Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 430/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

V БӨЛІМ.   Әдеби сын тарихы және ғылыми мектептер (негізін қалаған профессор Б. Кен- жебаев). Бұл мектеп бойынша басы  Х. Сүйіншәлиев болып, Қ. Сыды- қов, М. Мағауин, М. Жолдасбеков,  А. Қыраубаева секілді ғалымдар ал- пысыншы жылдарға дейін Бұқар  жыраудан басталып келген қазақ  әде биетінің тарихын мың жылға  әрі жылжытып, VІІІ ғасырдан бас- тау алғызды» деп жазады [93, 314].  Б. Кенжебаевтың өз тұсында кері- тарт па көзқарастағы кейбір тұстас- тарымен айтыса-тартыса жүріп қа - лыптастырған осы ғылыми мек тебі  шын мәнінде де ұлттық әде биет та- нуда іргелі салаға айналып отыр. Ол  егемендік алғаннан кейінде А. Егеу- баев,Т. Еңсегенов, М. Иманғазиев, Қ. Сейітжанов және тағы басқалар- дың зерттеулерімен толықты. Ұлт- тық әдебиеттің арғы бастауларын  анықтауда және сол кезеңдегі әдеби- мәдени байланыс тар мәселесінде  жаңашыл толымды бастамалар жаса- ды. Енді оның жекелеген және ішкі  проблемаларын ғылыми зерделеу мә- селелері қолға алынып жатыр. Негізінен әдебиет тарихының  белгілі бір кезеңін санаулы адамдар  ғана жасамайтыны – тарихи шындық.  Үлкенді-кішілі әр дарын қадір-ха- лінше қызмет етеді. Сол арқылы өз  кезеңіндегі әдеби да му дың көркемдік  процесіне, әр жанр дың өсуі мен ке- мелденуіне үлес қосады. Ғылыми  зерттеулерде олардың барлығы қам- тылғанда ғана сол дәуір әдебиетінің  барлық бол мыс-бітімі ашылады. Бұл  тұрғы сынан келгенде, Сәкен, Ілияс,  Бе йім бет мұраларының алды кітап  болып шығып, шығармашылығы  зерт теу нысанасына нақты алына  бас таған 50-жылдардың ортасын- да ғылыми-зерттеушілік ой-пікір  сол кезең әдебиетін жан-жақты  тек се руге ұмтылыс жасап бақты.  Міне, осы мақсатта, яғни 1920-1930  жылдардағы қазақ әдебиеті тари хын  ғылыми тұрғыда сөз етуге тұрар- лық барлық өкілдерін қамти оты рып  жүйелі тексеру деген жаңаша ба- ғытта ой қозғаған Б.Кенжебаевтың  «Өтелмеген парыз» мақаласы (1957,  25 қаңтар) кеңестік идеологияның  саяси айып таққан ауыр соққысы- ның астында қалды. Оны жарияла- ған «Қазақ әдебиеті» газеті жазалан- ды. Шындығында мақалада совет  өкіметінің ірге тасын қозғайтындай  ешқандай саяси немесе ұлтшылдық  пікір жоқ еді. Тіпті 1937 жылғы «ха- лық жаулары, ұлтшыл-фашист» атан- ғандардың бірде-бірінің аты-жөні де  аталмаған. Керісінше, осы кезеңдегі  кеңестік идеология талаптарына сай  шығармалар жазып, қудалауға ілік- пей, өз ажалынан өлген, яки соғыста  оққа ұшқан Ш. Иманбаева, Е. Бекенов,  А. Сегізбаев, С. Ерубаев, Б. Бұлқы шев,  А. Жұмағалиев, Р. Малабаев секіл- ді ақын-жазушылар шығармашылы- ғын зерттеу, қалдырған мұрасын жа- риялау, әдебиет тарихында алатын  орнын белгілеу секілді дәуір талап  Ре по зи то ри й Ка рГ У 452 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз