142
ұйымы, оның негіздері, негізгі моральдық құндылықтары танылады. А.Шелтон
атап көрсеткендей, тәрбие беруді «белгіленген моральдық стандарттарға сәйкес
іс-қимыл жасау бойынша нұсқаулық» деп түсіну керек. Басқаша айтқанда,
әңгіме «кәсіптік мектептердің мұғалімдері жетекші рөл ойнауға шақырылған»
деп аталатын «адамгершілік білім» туралы сөз болады [195].
Оқу үдерісіне деген жоғары талаптармен қатар, кәсіптік мектептердің
мұғалімі жұмысқа дайындық, жетістікке ұмтылу, сенімділік, дәлдік,
ұқыптылық, сыпайылық сияқты маңызды жеке қасиеттерді тәрбиелеу болып
табылатын нақты күнделікті міндеттерді шешуге тиіс екенін атап өткен жөн.
Қазіргі уақытта бірлік, өзін-өзі тану қабілеті сияқты жеке қасиеттерге
көбірек көңіл аудару негізінде «басқалардың бостандығы шектеле бастайды»,
өзін-өзі сыни тұрғыдан қарау, бір-бірімен қарым-қатынаста төзімділік
жағдайында үлкен маңызға ие. Болашақ кәсіби қызметкерлердің осындай
қасиеттерін тәрбиелеу Германияда заманауи өндірістің нақты жағдайларын
талап етеді [196].
3. Дуальді жүйедегі кәсіби мектеп мұғалімнің міндеттерін талдай отырып,
«мамандыққа тәрбиелеуге» ерекше назар аудару керек. Бұл терминді өндірістік
оқытуға, әсіресе танымдық, сондай-ақ, ішінара психомоторлы дайындық
бағыттарына қосымша ретінде түсіну керек. Бұл жерде, ең алдымен, кәсіби-
теориялық пәндерді (мамандық теориясы, математика, мамандық бойынша
сызу) оқытуды, сондай-ақ мамандық бойынша деректерді өңдеу және
практикалық оқытуды атап айту керек. Бұл, жалпы алғанда, тиісті білім беруде
мамандық бойынша танымдық біліктілікті дамытуға қолданылады. Басқаша
айтқанда, кәсіптік мектептің мұғалімі тәжірибеде қолданылатын теориялық
білім беруі керек.
4. «Мамандық бойынша оқыту» термині талаптардың жоғары деңгейін
білдіреді. Оңайлатылған түрде бұл кәсіпорында кәсіптік білім беру шеңберінде
оқыту «Қалай?» және «Не?», кәсіптік мектепте «Неге?» және «Не үшін?» деген
сұрақтарға жауап береді.
Кәсiпорында
игерiлген
барлық
нәрселердi
кәсiптiк
мектепте
«гуманизациялау» деп санауға болады. «Адамдарды оқыту және оқыту арқылы
ағаш ұстасына айналдырады, ал ағаш ұстасынан адамға білім берілу керек»
Мұнда біз «кәсіптік білім беру және тәрбие берудің негізгі ортасы» деп
санайтын Г.Кершенштайнердің тұжырымдамасын одан әрі дамытуды
бақылаймыз. Неміс педагогикалық дәстүрлеріне сәйкес Г.Кершенштайнер мен
Э.Шпрангер «мамандық арқылы білім алу» түсінігін дамытуды жалғастырды.
«Жалпы білім беруге жол мамандық арқылы және тек мамандық арқылы ғана
жүреді» (Э.Шпрангер). «Мамандық оқыту арқылы адамның жеке ойлау мен
әрекет ету қабілетін дамыту қабілеттілігін дамыту керек. Бұл ғалымдар
неміс кәсiби даярлығында политехникалық білім беру қажеттілігі туралы
идеяны қолдады.Кәсіптік мектептің мұғалімдерінің бұл тапсырманы орындау
салдары дуальды жүйенің зерттеушілері арасында дау туғызды. Мысалы,
жаратылыстану ғылымдары мен техника салаларынан теориялық мазмұны бар
оқу бағдарламаларын толтыру бойынша әртүрлі көзқарастар бар. Пікірлердегі
143
айырмашылық кәсіптік мектептің дуальдық жүйеде атқаратын айрықша рөліне
байланысты және негізінен теориялық білім беру үшін бөлінген сағаттардың
шектеулі санымен байланысты болды.
Көптеген зерттеушілердің ең дұрыс көзқарасы ретінде келесі жағдайды
ғана қарастыруға болады: мамандық бойынша практикалық сабақ – кәсіби-
теориялық зерттеулерді тексерудегі жалғыз құрал [197].
Қазіргі кезде кәсіби және орта мектептегі білімнің баламалығын тану
жолдарын іздестіру жүргізілуде. Бірақ әзірге бұл мәселе шешілмеген деп айтуға
тура келеді. Дуальді жүйедегі кәсіби мектеп мұғалімдерінің міндеттерін талдай
келе, келесі қорытындыларды жасау дұрыс деп есептейміз.
3.3 Қазақстанда педагог кадрларды кәсіби даярлауда дуальді оқыту
элементтерін қолдану бойынша әдістемелік ұсыныстар
Жаһандану мен экономикалық кіріктірілу заманында инновациялық
өндіріске қазіргі жағдайларға тез бейімделуге қабілетті, өмірлік маңызды еңбек
құндылықтары бар кәсіби және жеке құзыреттіліктің кең спектріне ие білікті
кадрлар қажет.
Осы мәселеніңшешімін табудың бір жолы болып болашақ маманның,
соның ішінде мұғалімдердің кәсіби даярлығы үдерісіне дуальді оқыту
элементтерін пайдалану, яғни жоғары педагогикалық оқу орындары мен білім
беру саласындағы әр түрлі ұйымдардың әлеуметтік серіктестік мүмкіндіктерін
пайдалану тиімді.
Өйткені мұндай мүмкіндіктер еңбек нарығы мен кәсіпорын жұмыс
берушілерінің жоғары білікті, бәсекеге қабілетті мамандарға сұранысын
қанағаттандыруға, педагог кадрлардың кәсіби даярлығының сапасын арттыруға
себеп болады.
Реформаларды жүзеге асырудың табыстылығы мен тиімділігі негізінен
серіктестікті орнату мәселесін шешуден талап етіледі. Бүгінгі күні әлеуметтік
серіктестерге нәтижелі өзара іс-қимыл жасау қажет, оның негізінде қоғамның
әлеуметтік-еңбек қатынастарын реттеудің жаңа нысаны жатыр.
Кәсіби педагогикалық білім беруді дамытудың әлеуметтік-экономикалық,
рухани-адамгершілік жаңғыртылған бағытына сәйкес студент–білім беру
ұйымы–жұмыс беруші серіктестігімен келісілген үш субъектілік оқыту жүйесін
кіріктіру маңызды. Себебі мұндай әр түрлі білім беру сатылары ұйымдарының
(мектеп-колледж-ЖОО) әлеуметтік серіктестігі болашақ педагогтардың
практикалық даярлығының сапасын жоғарылатады.
Жоғары кәсіби білім беруде болашақ мамандардың практикалық
даярлығын күшейтуге мемлекет тарапынан да аса мән беріліп отыр. Бұған 2016
жылдан бастап жоғары кәсіптік білім берудің жалпыға міндетті мемлекеттік
стандартында 60% теориялық оқуға 40% практикалық оқудың қатынасы
белгіленгені дәлел бола алады. Дейтұрғанмен, оның ғылыми, әдіснамалық,
әдістемелік негіздерінің жасалмауы оны практикада іске асыруда айтарлықтай
қиындықтар тудырады.Оның үстіне болашақ мұғалімдерді кәсіби даярлаудағы
әлеуметтік серіктестікті жүзеге асырудың қиындығының күшеюі оның жанды
Достарыңызбен бөлісу: |
