Уақытша сипаттама бірнеше өдістермен көрсетілуі мүмкін:
нысанды уақытша көрсетілу периодын сілтеу жолы; белгілі
бір уақыт моменттерін ақпаратпен сөйкестендіру жолы;
нысанның қозғалыс жылдамдығын сілтеу жолы.
Уақытша сипаттаманың көрсетілу әдісіне байланысты
ол сол нысанның түрлі уақыт аралығъшда атрибуттарының
бір немесе бірнеше кестелерінде орналасуы мүмкін.
Атрибуттарды пайдалану стандартты сүраныс түрлерін
және түрлі фильтрлерді пайдалану көмеғімен мәліметтер
базасының объектісіне анализ жасауға, сонымен қатар
математикалық лоғиканы сипаттауға мүмкіндік береді.
ГАЖ-да атрибутгік ақпаратты сақгаудың өдістері:
г— Багана
— ►
Жол
.
-
Атрибут
4.5-сурет.
Деректер кестесі
• стандартты атрибуттардың 1-2 жүйесінің барлық
нысандарын сақгау;
• кеңістіктік ны сандары н ж әне реляция туралы
ақпаратпен байланысты атрибуттар кестесін сақгау;
• иерархиялық немесе желілік деректер қоры (ДҚ)
деректер элементтерінің сілтемесін сақгау;
• еғер жүие классификаторға сүйенсе, онда атрибуттік
ақпаратты сақгау мүлде қодданылмауы мүмкін.
Атрибутгік сипаттау кооридинатгы толықгыра отырып,
онымен бірге ГАЖ моделдерінің толық сипатгамасын күрады
және соңғы деректердің типизация мөселесін шешеді, ол
классификация және өндеу процесін жеңілдетеді. Атрибутгік
және координатты сипатгау арасында өзара байланыс бар,
ол түрліше үйымдастырылуы мүмкін.
78
| Демек, ГАЖ-да екі негізгі мөліметтер класы —
координатты деректер және атрибуттар пайдаланылады.
Жүйеде олардың арасында өзара байланыс үйымдастырылған.
4.3 Географиялық деректерді үсынудьщ екі әдісі
Географиялық нысандар ГАЖ-да екі үлгі көмегімен
үсынылуы мүмкін: векторлық және растрлық (4.6-сурет).
Векторлық моделде өрбір нысан кесте жолымен беріледі,
ал нысан формасы кеңістіктегі координат х, у нүктелерімен
анықгалады (ГАЖ нүктелерді сызықгарға және контурларға
біріктіреді). Нысандар дискретті орналасулы немесе
оқиғалы, сызықгы немесе аудандық болуы мүмкін (4.6-
сурет). Орналасулық, мысалы, тапсырыс берушілердің
мекен-жайы немесе қьілмыс орны, бір жүп географиялық
координаты бар нүкте түрінде көрсетіледі.
4.6-сурет.
Векторлы түрде нысандарды үсыну
а) нүкгелі; б) сызықгық; в) аудандық немесе полигонадцық
Өзендер, жолдар немесе су күбырлары сияқгы сызықгы
нысандар, кезектескен жүп координаттар жиынтығы
түрінде көрсетіледі.
Аудандық нысандар шекараларымен анықгалады және
түйықгалған полигон түрінде көрсетіледі. Шекаралар ретінде
жерді пайдалану учаскілері үшін нақгы бекітілген шекаралар
немесе өкімшілікке бөлінген шекаралар пайдалануы
мүмкін, мысалы, округтер немесе табиғи шекаралар, өзен
алабының шекаралары. Векторлық мәліметтерді сараптау
процесінің жүру барысында, анализдің ауқымды бөлігі
қабаттар үшін мөліметтер кестесіндегі атрибуттармен
жүмысты қосады.
Растрлік моделде нысандар үздіксіз кеңістікте үяшықгар
түрінде көрсетіледі. Әрбір кабат бір атрибутты сипатгайды
79
(бірақ баскд да атрибуттарды қосуға болады), және баска
мән де ұяшықгы жаңа қабаттар кұру үшін сараптаудың үлкен
бөлігі растрлік кдбаттарды жинақгауға негізделген.
Пайдаланылатын үяшық өлшемі сараптау кезінде
алынатын нөтижеге және құрылатын карта қандаи
болатынына өсерін тигізеді.
4.7 -сурет.
Нысанды растрлік түрде ұсыну
Үяшық өлшемі шығатьш карга масштабын және минималды
картографиялық бірліктерді ескеруі кажет. Өте үлкен немесе
кіші үяшықгарды пайдалану растрді сақгау үшін үлкен көлемді
жадыны қажет ететін болады және картаның дәлдігі
жоғарыламайды, оны өңдеу уақыты ұзарады (4.7- сурет).
Үлкен өлш емді үяш ы қтарды
таңдау жалпы
заңдылықгарды сипаттайды, бірақ бүл жағдайда кейбір
детальдар жоғалып кетеді.
4.4 ГАЖ-дағы деректерді растрлік көрсету пііпіні
Растрлік көрсету
(
газіег сіаіа зігисШге, іеззеІШоп йаіа зтгисШге,
§гій йаіе зігисШге),
деректердің растрлік моделі
(
гавіег йаіа тоёеі)
— нысандардың үяшықгар жиынтыгы ретінде, сипатгамасына
қарағанда оны нысан кластарын меншіктендірілген растр
үяшықгары түріндегі кеңістікті нысандар цифрлық көрсеткіші
(пиксель). Растрлік көрсету барлық кеңістіктегі нысандар
типтері үшін бірдей, растрге сәйкес болатын тікбүрьшіты
матрицада нысандардың орналасу орнын сілтеумен оны
позициялауды мүмкін етеді (нүктелерді, түзулерді,
полигондарды және жазықгықгарды); машиналық іске
80
ашруда растрлік көрсету кеңістікті маліметгердің растрлік
фбрматына сөйкес келеді (газіег сіаіа Ғогтаі). Цифрлық
каріографияда растрлік кәрсету сандық картографиялық
ақпаратга матрицалық түрде сипатгауына сәйкес (4.8- сурет).
ім
£м
»И я«м
«• •ІІІІІППІ м
•«
тмиштшшт
••
М
ЯІІМ М ■
> м М •
; ш т і
■ ІІЙ М V
.м н Н
••
»■•••••»
• •
іім « 8 « г
V
м і м м і
ІЯШМІЯІ
■
§•••••••
•••••••••«
ІМІ «••«••!
•« «•■■•••!
• §•»•••*»•*
• і і і і і м Х і і
ІМММІМІ
і й і м М а і і
•М |М ІІІ«!
• м м і і м і ••»
••■ •••м м « » «
• й м т ш
•МЦМ«МІ
МІИ
м « м
•
МММ V
• !••••< '4
• •••••• І'
• МЙІІ I
• ммм $
ш
,веммрее •
я>-; V
•■•
• В
м
•»•
••
•мм
¥ ф я і
м м м я м а і м і
к
А іа ін вест участкесі
Б м я ш
Ормаядар
Шалгыидар
Н р п сп р
I
Двіалар
Палхгоидав
4.8-сурет.
Әртүрлі нысандар бейнесін растрлік және
векторлік түрде керсету.
Растрлік графика - компьютерлік графиканың ең жаңа
түрі. Қазіргі уақытта монитордың жоғары дәрежелі
мүмкіндігіне байланысты, растрлік суреттеудің пассивті
және интерактивті бейнеленуін ажыратады. Растрлік
нүктелердің таралуы — мөліметтерді сақтау кеңістігінде
иерархиялық әдіспен іс-өрекетті білдіреді, бүл жағдайда
өңдеуге түсетін аудан бірдей өлшемді растрлік үяшықгарға
бөледі. Іс-өрекеттер жол және бағана индекстері арқьшы
берілген, оларды матрица түрінде үйымдастыруға болады.
Р астрлік
м әлім еттер
к ең істік
ны сандары ны ң
геометриялық суреттелу түрін белгілейді, ол жағдайда
нысан бірдей қашықгықган дискретизацияланады, кейін
квантталады. Растрлік мөліметтерді негізгі пайдаланатын
аймақгары — сандық фотограмметрия, ара кашықтықга
барлау ж әне тем атикалы қ картограф ия. Растрлік
көріністің негізгі буыны пиксел болып есептеледі.
Пиксел
(
р іх е і, р еі)
—пэл син., пиксель — ағыл.
қыскартылған “
рісіиге еіетепі”
(“бейнелеү элементі”} —
алынатын
кіші қүраушысы (кейін бөлінбейтін элементтерге айыру
- дикреттер, растрдің үяшықтары немесе нүктелері);
бейнеленудің кеңістікті мүмкіндігін анықтайтын тік
6-1
81
Достарыңызбен бөлісу: |
