205
арқылы соңғы вагонның Т лампасы қосылады. Алғашқы вагонның Т
лампасы 45 сымының бойымен ТБР тұйықтаушы контактілері арқылы
қосылады.
47 сымының бойымен басты және соңғы вагондардың ТБР реле
катушкалары қозады, оның ажыратқыш контактілері СК қорек тізбегін
үзеді. Дегенмен суырмалы клапан өшпейді, себебі бір мезетте соңғы
вагоннның ЖБР релесінің контактілері және алдыңғы вагондағы ТБР
(45 – 45А) релесінің тұйықтаушы контактілері арқылы келесі тізбек
жиналады: +АБ (50 В), 44 сымы, РТ контактілері, 47 сымы,ППТ-3
контактілері, ЖБР контактілері, 45 сымы, ТБР контактілері,СК
катушкасы, 30ТВ сымы, ҚБР контактілері, 30 сымы.
Тежеуші цилиндрлерді толтыру үрдісі ТЦ манометрі және ТЖС
лампасы бойынша бақыланады. Келесі тізбекті қараңыз: +АБ (110 В),
15 сымы, ВУ ажыратқышының контактілері, Пр52 сақтандырғышы,
ТЖС лампасы, 51 сымы, ТЖС сигнализаторыныңың контактілер, 30
сымы.
ЭПТ басқару тізбектерінің ақаулары кезінде МК-дан шарт. № 395
ЭАТ ВО және ВР катушкаларын қоздыру үшін ЭПТ «Апаттық»
батырмасының қолданады. Бұл батырманы басқан кезде АТР реле
катушкасы қорек алады, оның тұйықталған контактілері 44 сымының
бойымен 49 жібергіш және 47 тежеуіш сымдарына кернеу береді.
сондай-ақ барлық вагондарда ЭАТ ВО және ВР катушкалары қозады,
бұл электр пойызының ТЦ-ның қысылған ауаға толуына алып келеді.
ЭПТ істен шығуы кезінде оны В26 ажыратқышымен өшіру керек.
Бұл ажыратқыштың контактілері РЖ және РТ катушкаларының теріс
тізбек бөлігін 43 сымынан ажыратады және бір мезетте 44 сымы
бойымен суырмалы клапан катушкасының келесі қорек тізбегін
жинайды: +АБ (50 В), 44 сымы, нөлдік күйде машинист краны
контроллерінің контактілері, 44А сымы, ППТ-1 контактілері, Д54
диоды, 40Н сымы, В26 контактілері, ТБР ажыратқыш контактілері, СК
катушкасы, 30ТВ сымы, ҚБР контактілері, 30 сымы.
Кезекті шығарылымдардағы электр пойыздарының, көбінесе ЭТ2
сериясындағы, тежеуші электр сызбаларында аз айырмашылықтар бола
алады, олар сызба жұмысының ортақ сипаттамасын өзгертпейді.
Бақылау сұрақтары
1. Электр пойыздарының және локомативті жүгі бар жолаушы
пойыздарының ЭПТ электр сызбаларының негізгі айырмашылықтары
қандай?
2. ЭПТ-ның артықшылықтары мен кемшіліктері қандай?
3. ЭПТ құрамына қандай қосымша құралдар мен құрылғылар кіреді?
4. Электр ауа бөлгіштің шарт. № 305-000
құрылымы мен қолданылу
қағидасы қандай?
5. Әмбебап бастиегі бар шарт. № 369А біріктіруші түтік және
206
түтіктің оқшауланған аспа құрылымы қандай?
6. Машинист краны тұтқасы әртүрлі күйлерде болған кезде
локомативті жүгі бар жолаушы пойыздардың ЭПТ
қос жетекті электр
сызбасы қалай жұмыс жасайды?
7. Шарт. № 395-005 машинист кранымен жабдықталған электр
пойыздарының ЭПТ электр тізбегінің жұмыс істеу сызбасын сипаттап
беріңіз.
8. Автоматты кешігу мен орын басу кезіндегі электрлік тежеуіші бар
электр пойыздарының ЭПТ электр тізбегінің жұмыс істеу сызбасын
сипаттаңыз.
9. шарт. № 395-005 машинист кранымен басқару кезіндегі электрлік
тежеуіші бар электр пойыздарының ЭПТ электр тізбегінің жұмыс істеу
сызбасын сипаттап беріңіз.
207
8 - т а р а у
ТЕЖЕУШ РЫЧАГТІ БЕРІЛІСТЕР
8.1.Рычагті берілістердің мақсаты
және оларға қойылатын талаптар
Тежеуші рычагті беріліс тежеуіш қалыптарға әсер ететін, тежеуіш
цилиндрдің сояуышында арттырылатын күшті жіберуге арналған.
Рычагті беріліс құрамына тоспамен және тежеуші қалыппен траверстер
немесе триангельдер, күштер, тетіктер, аспалар, сақтандырғыш
құрылғылар, біріктіруші және қатайтушы бөлшектер, сондай-ақ
тежеуші цилиндрдің сояуыш шығысының автоматты регуляторы кіреді.
Рычагті берілулерді дөңгелекке қалыптарды бір және екіжақты
басумен ажыратады. Рычагті беріліс конструкциясын таңдау тежеуші
қалыптар санына байланысты, ол тежеуішті қажетті басумен және
қалыпқа рұқсат етілетін қысыммен анықталады.
Дөңгелектерге қалыптарды екіжақты басумен тежеуші рычагті
беріліс біржақты басумен тежеуші рычагті беріліспен салыстырғанда
артықшылықтарға ие. Қалыптарды екіжақты басу кезінде дөңгелектер
жұбы қалыптарды басу бағытында буксаларда аудару әрекетіне тап
болмайды; әр қалыпқа қысым азырақ, және сәйкесінше қалыптар тозуы
азырақ; қалып пен дөңгелек арасындағы үйкелу коэффициенті көбірек.
Дегенмен, екіжақты басу кезіндегі рычагті беріліс конструкциясы
бойынша айтарлықтай күрделірек, және біржақты кезіндегіге қарағанда
ауырырақ, ал тежеу кезіндегі қалыптардың қызу температурасы
жоғарырақ. Композиционды қалыптарды қолданумен біржақты басу
кемшіліктері әр қалыпқа азырақ басу нәтижесінде және жоғарырақ
үйкелу коэффициентінің әсерінен азырақ байқалады.
Тежеуіштің механикалық бөлігіне келесідей талаптар қойылады:
рычагті беріліс күштердің барлық тежеуші қалыптармен (қаптама)
біркелкі үлестірілуін
қамтамасыз ету керек;
күш іс жүзінде тетіктердің иілу бұрышына, тежеуші цилиндр
сояуышына (онда қысылған ауаның есептік қысымы сақталған кезде)
және тежеуші қалыптардың (қаптамалардың) тозуына тәуелді болмау
керек;
рычагті беріліс қалыптар мен дөңгелектердің (қаптамалар мен
дисктердің) арасындағы саңылауларды тозуға тәуелсіз берілген
шектерде сақтап тұратын автоматты регулятормен қаматамсыз етілуі
керек;
рычагті берілістің автоматты реттеу барлық тежеуші қалыптардың
шекті тозуға дейін біліктерді қолмен орнатусыз қамтамасыз етілуі тиіс.
