Г. С. Афонин, В. Н. Бар щенков, Н. В. Ко ндр атьев

223
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Рис. 8.17. Схема тормозной рычажной передачи электровозов ВЛ80
С
 и 
ВЛ10: 
 
 
8.17-сурет. ВЛ80
0
және ВЛ10 электровоздардың тежеуіш рычагті берілісінің сызбасы 
1 – аспа-тетік; 2 – тежеуіш тоспа; 3 – тежеуіш қалып; 4 – реттеуші жалғастырғыш; 5 – 
басты балансир; 6 – тежеуіш цилиндр; 7, 9 – тартулар; 
8 – біріктіруші сырға; 10 – аспа 
 
 
арбаның  рамасының  бүйіріндегі  кронштейнерлерге  қосылған  10 
аспаларымен  білікпен  қосылған.  Аспаның  төменгі  жағындағы  бейнелі 
кесулер  арқылы  әр  дөңгелек  жұбының  сыртқы  жағында  орналасқан 
жұптармен 9 тартуларына біріктірілген тежеуіш бөренелер өтеді.  
Тежеуіш 
бөренелер, 
аспа-
тетіктер  1,  тартулар  7  арба  рамасы 
кронштейнерінде 
және 
тежеуішцилиндрде 
бекітілген 
тростармен  үзілу  кезінде  жолға 
құлауынан 
сақтандырылған. 
Үзілуден  сақтандыру  үшін  трос 
ұзындығы  оны  бекіту  нүктелерінің 
арақашықтығынан  20...25  мм-ге 
көбірек болуы керек.  
Рычагті 
жүйенің 
шарнирлі 
қосылыстары  жазықтығы  2...4  мм 
тереңдікке 
бекітілген 
біліктер 
көмегімен  және  ұштастырылған 
бөлшектер 
саңылауларына 
нығыздалған  жоғары  марганцовты 
болаттан төлкелермен орындалған.  
8.18-сурет. ВЛ80
с 
электровозы рычагті 
берілісі тежеуіш тоспасының аспасы: 
1 – мұрындық; 2, 9 – аспалар; 3 – тежеуіш 
қалып; 4 – тоспа; 5 – білік; 6 – 
табанды болт; 7 – серіппе; 8 – тежеуіш 
бөрене

1  
2  
3  
4   5   6
 
 
 
Тежеуіш  цилиндр  сояуышының  шығысын  4  жалғастырғышының 
айналуы  кезінде  9  тартуының  ұзындығын  өзгерті  арқылы  реттейді. 
Тежеуіш  цилиндр  сояуышын  жалғастырғыш  4  көмегімен  реттеу 
мүмкіндігі  жоғалғанда,  біліктердің  ауыстырып-қоюмен  осы  осы 
тартулардың  кезекті  тартуларын  сатылы  реттеу  қолданылады. 
Қалыптар  мен  бандаж  арасындағы  саңылаулар  әр  дөңгелектер 
жұбының  соңында  7  серіппелері  және  6  табанды  болт  көмегімен 
біліктерде  5  бұрылуымен  өзгертіледі  (8.18-сурет).  саңылаулар 
әртүрлілігінің  шектік  мәні  5  мм-ден  аспау  керек,  сондай-ақ  үлкен 
саңылау қалыптың төменгі ұштарында болуы керек.   
ЧС2
Т
  электровозының  рычагті  берілісі.  Электровоздың  әрбір 
дөңгелек  жұбы  диаметрі  356  мм  болатын  3  тежеуіш  цилиндріне  ие 
(8.19-сурет). Оны арба рамасына пісірілген кронштейнде бекітеді. Күш 
тежеуіш цилиндр сояуышынан 1 басты тетігіне беріледі, оның жоғарғы 
ұшы  арба  рамасының  консоліне  бекітілген.  1  тетігінен  күш  көлденең 
балансир  және  екі  2  тартулар  арқылы  траверсаға  беріледі  және  ары 
қарай  4  тетігі  арқылы  тоспаға  беріледі,  оның  әрқайсына  екі  тежеуіш 
қалыптарымен бекітіледі. 8 тежеуші серіппесі 1 басты тетігін жібергіш 
күйге бұруға үнемі тырысады.   
Бірінші  және  үшінші  рычагті  берілістің  берілу  саны  6,29  құрайды, 
ал екінші дөңгелек жұбы – 6,42. Рычагті беріоістің ПӘК-і 0,9-ға тең. 
Рычагті  беріліс  тежеуіш  цилиндр  сояуышының  шығысының 
төрткілдеш  авторегуляторына  7  ие,  ол  10  ажыратқыш-ілмегімен 
қамтылған  және  9  тетігімен  қосылған  (авторегулятор  әсері  төменде 
сипатталған).  
Тежеуіш  цилиндр  сояуышының  шығысын  6  көлденең  тартуды 
реттеумен  қолмен  реттейді.  Дөңгелектер  мен  қалыптар  арасындағы 
саңылау тежеуіш жіберілген кезде 7 мм-ді құрау керек.  
 
1, 4, 9 – тетіктер; 2 – тарту; 3 – тежеуіш цилиндр; 5 – қол тежеуішінің тартуы; 6 – 
көлденең тарту; 7 – төрткілдеш авторегулятор; 8 – тежеуші серіппе; 10 – ажыратқыш-
ілмек
 
8.19-сурет. ЧС2
т
электровозының тежеуіш рычагті берілісінің сызбасы: 

225
 
 
 
 
8.21-сурет. Пневматикалық регуляторы бар ЭР2Т электр пойызы вагонының 
арбасының тежегішті рычагті берілісінің сұлбасы: 
 
8.20-сурет. Секционды қалыптарға ие 
тежеуіш тоспа: 
1 – балансир; 2 – тоспа; 3 – мұрындық; 4 – 
қалып; 5 – сірге; 6 – білік; 7 – 
серіппе 
Арбаның  бірінші  дөңгелектер 
жұбын  қол  тежеуішімен  тоқтатуға 
болады. 
Бұрандамен 
білікпен 
бекітіліген  маховиктің  айналуы 
кезінде  сомын  жоғары  көтеріліп, 
бірінші  осьтің  рычагті  берілісімен 
қосылған 5 тартуын жылжытады.   
4 тежеуіш қалыптарды (8.20-сурет) 3 мұрындықтарының көмегімен 
2  тоспаларға  орнатады.  Тоспаларды  6  біліктерімен  1  балансиріне 
бекітіледі,  ал  балансирды  рычагті  беріліс  тетігіне  бектітеді. 
Мұрындықтардың олардың тесіктеріне түсуді ескерту үшін 5 сіргетері 
қойылған. 
Электр  пойызының  тежеуіш  рычагті  берілісі.  ЭР2Т  электр 
пойызының  әр  вагонында  екі  1  тежеуіш  цилиндрлері  (8.21-сурет),  екі 
көлденең  бөренелердің  ұштары  бойынша  әр  арбаның  сыртқы  жағына 
олардың  поршеньдері  бір  бағытта  арба  бойымен  жылжитындай 
орналастырылған. 
Цилиндрлерді 
көлденең 
бөренелерге 
жабыстырылған арнайы тақталарға бекітеді.  
 
1 – тежеуіш цилиндр; 2, 3, 5, 7, 11 – тетіктер; 4, 10 – тартылыстар; 6 – тоспа; 8 – 
созғыш; 9 – аспа; 12 – РВЗ типті авторегулятор; 13 – ортақтаушы 
кран; а – д – тетіктер иіндері

226
 
 
 
 
Әр цилиндр поршенінің сояуышы бастиек көсегімен а және б иіндері 
бар  екінші ретті  2  тетігімен  қосылған.  Бұл  тетіктің  екінші ұшы  арба 
рамасының  бөренесіне  пісірілген  кронштейнға  бекітілген.  2  тетігі 
қысқа  тартумен  в  және  г  иіндерімен  бірінші  ретті  3  тетігімен 
қосылған.  3  тетігінің  екінші  ұшы  4  тартуымен  күшті  тежеуіш 
қалыппен  6  тоспасына  беріп  жіберетін  вертикалды  5  тетігімен 
қосылған. Тоспалармен тежеуіш траверс сапалары – жазық, жолақтық 
болаттан таңбаланған.   
Дөңгелектер  жұбы  мен  раманың  көлденең  бөренелері  арасында 
орналасқан  орта  тежеуіш  тоспалар  қорапты  қосылыстың  массивті 
аспаларына  ілінген.  Тоспаға  біржақты  консольді  тежеуіш  күштің 
түсірілуінен  туындайтын  айналдырушы  момент,  аспалардың  жоғары 
қаттылығының арқасында тежеуіш жұмысына әсер етпейді.   
Вертикалды  5  және  7  тетіктерінің  орталары  8  созылулармен  жұп 
бойынша  біріктірілген.  Орта  тежеуіш  тоспалар  9  аспаларындағы 
біліктермен  сомындар  бекітілген.  Орта  вертикалды  тетіктердің 
жоғарғы  ұштары  орта  10  тартуымен  байланысты.  Лсы  элементтер 
арқылы тежеуіш күштер бір дөңгелектер жұбынан келесісіне беріледі. 
11  вертикалды  тетіктері  тежеуіш  цилиндр  сояуышы  шығысының  12 
авторегуляторына  қосылған,  ол  бөрененің  ұшында  бекітілген.    12 
жөнделмейтін авторегулятор 13 ортақ кранымен ажыратылған болуы 
мүмкін. 
Тежеуіш  қалыптар  мен  дөңгелектердің  сырғанау  жазықтығы 
арасында  қажетті  саңылау  ұсталып  тұру  үшін  қаптамалы  құрылғы 
қолданылады.  Ол  8  мойыншасынан  (8.22-сурет),  оның  құлақшасы  7 
білігімен  9  тоспасының  жоғарғы  ұшымен  қосылған,  5  қаптамалы 
серіппесінен,  6  аспасындағы  тіреуші  пластинадан,  4сомынынан 
тұрады.  Сомынды  тартып  немесе  жібере  отырып  дөңгелектің 
сырғанау жазықтығына қатысты тежеуіш тоспаның орнын өзгертіге  
 
1 – траверса; 2 – шайба; 3 – сірге; 4 – сомын; 5 – серіппе; 6 – аспа; 
7 – білік; 8 – мойынша; 9 – тоспа; 10 – мұрындық; 11 – тежеуіш қалып 
 
 
 
8.22-сурет. Жолаушы вагонының тежеуіш траверсасындағы 
монтаждалатын бөлшектер: