нұсқауларын-
да «тұрпайы социологизмді» қазақ 
халқының ұлттық мүддесіне қарсы 
шеберлікпен пайдаланып отырғаны 
даусыз шындық. КазАПП-тың әпер-
бақандығы тұсында да, 1937 жылдың 
зобалаңы мен 1950 жылдың басында 
да «тұрпайы социологизм» маркстік-
лениндік әдіснаманың әдебиеттің 
тап тығы, халықтығы қағидаларын 
бет ке ұстап, ғылыми-зерттеушілік 
ой-пікірдің жақсы ізденістерін үнемі 
жоқ қа шығарып келгені оған дәлел. 
Бұған қоса конференцияда сынға 
ұшырағанымен, Дулат, Шортанбай, 
Шәңгерей және тағы басқаларының 
мұрасын бағалауда тағы да «тұр-
пайы социологизмнің» пайдаланы-
лып оты рылғанын айтсақ, сөзіміз 
дә лелсіз емес. Рас, баяндамада бұл 
теорияның ықпалындағы көзқараста 
болғандардан М. Қайыпназаровтан 
басқасының аты аталып, түсі түс-
телмесе де ғылыми-зерттеушілік 
ой-пікірдің дамуында, әдебиет тари-
хының жан-жақты зерттелуінде жа-
саған бұрмалаушылықтарына тұң-
ғыш рет баға берілді. Сонымен қатар 
буржуазилық көзқарастағы теория 
ретінде «бірыңғай ағымға» алғаш 
анықтама беріліп, «принципті түрде» 
сыналды. Ұлттық әдебиеттанудың 
туу, даму жолында осы теорияның 
орын алғандығынан, «жеке ақын-
жазушылар творчествосындағы идея-
лық қайшылықтар батыл әш ке ре-
ленбей келгендігіне» ерекше тоқ-
талынды. Е. Ысмайылов «партия-
лық сын» тұрғысынан қарап, бұл 
теорияның М. Әуезов, С. Мұқанов, 
Қ. Жұмалиев, Б. Кенжебаев және 
тағы басқалардың, тіпті өзінің де 
еңбектерінде орын алғанын атап 
көрсетті. «Біз ешқайсымыз да осы 
теорияға әдейі, мақсат етіп барғамыз 
жоқ, әйтеуір әр халық, әр ел өзінің 
Ре
по
зи
то
ри
й
Ка
рГ
У


454

жүктеу 3,59 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   428   429   430   431   432   433   434   435   ...   444




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау