ТАҚЫРЫБЫ: Педагогика ғылымының әдіснамасы мен зерттеу әдістері. Кез-келген ғылым, оның ішінде педагогика, егер ол жаңа ғылыми білімді дамытса, ол зерттеу жүргізу барысында ғылым ретінде дамуы мүмкін. Педагогикалық зерттеу процесі объективті және дәлелді болуы үшін ғылыми негізделген зерттеу әдістері қажет. Ол үшін ғылым мен зерттеушінің өзі теориялық (ғылыми) және практикалық қызметті ұйымдастырудың, құрудың принциптері мен әдістерінің жүйесіне, яғни әдіснамаға сүйенуі керек. Әдістеме деп, бір жағынан, ұйымдастыру принциптері, ғылыми танымның формалары мен әдістері туралы ілім, екінші жағынан, адамның құрылымы, логикалық ұйымдастырылуы, әдістері мен құралдары туралы ілім ретінде түсіндіріледі. Педагогика зерттеу әдістемесі– Педагогикалық шындықты тану мен түрлендірудің принциптері, әдістері, формалары мен процедуралары туралы ілім. Кез-келген жеке ғылымның әдіснамалық білімі жалпы әдіснамалық біліммен күрделі байланыста. В. А. Сластенин жалпы әдістемелік білімнің келесі деңгейлерімен бөліседі: 1) философиялық, 2) Жалпы ғылыми, 3) нақты ғылыми, 4) Технологиялық. 1. Философия; 2. Жалпы ғылыми. - Философия-зерттеудің арнайы пәні ретінде танымның ең жалпы заңдылықтары бар жалғыз ғылым, яғни таным теориясын қамтиды, әмбебап әдістеме болып табылады, оның заңдары, категориялары мен теориялық ережелері кез-келген ғылыми зерттеудің бастапқы принциптері ретінде қызмет етеді.
- Жалпы ғылыми әдістеме қоршаған шындықтың құбылыстары мен процестерінің жалпыға ортақ байланысы мен өзара тәуелділігін көрсететін жүйелік тәсілмен ұсынылуы мүмкін. Ол зерттеуші мен практиканы өмір құбылыстарына белгілі бір құрылымы мен жұмыс істеу заңдылықтары бар жүйелер ретінде қарау қажеттілігіне бағыттайды. Жүйелік тәсіл біртұтас детерминизм мен редукционизмнің ассоциативті механикалық тұжырымдамаларына негізделген функционалды, аналитикалық тәсілдерді алмастырды. Редукционизм зерттеу принципі ретінде күрделі тұтастықты барған сайын қарапайым компоненттерге бөлу және олардың табиғатын зерттеу арқылы тануды қамтиды. Бұл объектінің тұтастай қасиеттері оның бөліктерінің қасиеттерінің қосындысынан туындайтындығын білдіреді
3. Нақты ғылыми; 4. Технологиялық; Нақты ғылыми әдіснаманың деңгейі белгілі бір ғылымға және оған тән танымдық міндеттерге қолданылады. Бұл деңгейдің әдістемесін ең алдымен осы білім саласындағы мамандар әзірлейді. Әдістемелік зерттеулердің осы деңгейінде философиялық және жалпы ғылыми принциптер белгілі бір ғылымға және ол зерттейтін шындыққа қатысты нақтыланып, қайта құрылады. Білім беру практикасын, тұлғаны оқыту, тәрбиелеу және дамыту теориясы бойынша жұмыстарды талдау педагогикалық мәселелерді шешудің келесі заманауи тәсілдерінің ережелерін кешенді қолдану қажеттілігі туралы қорытындыға әкеледі-тұлғаға бағытталған, белсенділік, жүйелік, технологиялық, құндылыққа бағытталған, синергетикалық, процессуалдық және басқа да белсенді жүзеге асырылатын тәсілдер. Технологиялық әдістеме зерттеудің әдістемесі мен техникасынан тұрады, яғни.сенімді эмпирикалық материалды алуды және оны бастапқы өңдеуді қамтамасыз ететін процедуралар жиынтығы, содан кейін ол ғылыми білім массивіне қосылуы мүмкін. Бұл деңгейде әдіснамалық білім нақты анықталған нормативтік сипатта болады. Әдістеменің барлық деңгейлері күрделі жүйені құрайды, оның ішінде олардың арасында белгілі бір бағыну бар. Сонымен қатар, философиялық деңгей кез-келген әдіснамалық білімнің маңызды негізі ретінде әрекет етеді, шындықты тану және түрлендіру процесіне дүниетанымдық көзқарастарды анықтайды. Педагогика әдістемесі ғылыми-зерттеу және практикалық қызметті қалай жүзеге асыру керектігін көрсетеді. Мұндай білім әр мұғалімге қажет. Мұғалім педагогикалық қызметкерлердің әдіснамалық мәдениетінің деңгейлері туралы, педагогика әдіснамасы туралы белгілі бір білімге ие болуы керек және осы білімді проблемаларды жеңу және әртүрлі педагогикалық проблемалар пайда болған кезде практикалық қолдану кезінде қолдана білуі керек. Оқытушының әдіснамалық мәдениеті мыналарды қамтиды: 1. Оқу-тәрбие процесін жобалау . 2. Педагогикалық міндеттерді түсіну, тұжырымдау және шығармашылық шешу. 3. Әдістемелік рефлексия. Мұғалімнің білімі мен әдіснамалық мәдениетінің әдістемесін игерудің негізгі критерийі-мұғалімнің ғылыми-педагогикалық білімді өзінің практикалық жұмысында талдауды, зерттеудің басқа әдістерін қолдана отырып өз жұмысын жетілдіру үшін қолдануы. Әдістемелік мәдениеттің философиялық деңгейі. Мұғалімнің әдіснамалық мәдениетінің бұл деңгейі әртүрлі дүниетанымдық бағыттарға негізделген қарама-қарсы әдіснамалық заңдарға негізделген әртүрлі педагогикалық теориялар туралы білімнің болуын болжайды. Бұл деңгейде педагогикалық ғылым құбылыстарын зерттеудің тарихи және логикалық әдістерінің, дерексіз және нақты принциптердің, метафизикалық, диалектикалық және жүйелік зерттеудің дағдылары анықталады. Сондықтан мұғалім осы принциптер мен әдістерді еркін басшылыққа алуы керек, әр балама теорияны қолданудың тиімді әдістерін анықтай алуы керек.
Әдебиеттер:
1.Бержанов К.Б., Мусин С.М., Педагогика тарихы. Алматы-2004.
2 .С.Ш. Әбенбаев, А.М. Құдиярова, Ж.Ә. Әбиев «Педагогика» Астана 2003.
3.Ж. Әбиев, А.М. Құдиярова, С. Бабаев «Педагогика» Алматы 2004.
Назарларыңызға рақмет! Елижанова Даяна Абилжан Аружан
Достарыңызбен бөлісу: |
