Ермек ахметов

а) 
б)
8.2  -сурет.
  Планшетті  плоттерлер: 
а)  Гранит  1600;  Гранит  2200
8.3-сурет. 
Планшетті  плоттердің күрьиысы
1)  сызушы  немесе  жазушы  элемент:  2)  траверс;  3)
планшет
Рулондық  түрде  қағаз  немесе  паленка  барабанға 
бекітіледі.  Барабанның  өр  бағытта  қозғалуы  жөне  жазушы 
элементтерінің ось бойымен  қозғалуы  кез  келген  сызықгы 
сыза  алады.  Рулондық  плотгердің  қүрылысы  көрсетілген 
(8.4-сурет).  Барабанға  (1)  орналаскдн  кағаз.  жазу  элементі 
орналасқан  траверс  (2)  ол  барабан  бойымен  қозгалады,  ал 
барабанды  қозғалыска  келтіретін  кадамдық қозғаушы.
151
і

4  
3
Ш 
1
8.4-сурет. 
Рулондык, плоттердің күрылыеы
Жоғарыда  аталған  плоттерлердің  өзіндік  ерекшеліктері 
және  оны  қолдану  қасиеттері  бар.  Қолдану  мақсатында 
(сапасы,  жылдамдық,  ақ-қара,  түрлі-түсті,  бояудың 
түрақгылығы т.б.)  басылымның алға қойылған мәселелеріне 
байланысты  пайдаланады.
4. 
Басылым  еніне  байланысты  болады.  Басылым  ені 
дюйммен өлшенеді.  Шынында да баспа ені кемдеу болады, 
себебі  плоттерғе  жақтауынан  орын  қалтыру  керек. 
Плоттерлер  басылым  еніне  қарай  төменгі  типті  өлшемді 
болады  — 24  (610  мм) Аіформатты,  36  (секунд)(914 мм) А0 
форматты,  42  (секунд)  (1067  мм)  А0+  форматты.  Бүлар 
карталар,  плакаттар  және  чертеждар сызуға  қолданады.  Ал 
енді жарнамалық басылым үшін  44?  — 87? дюймді,  немесе 
118 мм — 2210 мм ендік плотгерлер пайдаланады (8.5-сурет).
*
I
1
г
8.5-сурет. 
Кең форматты  солвентті  плоттерлер
152

8.6-суретте  дүние  жүзіне  белгілі  ағынды  плоттерлер 
берілген.
5.  Басы п  ш ығару  приципіне  байланы сты   екі
технологиялық  бөсекелестік  тобына  бөлінеді,  біріншісі  — 
термоағьшды,  екіншісі  — пьезоэлектрлік.
НР Опіртісі ІЮО Г5 А1 
МІ  ТОН ИІ-МП Ы сол 
Нгоісп - ІЪсІлпІ Пзцшіеі
І050С Пік/І055СМ Пи>
МІ/ТОН РМ304МХ (Аіһаітм 
Миіпһ Тоисап
РМЫ4МХ/РІ-1216ІЧХ
ГЧСЛОСАОкІ Ю  
Г У  А О С т Н
8.6-сурет. 
Ағындык, плоттерлер
Бүл екуінде де өзіндік артықшылық пен кемшіліктер бар. 
Кдй  түрін  пайдалануға  байланысты  бөлінеді.
6.  Түсінің санына  байланысты:
•  Монохромдық;
• Төрт түстік;
• Алты түстік;
•  Сегіз түсгік;
•  Он екі түстік деп бөлінеді.
7.  Сияны  беру жүйесіне  қарай  картридждік,  порциялық 
жөне  үздіксіз  болып  ажыратылады.
8.  Қолдануына  ауқымына  байланысты  агынды
плоттерлердің  екі  аймагы  бар.  Бірінші  ~  ГАЖ  бен  САПР 
(монохромды  немесе төртгүстік),  екіншісі  -   жарнама сегіз 
жөне он екі түстік). Басып шығару кезеңін, басылым бағасы 
реттеп  отырады.
153

1.  Картаны дайындау  мақсаты  неде?
2.  Нәтижелерді  шығару дегенді  кдлай түсінесің?
3.  Картографиялық дизайнға  не  кіреді?
4.  Дизайн  кезіндегі  симводар  рөлі  кдндай?
5.  Картографиялық дизайнның  сыртқы  факторлары  деген 
не? 
■
6.  Иерархиялық үйымдасуға жету үшін канша тәсіл бар?
7.  Иерархиялық  үйымдасуға  жетудің  екінші  тәсілін 
сипаттаңыз?
8.  Иерархиялық  үйымдасуға  жетудің  үшінші  тәсілін 
сипаттаңыз?
9.  Принтер дегеніміз  не?
10.  Плоттер дегеніміз не?
Баюлілау  сүракщары:

9.  ГАЖ -ДЫ Ң  КЕЗЕҢЦЕРІ  Ж ӘНЕ  ОНЫ
ЖОБАЛАУ  ЕРЕЖ ЕЛЕРІ
9.1  ГАЖ-ды жобалау дегеніміз  не?
Бірінші  ГАЖ-дар  XX  ғасырдың  1960  жылдардың 
соңында  пайда  болды.  Олардың  біреулері  экспериментті 
түрде университетте жасаяса, екіншісі казіргі кездегі үлкен 
жүйелер  сияқгы  жасалды.  Бүлардың  копшілігі  жарамсыз 
болды,  себебі,  олардың  инструменттері  аналитикалық 
жүмыс жасамады, немесе қате шешім берді. Демек, мүндай 
жүйелердің  өмір  сүре  алмағанының  басты  себебі,  жүйе 
ретінде  дүрыс  жобаланбағаны.
ГАЖ-ға  байланысты  бүгінгі  техника  жеткілікті.  Басты 
проблема  —  түтынушының  талабына  сөйкес  бағдарлама 
жасалмауында.
9.2  ГАЖ-ды  жобалаудағы  ішкі және  сыртқы  мәселелер
Алдымен  терминдерді  анықтап  алайық.  9.1-суретте 
көрсетілгендей  жобалау  процесі  екі  бөлімнен  түрады, 
ж үйелік 
жобалау 
жөне 
бағдарламалармен 
камтаиассыздандыруды  жобалау.
9.1-сурет. 
ГАЖ-ды  жалпы  жобалау үлгісі
155
I

9.3  ГАЖ-ды  жалпы  жобалаудың үрдісі
Бағдарламалармен  қамсыздандыруды  жобалауға  - 
деректер  қүрылымы  туралы  түбегейлі  білім,  деректер 
үлгісінің  қандай  болуы  және  бағдарлау  кажет.  Аталған 
жүмыс  қымбат және  оған  көп  қаражат  кетеді.
Жүйелік  жобалауда  адамдардың,  адамдар  тобы  мен 
компьютердің өндірістегі  қарым-катынастарыкджет.  Жаңа 
технологияны өндіріске енгізу, жаңа персоналдарды оқыту, 
бағдарламалармен аппаратуралар сатып алу, оларға қаражат 
бөлу -   өндірістің ішкі қүрылысына ықпал етеді.  Өндірісте 
үлкен  деректер  қоры  пайда  болған  сайын  оларды  қорғау 
сапасын  анықгайтьш  мамандар  кажет  етеді.
Ж үйелік  жобалауды  б ір ін е-б ір і  байланы сты   екі 
бөлшектен түрады: техникалық жобалау (ішкі мәселе) және 
үйымдастыру  (сыртқы  мөселе).  Ішкі  мәселелер  әсіресе
деректер  қорымен  байланысты.
Техникалық  жобалау  үйымдастыру  процесінен  оғаш 
қарауға  болмайды.  Тіпті  техникалық  жағынан  өте  дүрыс 
табылған  ГАЖ,  егер  ондірістен  қолдау  болмаса  немесе 
қүптаушыларынан  айырылса  — жарамсыз  деуге  болады.
9.4  Жобалаудың қүрылымдық үлгісі
ГАЖ-ды  жалпы  жобалау  9.2  суретінде  көрсетілген.
Бастащ ьі усьікыс 
Жобаньің жүзвәв асыуъш >
ррастыру
Канцептушды усьньіс 
Деректвр кррын жсбапау жэне 
талаты  анықтау
Жете (детадцы) усы ш к 
ГАЖ -  паюет қуру  беректер кррын  жзне 
крсыіишапарды  р&рУ
9.2-сурет.
  ГАЖ  -ды  жобалаудың  қарапайымдатылған 
үлгісі
і

Техникалык.  жобалау 
екі  бөліктсн  түрады: 
функционалды  жүйеден  (операциялар)  жөне  жүйеніц
деректер  қорынан.
Бірінші  бөлігі,  жүйенің  негізгі  сараптама  түрлерін 
орындайды.Дерсктер  қоры  -   бүл  электронды  карталар 
жиынтығы  жөне  оған  сөйкес  компоненттер.  Кез-келген 
жоба  концепциялық  деңгейден  жеке  немесе  деталды 
деңгейге қозғалыс жасап, соңғы деңгей іске асыру деңгейіне 
үмтылады. Деңгейден деңгейге жылжу функциялык білімді
кеңейтеді  және  деректер  кррын  үлғайтады.
Мүқиятты  концепциялық жобалау  -   кез  келген  ГАЖ- 
ды күрудың маңызды кддамы.  Осы кезеңде жүйенің негізгі
түрі  мен деректердің  кажеттілігі  анықгалады.
9.5  ГАЖ-ды  жобалаудың  жалпы  ережелері
ГАЖ талаптары  өртүрлі  үйымдық
мөселелерді  шешу  үшін  қолдану  ГАЖ-дың  жобалау
« ь  
т
 
ш
  У
С  
#
ГАЖ
төсілдерімен  түсіндіреді. 
ау процесінің  негізгі  бес  кезеңі  бар.
1)  Шешім  қабылдау  жүйесін  сараптау.  Бүл  процесс 
барлық  шешім  түрлерін  анықгаудан  басталады,  оларды 
қабылдау  үшін  ақпарат  қажет.  Әрбір  кезеңнін  жөне 
функционалды  ортаның  кажеттіліктері  ескерілуі  тиіс.
2)  Ақпараттық талаптарды  сараптау.  Бүл  кезенде  өрбір 
шешімді кабыддау үшін ақпараттың кандай типі кджет екені
анықтал ады.
3)  Шешімді  агрегациялау,  яғни  шешім  қабылдау  үшін 
бірдей  немесе  бір-біріне  үқсас  ақпарат  қажет  ететін
мөселелерді  топтастыру.
4)  Ақпаратты  өңдеу  процесін  жобалау.  Бүл  кезеңде
ақпаратты  жинау,  сақтау  жөне  модификациялаудың 
шынайы жүйесі жасалады. Персоналдьщ есептеу теникасын
қолданудағы  мүмкіндіктері  ескерілуі  тиіс.
5)  Жобалау жөне жүйені бақылау.  Ең маңызды кезең -  
жүйе күру жөне оны жүзеге асыру.  Бүл кезеңде жүиенің өр 
түрлі позициялардағы жүмыс істеу кабілеттілігі бағаланады 
және қажеттілік туған жағдайда оны түзету жүргізіледі. Кез- 
келген  жүйенің  кемшіліктері  бар  екені  белгілі,  сондьжтан 
оньщ жүмыс  істеуін  икемдеу жөне  ыңғайлау  керек.
157

Г ео ақп ар атты қ  техн о логи ялар  көп теген   ең б ек 
сыйымдылығы  жоғары  операцияларды  автоматтандыруға 
бағы тталған.  Бұры ндары   бұл  адам н ы ң   уақы ты н, 
энергиясын,  психологиясын  және  басқа  да  көптеген 
еңбектерін  қажет  ететін.  Алайда,  технологиялық тізбектің 
әртүрлі  кезең дері  үлкен  нем есе  кіш і  м өлш ерде 
автом аттанды ры лады .  Бүл  ең  алды м ен ,  алдағы
мақсаттардың дүрыс қойылуына байланысты болуы мүмкін.
Ең  алды м ен,  өңдеудің  н әти ж есін д е  алы ны п 
қолданылатын  ақпараттық  өнімдерге  ж әне  шығатын 
материалдарға  қойылатын  талаптар.  Сонымен  катар,  бүл 
жерге  карта,  кесте,  тізімдер,  қүжаттар  шығаруға  және 
қүжаттарды  іздеуге  қойылатын  талаптарды  жатқызуға 
болады.  Нәтижесінде,  «Енген  мәліметтердің  жалпы  тізімі 
деген  шартты  атаудағы  қүжат  қүрылуы  тиіс.
Келесі  қадам  —  қүрылатын  жүйенің  приоритеттерін
аны қтау,  он ы ң  н егізгі  п ар ам етр л ер ін   қүру  реті
(территориялык  қамту,  функционалды қ  қамту  және
деректер  көлемі).  Одан  кейін,  қолданылатын  деректерді
пайдаланудың максималды мүмкіндіктері ескеріле отырып 
оларға  талаптар  қойылады.

10.  ТМД  НАРЫҒЫНДА ҚОЛДАНЫЛАТЫН  ГАЖ-дың
БАҒДАРЛАМАЛЫҚ 
КУРАЛДАРЫНА  ШОЛУ
10.1  Толық функциялы  бағдарламаларға  кыскаша  шолу
ТМД-да  ГАЖ-дың  көсіптік  және  мамандан-дырылған 
деңгейі қатар қолданылады.  Бағдарламалық өнімдер моделді 
принцип  негізінде  қальштасады.  Әдетте,  модульдің  2  түрі 
көрсетіледі: базалық модуль және кеңейту модульдері. Базалық 
модульдеріне  негізгі  ГАЖ  операцияларын  жүзеге  асыратьш 
функциялар  кіреді.  Әртүрлі  фирмалардың  бағдарламальпс, 
өнімдері арасьщда үқсастықгар бар екендігін айта кеткен жөн, 
себебі  өндірушілер  бір-бірінен  технолоғиялық  қүрал- 
жабдьщгарды  алуға  мәжбүр  болады.  Кдзіргі  кезде,  йарықга 
толык функционалды деңгейге жатқызылатьш  белгілі  20-ға 
жуьж, жақсы ГАЖ-пакеттері бар. Т олық функционалдык ГАЖ 
қасиеттерін  сипаттай  отырып  олардың  ортақ  белгілерін 
көрсетуге болады. Барльпс, жүйелер \Үіпс1о\¥8 платформасында 
жүмыс  істейді.  олардың  кейбіреулерінің  ғана  басқа 
операциялармен жүмыс  істейтін версиялары бар  («Горизонт
|   М8  0 0 8 ,  Шіх,  Ьіпих, 
МС  ВС,  Ғгее  В80,  8о1агі$, 
ИНТРОС;  ПАРК-М8  Ә08;  Агс  018  АгсМо  8о1агІ8,  Оі§іІа1
ТҒпіх, АІХ,  АгсУіеш ОІ8-ипіх).
Барльпс,  жүйелер  көптеген  ГАЖ-бен  және  САПР-мен 
негізгі  алмасу  форматтары  арқылы  кеңістіктік  ақпаратпен
алмасуды  қолдайды.
Атрибутгі  ақпаратпен  жүмыс  істеу  мүмкіндігі  одан  да
біркелкі  болып  табылады.  Көптеген  жүйелер  ООВСВОЕ
драйверлері  аркылы  барлық  негізгі  СУБД-мен  жүмысты
кдмтамасыз етеді. СУБД қолданатын тізімнің басында Огасіе
түрады.  Көптеген  жағдайларда  тольпс,  функционалды  жаңа
ГАЖ  өз  мүмкіндіктерін  кеңейте  алады.  Мүмкіндіктерін
кеңейтудің  негізгі  тәсілі  болып  табылатын  ОЬЬ,  ОСХ-
кітапханалары  косылған жоғарғы дегейдегі бағдарлама тілдері
(М8  УІ8иа1  Вазіс,  М8  Уізиаі  С++,  Вогіаікі  Оеірһі,  Вогіапсі
С++  Виіідег).  Бүл  катарға  кірмейтін  жүйелер  де  бар.  Мар
ІПІЪ  РгоГе88Іопа1  сияқгы  жүйе  Мар  Ва8Іс-ті,  ал  Агсуіеш  018
жүйесі Ауепие-де  қолданады.
Кең тараған шетел жүйелері болып табылатын Агсуіем/ 018,
МарІпГо  РгоГе88Іопа1,  Місго8іаІіоп/І  Бүл жүйенің аналогы
159
I

ретінде  Ресейлік ГеоГраф,  Панорама (Карта-2000),  ПАРК, 
Оеоілпк  жүйелерін  жатқызуға  болады.
Кең  тараған  бағдарлам алы қ  өнім дерді  оларды н
и
ерекшеліктерін  ескере  отырып  қысқаша  сипаттаиық.
АгсСІ8 АгсМо (АКДІ-тьщ Е5КІ фирмасы жасап шыгарған). 
Бір-біріне  тәуелсіз  екі  бағдарлама  пакетінен  яғни, 
АгсІпГо\Үогк8іаІіоп  жөне  АгсІпГоОезкІор-тан  түратьш  толык 
функционадды  ГАЖ.  Біріншісі  3  базалық  модульден  түрады: 
АгсМар — деректерді бейнелеу, өндеу және сараптау, Агс Саіа1о§
—  деректерге  кіру  және  оларды  басқару.  АгсТооІВох  — 
жобаларды баскарудьщ және деректерді конвертациялаудьщ
и
кеңеитілген  кеңістікті  сараптама  жасаудың  қүралы. 
Қ осы м ш а  модульдер  м ы надай  м ақсаттарға  жетуді 
қамтамасыз  етеді:
-  АгсСОСО  — геодезиялық деректермен  жүмыс  істеуге 
арналған  құралдар  мен  функциялар  жиынтығы.
-  А гсС К Ш   —  қүрамында  сан ды қ  ж әне  сап алы қ 
қасиеттеріне  байланысты  орналастырылған  сараптаудың 
және  басқарудың,  сонымен  қатар  күрделі  процестерді 
модульдеудің  күшті  жиынтығы  бар.
- АгсТШ — топографиялық беттерді модельдеуге арналған.
- АгсЫЕТЛҮОКК -  кеңістікгік тор түрінде топологиялық 
байланыскан нысандарды модельдеу және сараптау үшін және 
торда  орналастьфылған ресурстарды  бағалауга  арналған.
АгсІпГо  геоақпараттық  жүйелерді  қүруды,  ормандық, 
геологиялық  және  басқа  да  кадастрлер  қүруды,  көліктік 
торларды  жобалауды  жөне  табиғи  ресурстарды  бағалауды 
қамтамасыз  етеді.
АгсСІ8  Агсуіеіу  (А ҚШ -ты ң  Е8КІ  фирмасы  жасап 
шығарған).  Қолданушыға  геодеректерді  тандауға,  көруге, 
оларды  өңдеуге,  сараптама  жасауга,  шығаруга  мүмкіндік 
беретін  стол  үстіңдегі  ГАЖ.
АгсСІЗ барлық өнімдері кеңістіктік сараптама жасаудьщ 
мамандандырылған  мәселелерін  шешу  үшін  қосымша 
модулвдерін  қолдана  алады:
-  АгсОІЗ  Зраііаі  Апаіузі  —  растрлық  бетгермен  жүмыс 
істеуге арналған бағдарлама модулі. Ол беттердің кдсиеттерін 
сарапатауға, сонымен қатар кеңістіктік дерекгерді бейнелеуге 
және  процестерге  сараптама жасауға  мүмкіндік  береді;
-  АгсСІ530  Апаіуй  — үш  олшемді  нысандарға,  беттерге 
сараптама  жасауға,  қүруға  жөне  бейнелеуге  арналған 
бағдарлама;
160

- АгсСІ50ео8ІаІІ8Ііса1 Апаіузі  — беттерді кеңістіктік түрде 
орналастырылған  деректерге  сараптама  жасау  негізінде 
интерполяциялаудың  жаңа  модулі;
-  Агсуіе\у  реляциялық  СУБД-ны  қолдайды,  дамыған 
жүмыс графикасына ие (көру формасы, кестенің формасы, 
диаграмма  формасы,  макет  қүру),  профессионалды  түрде 
безендірілген картографиялық ақпарат күруды қарастырады 
жөне жеке  қосымшалар  қүруға  көмектеседі.
МарІпГо  РгоГе$8ІопаІ 
(АКДІ-тың МарІпГо Соф. фирмасы 
жасап  шығарды).  Ресейде  кең  тараған  стол  үстілік  ГАЖ- 
дың бірі.  МарІпГо адрестік және кеңістіктік байланысы бар 
өңцеу және  сараптама жасау үшін  жобаланған.
МарІпГо-да  мыналар  жүзеге  асады:
-  географиялық нысандарды  іздеу;
-  деректер  қорымен  жүмыс;
-  геометриялық  функциялар:  беттер  арасындағы 
ауданды,  үзындықгы,  көлемді,  периметрді  есептеу;
- кез-келген нысандар тобының жанында буферлік зона күру;
-  8С?Ь сүрауының кеңейтілген түрі, сүраулар өрнектерге 
негізделеді  және  бірігуді  жүзеге  асырады.  Алаңдарды 
бейнелейді,  бірнеш е  кестелерді  біріктіреді  ж әне 
географиялық бірігулерге  мүмкіндік  береді.
-  ком пью терлік  дизайн  ж әне  картограф и ялы қ 
қүжаттарды  шығаруға дайындық
ГеоГраф 
(Ресейдің  РАН  географиялық  институтының 
ақпараттық  зерттеу  орталығымен  жасалған).  Ол  сандық 
карта  қабаттары  негізінде  жөне  олармен  байланысқан 
атрибутивтік  деректер  кестелері  негізінде  электронды 
тақырыптық атластар және карта композицияларын қүруға 
мүмкіндік  береді.  ГеоГраф-тың  мүмкіндіктері:
- косметикалық қабат түрінде кеңістіктік нысандар қүру;
-  электронды-тақырыптық картогрфиялау
-  атрибутивті  деректерді  басқарудың  жүйелілігі.  Оның 
қүрамына  кестелерді  біріктіру,  оңдеу,  сүрыптау  және 
топтастыру  кіреді.
Панорама  (Ресей). 
Саңдьщ және электронды карталарды 
күру жөне  өндеу картографияльпс, деректер  қорьша  енгізеді. 
ДЗ  деректерін  ондеудің  мүмкіндіктерін  кдмтамасыз  ететін 
ГАЖ-дың профессионалды копфункционалды қүралын жеке 
атап өту керек. Оларға: ЕЯОА8ІМАОШЕ, ЕК Маррег кіреді.
161
11-1

ЕК 
Маррег 
(ЕК. Маррег жасап шығарған). Үлкен көлемдегі 
фотограмметриялық  ақпаратты  өндеу  және  такырыптык 
карографиялауға  (геофизика,  табиғи  ресурстар,  орман 
шаруашылығы) арналған. Дәлдік карталарды баспаға шығару  • 
үш  өлшемді  визуализациялауды,  алгоритм  кітапханасын
қамтамасыз  етеді.
ЕКБА8  ІМАСШЕ  (Ьеіса  фирмасы  жасап  шығарған).
Дистанциялық зондтау  деректерін  өндеуге  және  сараптау 
үшін арнайы жасалған бағдарламалық пакет. Ол деректерді 
сараптау үшін кез-келген кайнар көзден қүралдардың толық 
жиынтыгын қамтамасыз етеді. 
ЕІША8  ІМАСІРЧЕ 
базалык 
комллекттер түріңде модульдік принцип бойьппиа күрылған
-  ІМАОШЕ Еззепііаі, ІМАОШЕ АсІуапШёе және ІМАОШЕ
РгоГеззіопаІ.
ЕКЕ)А8  ІМАОІЫЕ  келесі қимылдарды жүзеге  асырады:
-  деректерді визуализациялау және  импорттаудағы  кең 
мүмкіндіктер  (100  артық форматты  қолдайды).
-  геометриялық түзетулер;
-  ГАЖ-сараптау
-  суретгерді дешифрлау;
-  бейнелеуді  оңдеудің  қүралдары  жөне  кеңістіктік 
есептердің  алгоритмдерін  қүру;
-  карта қүру.
10.2  Мямяндандырылған  ГАЖ  багдарламаларына  шолу
Кейінгі кезде нарықга Жер туралы гылымда қолданатьш 
ГАЖ  Епсош  Оізсоуег  5.0  бағдарламасы  пайда  болды.  1994 
жылы  пайда  болғаннан  бері,  бүл  стол  үстілік 
ГАЖ 
геологтарға  үлкейткіш лупа және  компас сияқгы маңызды 
күралға  айналды.
Епсош  Бізсоуег  —ді  пайдаланатын  бағыт:
•  Геологиялық жиынтық дерекгерін  дайьшдау;
•  Үңғыма  жоспарын  және  қималарды  күру;
|   Б ерілген   м асш табта  гео л о ги я л ы қ   сим волды  
таңбалармен  сызықгық  линияларды  қолданып  жоғары 
сапалы  карталар  шығару;
•  Координаттары  байланған  графиктерді  қүру;
і   К ең істік   деректер  ж и ы н ты ғы н ан   қүралған  
метадеректерді  өңдеу және  пайдалану.
162

Е п с о т   ОІ8соуег  деректерді  өңдеу  утилиті  текстің
фрагментін  іздеу,  бір  нысаннан  біршама  ара  кашықгыкта
орналасқан  екінші  нысанды  табу,  кестені  сүрыптау,
графикалық  нысандардың  қасиетін  жөне  оның  атрибуган
жаңарту,  нысандарды  трасформациялау,  жүмыс
жиынтықгарын жөне метадеректерді оңцеу т.б. операциялар 
жасай  алады.
Р&соүег-ге  үйлестірілген  кітапханасы  —  геологиялық
картаға  шартты  белгілерді  орналастыру,  геологиялық
сызықгардың  стилін  тандау  жөне  оны  картаға  орнату,
кабатты  басқару  қосымша  “Терезе”  арқьілы  кез  келген
уақытта  алғашқы  деректердің  жүмыс  жиынын  қалыпқа
келпру,  кабатты өндеу, деректерді тандау процедураларын 
жасайды.
ЯоскАУогкз  геологтар  мен  геофизиктерге  арналған 
универсалды  программалық  ГАЖ-ға  қосымша.  Бүл 
қосымша ғеология деректерін ондеуге және оньщ нәтижесін 
\Ү
іпсіо
\
у
895/98/КТ  жүйесінде  қарауға  бағдарланған.

жүктеу 11,04 Mb.