Г. С. Афонин, В. Н. Бар щенков, Н. В. Ко ндр атьев

215
 
 
 
 
8.8-сурет. Сегізосьті жүк вагонының арбасының иінтіректі беріліс (ж - д а ғ ы  
ба ла нсир ме н) сұлбасы  
гін  біріктірген  соң  триангельді  бұрыштан  3  білігіне  қатысты  ұстайды 
және дөңгелек пен қалып арасында саңылауды қамтамасыз етеді. 
Сегіз  осьті  вагондардың  рычагті  беріліс  конструкциясының 
ерекшелігі  (8.8-сурет)  тежеуші  күштің  екі  арбаға  үлестірілуін 
қамтамасыз ететін (
ж
) балансирдің болуы.  
Көптеген  жүк  вагондары  вагоннның  бүйір  жағына  шығарылған 
штурвалмен тұрақтық немесе қолдық тежеуішпен қамтылған.  
Жолаушылар  вагондарының  рычагті  берілісі.  Тұтас  металл 
жолаушы  вагондарының  негізгі  бөлігі  диаметрі  356  мм  болатын 
цилиндрмен және қалыптарды екіжақты басумен қалыптық тежеуіштің 
рычагті берілісімен қамтылған (8.9-сурет).  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
8.9-сурет. Төртосьті жолаушы 
вагонның иінтіректі беріліс сұлбасы: 
а,б,в,г – тартулар 
 

to
 
 
 
8.10-сурет.Толық металды жолаушы 
вагонының иінтіректі берілісі: 
1,  2,  5,  13  –  тартулар;  3,  12  –  тетіктер;  4,  9,  11  –  сақтандырушы  қапсырмалар;  6  –  автоматты 
регулятордың серіппелі жетегі; 7 – горизонталды тетік; 8 – автоматты регулятор; 10 – аралық тетік; 14 – 
тартпа жалғастырғаш; 15 – тоспа; 16 – винт; 17 – траверса; 18 – қол тежеуішінің тұтқышы; 19 – серіппе; 
20, 22 – аспалар; 21 – тежеуіш қалып; 23 – созғыш; 24 – тік тетіктер

217
 
 
 
Жолаушы вагонның иінтіректң берілісі жүк вагондарының рычагті 
берілісінен  айырмашылығы  триангельдердің  орнына  траверстер  17 
(8.10-сурет)  қолданылғанында,  олардың  шетмойындарына  тежеуіш 
қалыптарымен  21  тоспалар  15  орнатылған.  Вертикальді  тетіктер  24 
жәнесозғыштар 23рамаға 22 аспаларымен ілінген. 
Тежеуіш  қалыптарды  басу  екіжақты;  вертикальді  тетіктер 
дөңгелектердің жанында бүйір жақтарда екі қатарда орналасқан. 
Траверстер  17  тоспалармен  және  қалыптармен  дара  аспаларға  20 
ілінген, олардың құлақшалары тоспалар борттарының арасымен өтеді. 
Көлденең  тетіктерден  7  басқа,  вертикалды  тетіктермен  тартулармен  2 
біріктірілген аралық тетіктер 10 бар.  
Тежеуіш  тоспалар  серіппелі  мойыншадан  19,  сомыннан  және 
сіргетен  тұратын  бекіткіш  құрылғымен  қамтылады.  Бұл  құрылғы 
арқылы  қалыппен  тоспа  тежеуіш  жіберілген  кезде  дөңгелек 
жазықтығынан белгілі бір қашықтықта ұсталып тұрады.  
Тартулардың,  тетіктердің  және  траверстердің  ажырауы  немесе 
олардың сынуы жағдайында жолға бөлшектердің құлауын ескерту үшін 
сақтандырғыш қапсырмалар 4, 9 және 11 қарастырылған.  
Рычагті  берілісті  реттеу  серіппелі  жетегі  6  бар  автоматты 
регулятормен  8  жүзеге  асырылады.  Рычагті  берілісті  қолмен  реттеу 
үшін тартулар басында саңылаулар және созылмалы жалғастырғаш 14 
қарастырылған. 
Жүк  вагонына  қарағанда  әр  жолаушы  вагоны  жолсерік  купесі 
жағынан  тамбурда  орналасқан  қолдық  тежеуіш  жетегімен  қамтылған.  
Қолдық  тежеуіш  жетегі  өзіне  вагон  тамбурында  орналастырылатын 
тұтқышты  18,  винтты  16,  бірнеше  конустық  тегершіктерді  және  12 
тетігімен қосылған тартуды 13 қосады. Соңғы біріктіру 1 тартуының 3 
тетігімен және 5тартуының 7 көлденең тетігімен.  
Композиционды  қалыптарды  қолданған  кезде  7  көлденең 
тетіктердің  жетекші  иіндерін  кергіш  біліктерін  тежеуіш  цилиндрлерге 
жақын саңылауларға ауыстырып қоюмен өзгертеді.   
2ТЭ10Л,  М62,  ТЭМ2  тепловоздарының  арба  тежеуішінің  иінтекті 
берілісі.  Тепловоздың  әр  арбасында  диаметрі  254  мм-ден  екі  тежеуіш 
цилиндрлер  орналастырылған.  Тежеу  кезінде  тежеуіш  цилиндрдің 
сояуышы  көлденең  тетікті  5  (8.11-сурет)  көлденең  тарту  7  білігінен 
айналдыра  бұрады.  Тетіктің  ұшы,  бұрылып  тежеуіш  тоспамен  2  және 
қалыппен  аспаны  1  бандажға  жақындататын  вертикальді  тетікпен  4 
шарнирлі  байланысқан.  Басқа  дөңгелектердің  тежеуіш  қалыптарына 
күш  қалай  берілетіні  суретте  көрсетілген.  Тежеуіш  цилиндрлердің 
сояуыштарының 
шығысы 
винттік 
созылулардың 
3 
жалғастырғыштарын реттейді. 
Тежеуіш  қалыптың  тоспаға  және  тоспаның  аспаға  бекітілуі  8.12-
суретте көрсетілген. Дөңгелек бандажына қатысты (көлденең бағытта) 

5 
6  
7  
8
 
218 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
тоспаның  дұрыс  орналасуы  арба  рамасына  бекітілген  тіректермен 
қамтамасыз  етіледі.  Тежеуішрычагті  берілістің  беріліс  саны    М62, 
ТЭМ2 тепловоздары үшін 10,77 құрайды, және 15,1 -  2ТЭ10Л үшін. 
Бұл  тепловоздар    қол  тежеуішімен  қамтылған,  оның  әрекеті 
алдыңғы арбаның екі артқы осіне таралады. Штурвалдан, тізбектер мен 
тартулардан  тұратын  қол  жетегі 
арбаның 
тежеуіш 
рычагті 
берілісінің 
8 
көлденең 
балансирлерінің   а бастиектерімен 
қосылған (8.11-суретті қараңыз).  
8.12-сурет. Тежеуіш қалыппен 
тоспаны аспаға бекіту: 
1 – аспа; 2 – кронштейн; 3 – тоспа; 4 – 
тежеуіш қалып; 5 – мұрындық; 
6 – серіппе
 
8.11-сурет. 2ТЭ10Л,М62, ТЭМ2 телевоздарының тежегіш иінтіректі беріліс 
сұлбасы: 
1 – аспа; 2 – тежегіш тоспа; 3 – винттік созғыш; 4 – тік тетік; 5 – көлденең тетік; 6 – 
тежегіш цилиндр; 7 – көлденең тартылу; 8 – көлденең балансир; а – бастиек